Φανταστείτε ότι στέκεστε στο κατώφλι μιας ευκαιρίας που μπορεί να αλλάξει τη ζωή σας—την εκκίνηση μιας τολμηρής νέας επιχειρηματικής προσπάθειας, το αίτημα για μια κρίσιμη προαγωγή ή την αποκάλυψη των πιο βαθιών σας συναισθημάτων σε κάποιο άτομο που αγαπάτε—και νιώθετε ξαφνικά τα πόδια σας να κολλούν στο έδαφος.
Οι παλμοί ανεβαίνουν και νιώθετε τα έντονα συμπτώματα του άγχους.
Advertisment
Δεν είναι απαραίτητα ο φόβος της αποτυχίας ή της απόρριψης καθαυτός που σας παγώνει· είναι ο τρόμος να νιώσετε φόβο. Αυτή η λεπτομέρεια πολλές φορές χάνεται αντιληπτικά (μια που συμβαίνει μέσα μας σε απειροελάχιστο χρόνο), παρόλο που έχει και «εμπροσθοφυλακή» που ανακοινώνει την άφιξή της. Π.χ. αρχικές αρνητικές σκέψεις, που μετά γίνονται δευτερογενείς, που παράγουν άλλες, κ.ο.κ.
Αυτό είναι το σιωπηλό σαμποτάζ γνωστό ως μετα-φόβος: το άγχος που αναδύεται στη σκέψη και μόνο της εμπειρίας του φόβου.
Όταν ο μετα-φόβος κυριεύει το νου, ρίχνει σκιά σε κάθε απόφαση, κάθε όνειρο και κάθε σχέση, παγιδεύοντάς μας σε ένα αυτοεπιβαλλόμενο κλουβί.
Βρισκόμαστε να κολυμπάμε χωρίς σωσίβιο, σε μια θάλασσα σκέψεων και συναισθημάτων, περνώντας από το «πάγωμα», στις σκέψεις επιβολής, μίσους και φυγής με ρυθμό πολυβόλου.
Advertisment
Οτιδήποτε, προσπαθώντας να αποκτήσουμε έναν εικονικό έλεγχο επάνω σε μια ψευδή κατάσταση που όμως μοιάζει τόσο αληθινή. Δεν παύει όμως το νοητικό-συναισθηματικό μας να μας προβάλλει μια ταινία. Να μας λέει μια ιστορία που την συνθέτει επιτόπου. Από το τίποτα.
Η παραλυτική δύναμη του Μετα-Φόβου
Ο φόβος, στην ουσία του, είναι ένας συναγερμός σχεδιασμένος να μας προστατεύει από πραγματικούς κινδύνους. Όμως όταν φοβόμαστε ακόμη και την πιθανότητα να φοβηθούμε, ενεργοποιούμε αυτόν τον συναγερμό χωρίς λόγο, μετατρέποντας την ασπίδα μας σε δεσμοφύλακα. Και εδώ έρχεται ο πλασματικός ψυχολογικός φόβος που δεν είναι πραγματικός.
Βρισκόμαστε να επαναλαμβάνουμε ακατάπαυστα το χειρότερο σενάριο, να διστάζουμε στο χείλος της δράσης και να αυτομαστιγωνόμαστε για κάθε αμυδρή ένδειξη άγχους.
- Στον επιχειρηματικό χώρο, αυτό μπορεί να σημαίνει την απώλεια μιας υποσχόμενης συνεργασίας.
- Στην δημιουργικότητα, φιμώνει την καινοτομία πριν καν ξεκινήσει η πρώτη έμπνευση.
- Στις σχέσεις, υψώνει τείχη που εμποδίζουν την αληθινή οικειότητα.
Όσο διατηρείται αδιατάρακτος ο φόβος του να φοβηθεί κανείς, κάθε τομέας της ζωής λειτουργεί κάτω από το ίδιο γυάλινο ταβάνι—τίποτα δεν εξελίσσεται πέρα από το γνώριμο και το «ασφαλές». Για αυτό το λόγο (και αρκετούς άλλους) δημιουργήσαμε ένα απόλυτα πρωτοποριακό βιωματικό workshop με τίτλο «Κάνε τους Φόβους σου Ιστορία» που συνδυάζει το βαθύ coaching με την δραματοθεραπεία. Δείτε περισσότερα εδώ
Αποκαλύψτε τα κρυμμένα μαθήματα του φόβου
Όταν σταματάμε να κρίνουμε τον φόβο ως αδυναμία και αρχίζουμε να ακούμε το μήνυμά του, ανακαλύπτουμε ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο από εμπόδιο. Είναι αποκαλυπτικός. Ο Καρλ Γιούνγκ τοποθέτησε τα μαθήματα που παίρνουμε από αυτόν στη γνωστή του «Σκιά». Δεν είναι για να μισούμε αυτή μας την πλευρά, αλλά για να την κατανοήσουμε. Αυτό είναι κάπως συγκλονιστικό να το σκεφτεί κανείς. Τον φόβο ως οδό και όχι ως εμπόδιο. Αλλάζει πλήρως το πώς κοιτάμε τον κόσμο κι εμάς.
Κάθε ένταση άγχους υποδεικνύει μια βαθύτερη πεποίθηση που έχουμε για τον εαυτό μας—ίσως ότι δεν είμαστε άξιοι, προετοιμασμένοι ή καταδικασμένοι να αποτύχουμε. Κάτω από αυτόν τον φόβο, συχνά κρύβεται μια ανεκπλήρωτη ανάγκη: η ασφάλεια, η αποδοχή ή η αυτονομία, το άγνωστο που… δεν ξέρουμε.
Ακόμη και τα σκοτεινότερα σημεία της προσωπικότητάς μας, οι πτυχές που έχουμε αποσυνδέσει—η φιλοδοξία, η αποφασιστικότητα ή η επιθυμία—μπορούν να εμφανίζονται ως ρίγη άγχους ή σφίξιμο στην καρδιά. Μας μαθαίνουν να μπερδεύουμε τις επιθυμίες με τις ανάγκες και πολλαπλασιάζονται οι φόβοι.
Η στροφή και μελέτη του φόβου μέσα από μια δομημένη διαδικασία ξετυλίγει το κουβάρι. Αρκεί κάποιος να θέλει να δει.
Καταγράφοντας ή εκφράζοντας ό,τι αναδύεται, χαρτογραφούμε το εσωτερικό μας τοπίο και αποκαλύπτουμε θησαυρούς αυτογνωσίας που έμεναν θαμμένοι. Δεν χρειάζεται να θάβουμε τίποτα, ούτε να το κουκουλώνουμε κάτω από («με το ζόρι») παροτρυντικές φράσεις ή αφορισμούς.
Μεταμορφώστε τον φόβο σε κινητήρια δύναμη
Η αληθινή κυριαρχία πάνω στον φόβο δεν σημαίνει να ζούμε χωρίς αυτόν. Σημαίνει να τον χρησιμοποιούμε ως καύσιμο για πρόοδο αλλά και ως οδοδείκτη (στις εκδηλώσεις του) για να αποκαλύψουμε πράγματα για εμάς. Αυτό δίνει μια τελείως διαφορετική προσέγγιση στο φόβο και στις αρνητικές σκέψεις. Μπορούν να γίνουν βοηθητικά εργαλεία αντί για εμπόδια.
Όταν μετατοπίζουμε την εστίασή μας από την προσπάθεια εξάλειψης του φόβου στην περιέργεια να τον εξερευνήσουμε, όλα αλλάζουν. Αρχίζουμε να παίρνουμε τολμηρές αποφάσεις παρά το «τρέμουλο». Κάθε μικρή νίκη ενάντια στο άγχος γεμίζει τις μπαταρίες της αυτοπεποίθησης.
Κάθε βαθιά κατανόηση (και όχι απλά νοητική αποδοχή) καλλιεργεί αυτό που είναι το πραγματικό θάρρος και όχι το θάρρος με εντολή του στυλ «μη φοβάσαι βρε, θα περάσει». Πειραματιζόμαστε δημιουργικά χωρίς φόβο αποτυχίας (αλλά και με τη σύνεση της γνώσης), γιατί η αποτυχία δεν φέρει πια το παράλυτο βάρος της κρίσης.
Οι σχέσεις μας εμβαθύνουν όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να είναι ευάλωτος, ρισκάροντας την απόρριψη στην αναζήτηση αληθινής σύνδεσης.
Το απλό γεγονός της αναγνώρισής του και της προόδου παράλληλα μετατρέπει το κλουβί σε πυξίδα. Μας δείχνει το δρόμο έξω από την κόλαση του ψυχολογικού φόβου, όπως ακριβώς ο Βιργίλιος οδήγησε τον Δάντη έξω από τα επίπεδα της κόλασης.
Η απαλλαγή από το φόβο είναι απόλυτα εφικτή αλλά όχι με την συγκάλυψή του. Οπότε δεν χρειάζεται να φοβάστε… να φοβάστε. Μπορείτε να κάνετε κάτι άλλο, αλλά όχι «σκέτα» νοητικά. Μπορείτε να «στρίψετε» το καράβι του φόβου και να αποκτήσετε έναν σύμμαχο με πληροφορίες από εκεί που δεν το περιμένατε.
Αυτογνωσία ή… φόβος
Η διαδικασία της κατανόησης του εαυτού (ή μάλλον, των εαυτών) μέσω της αυτογνωσίας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στη διερεύνηση και διαχείριση του φόβου. Χρειάζονται εργαλεία και δομή για να μπορέσουμε να ερευνήσουμε και για να μάθουμε και μόνοι μας να ερευνούμε. Χρειάζεται να μας γίνουν σωστές ερωτήσεις-καθρέφτες και ασκήσεις στοχασμού, που μας βοηθούν στο να φωτιστούν οι βαθύτερες πεποιθήσεις μας που θρέφουν τον φόβο. Να παρατηρήσουμε με έναν τρόπο που μέχρι τώρα ίσως δεν ξέραμε. Να καταγράψουμε και να δούμε πραγματικά.
Χρειάζεται και μία βιωματική οδός όπου εμείς συμμετέχουμε «ενσαρκώνοντας» τον φόβο μας σε ρόλους ή σκηνές ή στο χαρτί, σε έναν πίνακα σε κάτι που να μας ταιριάζει και εκφράζει. Να τον φέρουμε μπροστά με έναν ασφαλή και ελεγχόμενο τρόπο. Μέσα από την έκφραση με το σώμα, τη φωνή και την κίνηση, μπορούμε να βιώσουμε με ασφάλεια αυτό που μας τρομάζει, ανακαλύπτοντας κρυμμένες πτυχές της προσωπικότητάς μας. Να εκπλαγούμε με αυτά που θα ανακαλύψουμε.
Γιατί; Γιατί η αναπαράσταση του φόβου σε ένα δημιουργικό, υποστηρικτικό πλαίσιο σπάει το αίσθημα αδυναμίας. Η επανεπεξεργασία της εμπειρίας οδηγεί σε απελευθέρωση, ενώ παράλληλα καλλιεργεί την ενσυναίσθηση προς τον εαυτό μας και τους άλλους.
Ο νους μας αποκτά διαύγεια και επίγνωση, το συναίσθημα «βλέπει» την πληροφορία που αποκαλύπτουμε, το σώμα απαντά με νέα αίσθηση ελευθερίας, και ο φόβος μετατρέπεται από απειλή σε πολύτιμο σύμμαχο στην πορεία αυτο-εξέλιξης.
Έτσι μόνο μπορούμε να προχωρήσουμε σε δράση.
Δεν χρειάζεται να φοβόμαστε… να φοβόμαστε. Γιατί ο φόβος είναι ψεύτης και κλέφτης και ελευθερωνόμαστε όταν αντικειμενικά δούμε πώς αυτό συμβαίνει.
- Απαλλαγή από την αόρατη φυλακή του “Μετα-Φόβου” - 17 Μαΐου 2025
- Ξεφορτώσου όλους τους φόβους και την αρνητικότητα με μια «κίνηση» - 13 Δεκεμβρίου 2023
- Μάθημα μέσα από το φαγητό κατά τη διάρκεια ενός Zazen Sesshin - 23 Νοεμβρίου 2016
