Υπάρχει κάτι σχεδόν μαγικό στη στιγμή που ο άνθρωπος ξεκινά να μετρά. Το παιδί μετράει τα βήματά του, ο έφηβος τις καρδιές κάτω από μια φωτογραφία, ο ενήλικας τις υποχρεώσεις της ημέρας. Η ζωή μας διατρέχεται από αριθμούς, χιλιομετρικές αποστάσεις, νούμερα στη ζυγαριά, likes, followers, ηλικίες, ημερομηνίες, μισθούς, αριθμούς τηλεφώνου. Και κάποια στιγμή, χωρίς να το καταλάβουμε, οι αριθμοί γίνονται κάτι περισσότερο από μέτρηση. Γίνονται νόημα.
Η ψυχολογία μας θυμίζει ότι ο άνθρωπος στρέφεται στην ποσότητα όταν νιώθει αβοήθητος απέναντι στην ποιότητα. Δεν μπορούμε να μετρήσουμε την αξία μιας αγάπης, αλλά μπορούμε να μετρήσουμε πόσες φορές μας τηλεφώνησε. Δεν μπορούμε να σταθμίσουμε την αυτοεκτίμησή μας, αλλά μπορούμε να μετρήσουμε πόσα κιλά χάσαμε. Έτσι αρχίζει η μετατόπιση από το βίωμα στον αριθμό.
Advertisment
Ο αριθμός ως καθρέφτης ελέγχου
Στον πυρήνα αυτής της ανάγκης κρύβεται ένας πανάρχαιος φόβος – ο φόβος του χάους. Οι αριθμοί φέρνουν μαζί τους την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να ελέγξουμε το άγνωστο. Κάθε εφαρμογή που μετράει τα βήματά μας, τις ώρες ύπνου, την παραγωγικότητά μας, λειτουργεί σαν μικρός φύλακας ασφαλείας. Ακόμα και όταν αισθανόμαστε χαμένοι, τουλάχιστον μπορούμε να μετρηθούμε. Αυτός ο έλεγχος είναι καθησυχαστικός. Αλλά είναι και εύθραυστος. Διότι πολύ συχνά, αντί να χρησιμοποιούμε τους αριθμούς, οι αριθμοί αρχίζουν να χρησιμοποιούν εμάς.
Η ταύτιση με το μετρήσιμο
Όταν η αυτοεικόνα μας ταυτίζεται με ένα ποσοστό ή ένα μέγεθος, ο εσωτερικός μας κόσμος γίνεται αριθμητικός πίνακας. Δεν νιώθω καλά με το σώμα μου – πρέπει να είμαι 62 κιλά. Δεν ανήκω κάπου – έχω μόνο 349 followers. Δεν δουλεύω σκληρά – Δούλεψα μόνο 6 ώρες σήμερα. Κάθε παρέκκλιση από τον “σωστό” αριθμό προκαλεί κρίση – μας φαίνεται πως αποτύχαμε ως άνθρωποι.
Ο αριθμός ως αντικατάσταση νοήματος
Όσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από τον εσωτερικό μας κόσμο, τόσο πιο έντονη γίνεται η ανάγκη να μετρηθούμε εξωτερικά. Οι αριθμοί τότε αναλαμβάνουν έναν ρόλο σχεδόν υπαρξιακό. Καλύπτουν τα κενά, δίνουν στόχο, υπόσχονται πως “αν φτάσω στο x, θα νιώσω ότι υπάρχω”.
Advertisment
Αλλά οι αριθμοί, όσο και αν παριστάνουν το σταθερό, είναι άπιαστοι. Ποτέ δεν είναι αρκετοί. Το νούμερο φτάνεται, αλλά το κενό δεν γεμίζει. Γιατί το πρόβλημα δεν ήταν αριθμητικό. Ήταν πάντα συναισθηματικό.
Προς έναν άλλο τρόπο μέτρησης
Η ψυχολογία μας καλεί να δούμε τους αριθμούς με καθαρό βλέμμα, να καταλάβουμε τι καλύπτουν, τι συμβολίζουν, πότε μας στηρίζουν και πότε μας παγιδεύουν.
Η ερώτηση «τι νούμερο είμαι;» είναι η λάθος ερώτηση. Η σωστή ερώτηση είναι «τι φοβάμαι να νιώσω χωρίς αυτό το νούμερο;». Ποιο κενό προσπαθώ να γεμίσω με μετρήσεις; Γιατί πίσω από κάθε αριθμό υπάρχει ένας άνθρωπος που προσπαθεί να πει μια ιστορία. Και ίσως ήρθε η ώρα να μάθουμε να ακούμε την ιστορία κι όχι μόνο τα νούμερα.
Ό,τι δεν μετριέται, δεν είναι λιγότερο αληθινό
Κάποια από τα πιο ουσιαστικά πράγματα της ζωής δεν έχουν αριθμό. Δεν μπορούμε να μετρήσουμε πόσο μας νοιάστηκε κάποιος. Δεν υπάρχει εφαρμογή που να καταγράφει την καλοσύνη, το θάρρος, την ψυχική αντοχή. Δεν υπάρχει νούμερο για το πόσες φορές πέσαμε και ξανασηκωθήκαμε, για το πόσο προσπαθήσαμε σιωπηλά, για το πόσο ωριμάσαμε μέσα μας χωρίς κανείς να το δει.
Το να επιλέξεις να είσαι αντί να μετριέσαι στις μέρες μας είναι πραγματικά επαναστατικό. Είναι πράξη βαθιάς ενσυναίσθησης να κοιτάξεις τον εαυτό σου χωρίς αριθμούς και να τον βρεις επαρκή.
Η αληθινή ζωή είναι αυτή που δεν χωράει σε καμία στατιστική. Γιατί δεν είμαστε αριθμοί – είμαστε νόημα, αφήγηση και αυτό που δεν καταγράφεται.
