Πολλοί το γνωρίζουν ως μια μέθοδο τακτοποίησης ή εξορθολογισμού του όγκου των πραγμάτων στο σπίτι. Το decluttering, όμως, είναι κάτι περισσότερο από μια οικιακή πρακτική. Πρόκειται για μια στοχαστική διαδικασία κατά την οποία επιλέγεται συνειδητά τι μένει και τι αποχωρεί. Μέσα από αυτή την επιλογή, δεν ξαλαφρώνει μόνο ο χώρος, ξαλαφρώνει και ο ψυχισμός. Το decluttering, όταν προσεγγιστεί ως ψυχολογική πράξη, μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο κάθαρσης, απελευθέρωσης κι εσωτερικής ανασύνταξης.
Το ξεκαθάρισμα – H τελετουργία της νέας αρχής
Όλα ξεκινούν από το πιο απλό. Ένα συρτάρι γεμάτο αναμνήσεις, μια σακούλα παλιών ρούχων, ένα ντουλάπι που δυσκολεύεται να κλείσει. Το ξεκαθάρισμα αυτό μοιάζει με οργάνωση, μα συχνά πρόκειται για μια πράξη εσωτερικής επανεκκίνησης.
Advertisment
Το βάρος προκύπτει από την ιστορία του αντικειμένου. Ένα ξεχασμένο μπλουζάκι κουβαλά ένα σώμα που άλλαξε. Ένα δώρο φέρει την απουσία αυτού που το προσέφερε. Ένα αναμνηστικό μιας παλιάς επιτυχίας ενισχύει την αίσθηση του ανικανοποίητου. Τα πράγματα φέρουν αποτυπώματα.
Κάθε φορά που διστάζουμε να πετάξουμε κάτι, αναρωτιόμαστε: «θα το χρειαστώ;» Ίσως η πιο γόνιμη ερώτηση είναι: «με στηρίζει αυτό τώρα;» Το ξεκαθάρισμα γίνεται έτσι μια διαδικασία αναγνώρισης και αποδέσμευσης.
Ένα μικρό τελετουργικό, όπως το κράτημα ενός αντικειμένου στην καρδιά πριν το αποχωριστείς, δημιουργεί ένα πεδίο σύνδεσης και ευγνωμοσύνης. Η πρόθεση με την οποία αποχαιρετάμε το παλιό είναι αυτή που επιτρέπει στο καινούριο να βρει χώρο.
Advertisment
Η διαδικασία αυτή ενεργοποιεί μια συνειδητή παύση, μια στιγμή παρατήρησης πριν από την πράξη. Σε εκείνη τη στιγμή εμφανίζεται η αλήθεια του δεσμού. Μερικά αντικείμενα κρύβουν αποχωρισμούς που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. Το άγγιγμα, η μνήμη, ο ήχος που παράγει ένα υλικό – όλα ανασύρουν ένα ψυχικό απόθεμα που δεν έχει εκφραστεί. Το ξεκαθάρισμα τότε γίνεται τελετουργία συναισθηματικής ολοκλήρωσης.
Οι ιστορίες που κρατάμε μέσα σε συρτάρια
Τα αντικείμενα λειτουργούν ως αγκυρώσεις μνήμης. Ένα παλιό γράμμα, μια ξεχασμένη φωτογραφία, το παντελόνι που πλέον δεν μας χωρά. Η εσωτερική καταγραφή που φέρει η ύλη μάς συνδέει με τον εαυτό που ήμασταν όταν τα αποκτήσαμε.
Μέσα σε κάθε συρτάρι μπορεί να κρύβεται ένα αίσθημα ενοχής για το παρελθόν που έμεινε ημιτελές, για τους ανθρώπους που θέλαμε να τιμήσουμε αλλιώς, για εκδοχές του εαυτού μας που παρέμειναν ανεκπλήρωτες. Έτσι, ο χώρος μετατρέπεται σε αρχείο συναισθημάτων. Καθώς τα αντικείμενα συσσωρεύονται, περιορίζεται η εσωτερική ροή.
Η απελευθέρωση του υλικού χώρου φωτίζει τη σαφήνεια. Όταν δίνουμε χώρο στην αναπνοή, η ενέργεια κυλά. Το ίδιο συμβαίνει και μέσα μας. Η πράξη του decluttering μοιάζει με ήπια εξομολόγηση: αναγνώριση, αποδοχή, άφημα.
Η φιλοσοφία του Ζεν αναδεικνύεται όταν βιώνεις την απλότητα ως τρόπο ύπαρξης. Το κύπελλο χρειάζεται να αδειάσει για να μπορέσει να γεμίσει. Όταν αφήνουμε χώρο, επιτρέπουμε στο ουσιώδες να αναδυθεί. Αυτό το άδειασμα επαναφέρει την αλήθεια. Ανοίγει δρόμους για μια νέα ερμηνεία της ζωής, που δεν βασίζεται στην κατοχή αλλά στη ροή. Όταν το παρελθόν παύει να υλοποιείται σε κάθε γωνιά του σπιτιού, μετατρέπεται σε σοφία αντί για βάρος.
Το σπίτι και το σώμα – Οι καθρέφτες του ψυχισμού
Οι χώροι που κατοικούμε αντικατοπτρίζουν το ψυχικό μας τοπίο. Ένα ακατάστατο γραφείο ενδέχεται να φανερώνει έναν νου υπερφορτωμένο από σκέψεις. Ένα υπνοδωμάτιο χωρίς τάξη αποκαλύπτει αϋπνίες ή συναισθηματική υπερένταση. Το περιβάλλον μας λειτουργεί ως προέκταση του εσωτερικού κόσμου.
Παραδόσεις όπως το φενγκ σούι τονίζουν τη σημασία της ενεργειακής ροής στο σπίτι. Αντικείμενα που παραμένουν αχρησιμοποίητα δημιουργούν στασιμότητα. Η απομάκρυνσή τους ελευθερώνει τη ροή – φυσική και ψυχική. Ο χώρος αποκτά λειτουργικότητα και νόημα καθώς απελευθερώνεται από παλιά κεφάλαια.
Στην ψυχοθεραπεία, συχνά ζητείται από τον θεραπευόμενο να αποχαιρετήσει αντικείμενα που τον δένουν με τραύματα. Αυτή η πράξη εκφράζει συγχώρεση. Ένα παλιό ημερολόγιο, ένα γράμμα, μια φωτογραφία, όταν αποχωρούν με επίγνωση, γεννούν χώρο για το επόμενο βήμα.
Η πρακτική αυτή στον χριστιανισμό, εμφανίζεται στην έννοια της «απογύμνωσης», της απελευθέρωσης από κάθε τι περιττό, ώστε η ψυχή να στραφεί στο ουσιώδες. Το άδειασμα δεν εκλαμβάνεται ως φτώχεια, αλλά ως προϋπόθεση πληρότητας.
Το σώμα επίσης, μπορεί να λειτουργήσει ως πεδίο συσσώρευσης. Σφιγμένοι ώμοι, πεπτικές διαταραχές, αϋπνία. Όλα όσα δεν αφήνουμε να φύγουν, μένουν και στο σώμα. Το ξεκαθάρισμα λοιπόν, δεν περιορίζεται σε ντουλάπια, αλλά επεκτείνεται σε χειρονομίες, εκφράσεις και στάσεις. Ο νους οργανώνει, αλλά το σώμα θυμάται.
Το decluttering ως ψυχική απελευθέρωση
Το decluttering αποτελεί επιλογή και επιστροφή σε ό,τι έχει σημασία. Δημιουργεί χώρο για τη ζωή που “ανασαίνει”.
Στον βουδισμό, η αποδέσμευση από την προσκόλληση θεωρείται πηγή ελευθερίας. Το παρελθόν ησυχάζει όταν του επιτρέπουμε να φύγει, όταν τα αντικείμενα απομακρύνονται με επίγνωση και ευγένεια.
Η καθημερινότητα μάς δίνει ευκαιρίες να εξασκήσουμε αυτή τη μορφή ξεκαθαρίσματος. Να επιλέγουμε τι κρατάμε στο γραφείο, στο κινητό, στο ντουλάπι. Να διαμορφώνουμε τον χώρο μας ώστε να υπηρετεί την ψυχική μας ισορροπία, να συνδέουμε την πράξη με την πρόθεση, να ζούμε με ελαφρότητα, παρουσία και βάθος.
Το decluttering τελικά, είναι μια μορφή φροντίδας του εαυτού. Κάθε φορά που ένα αντικείμενο φεύγει με ευγνωμοσύνη, ένας εσωτερικός κόμπος λύνεται και μας απελευθερώνει από κάτι.
Η αποδέσμευση εκφράζει εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη ότι η ζωή κυλά με σοφία όταν υπάρχει χώρος για να ξεδιπλωθεί. Εμπιστοσύνη ότι η πληρότητα δεν απαιτεί υπεραποθήκευση. Και πάνω απ’ όλα, εμπιστοσύνη ότι αυτό που έχει πραγματική αξία, αντέχει να σταθεί μόνο του.
Η ιστορία της παλιάς καρέκλας
Μια γυναίκα, στα σαράντα της, αποφάσισε να αδειάσει τη σοφίτα του πατρικού της. Ανάμεσα σε ξεχασμένα κουτιά και βιβλία, βρήκε μια παλιά καρέκλα – το μόνο αντικείμενο που είχε απομείνει από τη γιαγιά της. Κάθισε επάνω της και θυμήθηκε ιστορίες, φωνές, μυρωδιές. Σκέφτηκε να την κρατήσει, παρόλο που ήταν σπασμένη. Μα τελικά, την ακούμπησε δίπλα στην έξοδο. “Η γιαγιά δεν ήταν η καρέκλα”, είπε. “Ήταν η φροντίδα που ένιωθα όταν καθόμουν εκεί.”
Εκείνη τη μέρα, επέστρεψε ένα κομμάτι του παρελθόντος στη μνήμη και ελευθέρωσε χώρο στο παρόν. Αυτό είναι το decluttering. Μια πράξη αγάπης, χωρίς προσκόλληση. Να κρατάμε τη μνήμη, χωρίς να κουβαλάμε το βάρος της.
Πηγές:
- Marie Kondo, “The Life-Changing Magic of Tidying Up”
- Thich Nhat Hanh, “How to Love”
- Peter Walsh, “Let It Go”
- Tara Brach, “True Refuge”
- Sue Spencer, “Decluttering as Sacred Practice”
- Zen Stories, “Empty Your Cup”
- Richard Rohr, “Simplicity: The Freedom of Letting Go”
