«Η κοινωνία μας πρέπει να αλλάξει» δηλώνουμε αποφασιστικά σε εκείνο το κυριακάτικο τραπέζι. «Ασφαλώς» βιάζονται να συμφωνήσουν, σε απόλυτη συγχορδία, οι συνομιλητές μας.
«Ο πλούτος μαζεύτηκε στους λίγους» παρατηρεί ένας από αυτούς. «Δεν σας φαίνεται τελείως παράλογο να σκοτώνονται άνθρωποι στους πολέμους;» θέτει το ερώτημα ο άλλος. «Η εγκληματικότητα συνεχώς αυξάνεται» διαπιστώνει ο τρίτος.
Advertisment
Έχουμε, άραγε, ποτέ σκεφτεί ότι η ποιότητα των ατομικών μας σχέσεων έρχεται σε απόλυτη συνάρτηση με την ποιότητα της ίδιας της κοινωνίας μας, πως η απληστία, ο θυμός και η απάτη κυριαρχούν στην εξωτερική μας πραγματικότητα διότι αντανακλούν τα εσωτερικά μας βαρίδια;
Το μαγικό κλειδί της αυτογνωσίας
Ο Τζίντου Κρισναμούρτι, ένας από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους του 20ου αιώνα, στο εκπληκτικό “Εσύ τι είναι αυτό που ψάχνεις” από τις Εκδόσεις Key Books μας καλεί να βουτήξουμε στα λυτρωτικά νερά της αυτογνωσίας προκειμένου να απελευθερωθούμε από τον φόβο, την εξαρτημένη μάθηση και την αυθεντία.
Advertisment
Είμαστε λοιπόν έτοιμοι να θέσουμε τα θεμέλια μιας ατομικής επανάστασης που θα σημάνει τη συλλογική αφύπνιση; Την αλήθεια για τον εαυτό θα την ανακαλύψουμε μονάχα στη σχέση μας με τους γύρω μας.
Έχουμε σκεφτεί γιατί σχετιζόμαστε; Επιθυμούμε την ειλικρίνεια και την εξέλιξη ή απλώς γυρεύουμε ένα ασφαλές καταφύγιο από τον πόνο που μας προκαλεί η αβεβαιότητα της θνητής φύσης;
Συνηθίζουμε να δημιουργούμε μια εικόνα για τον άνθρωπο που βρίσκεται δίπλα μας και εκείνος, αντίστοιχα, για εμάς. Λέμε «ο Κώστας είναι εγωιστής» ή «η Ελένη μου μίλησε απότομα».
Και έπειτα, αδυνατώντας να κοιτάξουμε τον άλλο χωρίς την εικόνα της μνήμης, των προσβολών και των πεποιθήσεων, καταλήγουμε να συνάπτουμε δεσμούς που αφορούν εικόνες και όχι ανθρώπους.
Οι σχέσεις ως καθρέφτης των εσωτερικών μας συγκρούσεων
Ανακαλύπτουμε κάτι στη σχέση που δεν μας αρέσει και αμέσως επιθυμούμε να το μεταβάλλουμε, αφού έχουμε μέσα μας ένα πρότυπο του «τι θα έπρεπε να είμαι» και δεν υπάρχει κατανόηση του «τι είμαι» τη στιγμή της αλληλεπίδρασης.
Στην ουσία, οποιαδήποτε σκιά διακρίνουμε στη συναναστροφή μας με τους γύρω μας συνιστά και μια αξιόπιστη μαρτυρία των εσωτερικών μας συγκρούσεων.
Συνειδητοποιώντας ότι πρωταρχική σημασία δε λαμβάνει η δράση των προσώπων του περιβάλλοντός μας αλλά η δική μας αντίδραση στη συμπεριφορά τους, έχουμε τη δυνατότητα να προκαλέσουμε μια βαθιά και ριζική αλλαγή στην ποιότητα των συναναστροφών μας.
Μέσα μας, όμως, νιώθουμε άδειοι και ανεπαρκείς και, έτσι, διστάζουμε να σπάσουμε τα δεσμά των εξαρτήσεών μας. Για να αποφύγουμε την αναμέτρηση με την αλήθεια, καταφεύγουμε στην ταύτιση με αμέτρητα δεκανίκια: τα βιβλία, την περιουσία, τους επαγγελματικούς τίτλους, τις εμπειρίες. Γυρεύοντας την ψευδαίσθηση της ασφάλειας, σκάβουμε μια βολική τρύπα να κουρνιάσουμε και χάνουμε τελικά τη θαυμαστή εμπειρία του ζην, που εμπερικλείει την αληθινή αγάπη.
Η τέχνη της αγάπης
Γιατί η αγάπη ανθεί μόνο στην πράξη του μοιράσματος. Γεννιέται όταν είμαστε ικανοί να ακούσουμε, να νιώσουμε, να έχουμε επίγνωση, να γνωρίζουμε την ποιότητα της συμπαράστασης και της ικανότητας να βοηθάμε.
Για να διαπιστώσουμε αν αγαπάμε, αρκεί να παρατηρήσουμε προσεκτικά και χωρίς αξιολόγηση το πώς φερόμαστε στους υφισταμένους μας, στον/στη σύζυγό μας, στα παιδιά μας και στον εαυτό μας. Ενδιαφερόμαστε πηγαία για εκείνους ή επιθυμούμε να τους κατέχουμε, να τους ελέγχουμε και να τους κρίνουμε;
Και έπειτα, μπορούμε να λάβουμε την πιο κομβική μας απόφαση: Θα συνεχίσουμε με τον παλιό μας τρόπο, που διαιωνίζει τον πόνο του αποχωρισμού και της μοναξιάς, ή θα υψώσουμε το ανάστημά μας ενάντια σε οποιαδήποτε εγωκεντρική προσέγγιση, βιώνοντας την αγάπη όχι μόνο για ένα συγκεκριμένο άτομο αλλά και για τη ζωή ολόκληρη;
Αν θέλουμε να αισθανθούμε την αληθινή οικειότητα, τότε θα πρέπει να πάψουμε να υπάρχουμε μόνο μέσα στα δικά μας προβλήματα, στις δικές μας σκέψεις και φιλοσοφίες. Και αφού οι συγκρούσεις που χαρακτηρίζουν την κοινωνία μας τίποτε άλλο δεν αντικατοπτρίζουν παρά τις εσωτερικές μας αντιφάσεις, έφτασε η στιγμή να ενδυναμώσουμε τις θετικές μας ποιότητες.
Εκπαίδευση για την ελεύθερη ζωή
Η αυγή μας νέας εποχής για την ανθρωπότητα συνεπάγεται τη συνειδητοποίηση ότι η εκπαίδευση δεν ισοδυναμεί μόνο με την ικανότητά μας να μάθουμε στα παιδιά να μελετάνε και να περνάνε τις εξετάσεις τους μα και με την καλλιέργεια της νοημοσύνης τους.
Και η νοημοσύνη δεν υφίσταται όταν αισθανόμαστε φοβισμένοι. Ωστόσο, ο φόβος εγκαθίσταται μέσα μας ακριβώς τη στιγμή που αρχίζουμε να σκεφτόμαστε την κριτική των γύρω μας.
Ποια άλλη θα μπορούσε, συνεπώς, να ήταν η ουσία της εκπαίδευσης από το να βοηθήσει τον μαθητή να αποκτήσει επίγνωση και να κατανοήσει το δυσάρεστο αυτό συναίσθημα, κατακτώντας εκείνη την ατομική ελευθερία που δύναται να φέρει την αληθινή συνεργασία με το σύνολο;
Και η ελευθερία επιτυγχάνεται όταν το μυαλό υψώνεται πάνω και πέρα από τα εμπόδια που έχει κατασκευάσει για τον εαυτό του, μέσω της επιθυμίας για τη δική του ασφάλεια. Αν είμαστε υγιείς και ισορροπημένοι, θα διαχέουμε φως και ειρήνη. Και αν αλλάξουμε, θα αλλάξει και ο κόσμος.
Οι λίγοι κάνουν τη διαφορά
Ο Τζίντου Κρισναμούρτι, που ανακηρύχτηκε από το περιοδικό Times ένας από τους πέντε αγίους του 20ου αιώνα, μας μυεί στη σοφία της ζωής, ενθαρρύνοντάς μας απλώς να τη ζήσουμε χωρίς να επιλέγουμε και να αποδεχόμαστε, να απορρίπτουμε, να αναζητάμε απαντήσεις ή σκοπό.
Είμαστε πρόθυμοι να σαλπάρουμε στη θάλασσα της αυτογνωσίας, μεταμορφώνοντας την ποιότητα της κοινωνίας μας; «Λίγοι δεν κάνουν τη διαφορά» πιθανότατα να μονολογούμε. Και όμως! Όπως μια πέτρα μπορεί να μεταβάλλει την πορεία ενός ποταμού, έτσι και ένας μικρός αριθμός ανθρώπων δύναται να αλλάξει την πορεία μιας ολόκληρης κουλτούρας.
Η κατάλληλη στιγμή να ξεκινήσουμε είναι πάντα τώρα. Θα την αδράξουμε; Ένα βιβλίο επαναστατικό και λυτρωτικό, μια ανάσα ελευθερίας και μια αίσθηση αυθεντικής προοπτικής, ένα φως που έρχεται να μας συναντήσει ακριβώς τη στιγμή που δηλώνουμε έτοιμοι να το δούμε.
