Εισαγωγή στην Ανάγνωση του Εαυτού
μέσω του Συμβολικού Λόγου των Αρχετύπων
Γράφει η Αφροδίτη Α. Πριμικύρη, M.Sc., Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Advertisment
«Βυθίσου στον εαυτό σου και δες πόσο βαθιά βρίσκεται ο τόπος εκείνος απ’ όπου αναβλύζει η ζωή σου», έγραφε ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε στα «Γράμματα σ’ ένα νέο ποιητή» (Rilke, 1929). Πρόσκληση για ένα ταξίδι στον ανεπίγνωστο τόπο της ύπαρξης. Για την περιοχή εκείνη που η δράση, το βίωμα, η συνειδητότητα, η έκφραση, η σκέψη, διαμορφώνουν έναν απόλυτα προσωπικό τρόπο παρουσίας και αυτοαναφοράς.
Πασχίζουμε χρόνια να προσδιορίσουμε και να υποστηρίξουμε ένα Εγώ που δίνει φόρμα και μορφή στον τρόπο με τον οποίο ζούμε τη Ζωή μας. Στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνουμε τις επιλογές μας, με τον οποίο σχετιζόμαστε με τους ανθρώπους γύρω μας, στον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε τον κόσμο τον ίδιο. Σκέψεις, συμπεριφορές, συναισθήματα υπό το πρίσμα μιας γραμμικής θεώρησης. Και, τελικά, καταλήγουμε να διαμορφώνουμε ένα Εγώ μονωμένο. Ένα Εγώ που δεν αναγνωρίζει τον εαυτό του ως μέρος ενός ευρύτερου συνόλου.
Ποιο είναι το ευρύτερο Σύνολο, όμως; Το κάθε σύστημα στο οποίο ανήκουμε ως μέρος του; Το σύστημα αυτό μπορεί να έχει έκφραση πραγματική, απτή. Η οικογένεια, η σχέση, η παρέα, η γειτονιά, η ομάδα εργασίας, η πόλη, το κράτος, η φυλή, η ανθρώπινη κοινότητα, η φύση η ίδια αποτελούν συστήματα αναφοράς μας. Εκδηλώνω μια ζωή που παίρνει συγκεκριμένη μορφή όταν προσδιορίζεται με βάση εξωτερικά σημεία αναφοράς. Γενεές προγόνων, τάξεις ολόκληρες πολιτισμών που προϋπήρξαν, συγκεκριμένα περιβάλλοντα -κοινωνικά, πολιτικά, πνευματικά, περιβάλλοντα φυσικών πόρων- δημιουργούν το Πεδίο το οποίο υποδέχεται κάθε άνθρωπο και το οποίο δημιουργεί τη Σκηνή επί της οποίας ο κάθε άνθρωπος θα βιώσει το Έργο του, δραματουργικά μιλώντας…
Advertisment
Υπάρχουν και τα συστήματα αυτά, όμως, τα οποία είναι συμβολικά και μιλάνε για ένα βαθύτερο επίπεδο της ύπαρξης. Συστήματα πεποιθήσεων, συστήματα πνευματικά, συστήματα ανθρωπολογικά, συστήματα συμβολικά… Πρόκειται για την αναφορά της εκδήλωσης της ψυχής σε ένα πολυεπίπεδο μωσαϊκό, το οποίο προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει την ίδια την Ύπαρξη, σε βαθύτερα επίπεδα της ψυχικής σφαίρας. Πέρα απ’ την ανθρώπινη, ατομική μας ψυχή, συνδεόμαστε με την ευρύτερη Ψυχή του Κόσμου. Την Anima Mundi. Κατά τον Thomas Moore, στην ιδέα της Anima Mundi δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στην ανθρώπινη ψυχή και στην ψυχή του κόσμου (Moore, 1996).
Παραφράζοντας, λοιπόν, τον Ρίλκε, βυθιζόμενοι στον Εαυτό, αναζητούμε τη σύνδεση και την επαφή μας με την Ψυχή του Κόσμου.
Κι ο τρόπος για να συμβεί αυτό είναι η σύνδεση με την κωδικοποιημένη εμπειρία της ύπαρξης της ζωής στον πλανήτη. Καταγραφές στην Τέχνη, στους Μύθους, στη Θρησκευτική Αναζήτηση, στην Ιστορία, στην Ανθρωπολογία, στη Βιοχημεία, στο Γονιδιακό μας Αποτύπωμα, καταγραφές που μας μιλάνε για την Κρυφή Γλώσσα του Συλλογικού Ασυνειδήτου είναι σε θέση να μας προσδιορίσουν το ευρύτερο πεδίο της ατομικής εμπειρίας.
Το Χώρο αυτό στον οποίο η ατομική έκφραση εμφανίζεται, μα σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο παύει, πλέον, να είναι ατομική. Χρωματίζει την ατομική εμπειρία και χρωματίζεται απ’ αυτή. Προσδιορίζει την ατομική εμπειρία και προσδιορίζεται απ’ αυτή. Πώς, όμως, μπορούμε να συνδεθούμε με την παγκόσμια αυτή κληρονομιά μας; Μία απ’ τις διαδρομές είναι η επαφή μας με τα Αρχέτυπα. Ο Jung μας περιγράφει τα Αρχέτυπα ως τα συμβολικά στοιχεία του ασυνειδήτου που εκδηλώνονται δια μέσω των μύθων, ως τις Μορφές αυτές που έχουν δεχτεί μια συγκεκριμένη σφραγίδα και μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα (Jung, 1934). Πρόκειται για συμβολικές μορφές, οι οποίες λειτουργούν ως ψυχικά πρότυπα.
Συμβολικοί ρόλοι που διακινούν εικόνες, εμπειρίες, βιώματα, σκέψεις, συνδέσεις, δράσεις & αντιδράσεις, προβολές και μόνο που τους ακούς. Λέξεις όπως “Μητέρα, Πατέρας, Θεός, Τέσσερα Στοιχεία (Γη, Νερό, Αέρας, Φωτιά), Δάσκαλος, Σύντροφος, Θεραπευτής, Σωτήρας, Ήρωας, Αναζητητής”, λέξεις που από μόνες τους περιγράφουν μια απολύτως ατομική εμπειρία, είναι αδύνατον να μην μας παραπέμψουν σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των συμβολικών αυτών ρόλων.
Σ’ αυτό που εσωτερικά και συλλογικά βιώνεται ως το Νόημα των απλών αυτών λέξεων. Τα Αρχέτυπα, λοιπόν, με ένα τρόπο περιγράφουν κωδικοποιημένα το Νόημα της Ύπαρξης. Τη διαδρομή της εμπειρίας της Δρώσας Ζωής. Και παρότι είναι συλλογικά σύμβολα που μεταδίδουν οπτικές, συναισθηματικές, διανοητικές & μυθολογικές πληροφορίες, ταυτόχρονα μπορεί επίσης, κατά την Myss, να μας μιλούν ατομικά ως προσωπικά αρχετυπικά πρότυπα που αποτελούν το θεμέλιο των πεποιθήσεων, των κινήτρων, του δυναμισμού και των πράξεών μας, οργανώνοντας και ενεργοποιώντας όλες τις σχέσεις στη ζωή μας (Myss, 2013).
Ας ξαναγυρίσουμε πάλι στην αρχή. Ας προσδιορίσουμε, λοιπόν, ξανά το Εγώ μας. Πόσο ανεδαφική γίνεται μια αποκομμένη ανάγνωση της συμπεριφοράς μας εκτός του πλαισίου της ευρύτερής μας αναφοράς; Πώς μπορώ να βιώσω τον Εαυτό απομονωμένα από τη Συστημική Συνείδηση; Ο Bert Hellinger, περιγράφοντας τη Συστημική Συνείδηση, μας λέει: Πρόκειται, εν μέρει, για φυσικές δυνάμεις της βιολογίας και της εξέλιξης, για γενικές δυναμικές των περίπλοκων συστημάτων που εκδηλώνονται στις στενές διαπροσωπικές μας σχέσεις και, εν μέρει, για τις δυνάμεις της Κρυφής Συμμετρίας της Αγάπης που επενεργούν μέσα στην Ψυχή μας (Hellinger, 1998).
Μέσα σ’ όλο αυτό το υπέροχο δυναμικό αλληλεπίδρασης, λοιπόν, εκδηλώνεται η Ατομική μου Ύπαρξη! Τόσο Σύνθετα και, για τον ίδιο λόγο, τόσο λιτά και απλά… Στην απλότητα της Έκφρασης της Ζωής… Στην απλότητα, και για τον ίδιο λόγο συνθετότητα, του Τώρα. Στη συγκλονιστική αναγνώριση πως όλη η πληροφορία της Ψυχής του Κόσμου βρίσκεται αποθηκευμένη μέσα μου, στην κυτταρική και συστημική μου μνήμη. Και ο δρόμος του συμβολικού λόγου των Αρχετύπων αποτελεί ένα καθρέφτη δια μέσω του οποίου μπορούμε να κρυφοκοιτάξουμε τα μυστήρια της Ύπαρξης. Πρόσκληση για χαρτογράφηση του Εαυτού! Πρόσκληση, ουσιαστικά, για Εν-Θύμηση.
Η Αφροδίτη Πριμικύρη παραδίδει σεμινάριο Συστημικής Αναπαράστασης για την Αυτογνωσία μέσα από τη συμβολική γλώσσα των Αρχετύπων.
[toggle title=”Βιβλιογραφία-Προτεινόμενα αναγνώσματα”]
Hellinger, B., Weber, G. & Beaumont, H., Η Κρυφή Συμμετρία της Αγάπης, εκδ. Medicum, Αθήνα, 1999 (πρωτότυπη έκδοση: Love’s Hidden Symmetry, εκδ. Zeig, Tucker & Co, 1998).
Jung, C.G., Τέσσερα Αρχέτυπα, εκδ. Ιάμβλιχος (επανέκδοση στα ελληνικά), Αθήνα, 1988.
Moore, T., Η Φροντίδα της Ψυχής, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 1996.
Myss, C., Αρχέτυπα, εκδ. Διόπτρα, Αθήνα, 2014.
Ρίλκε, Ρ.Μ., Γράμματα σ’ ένα νέο Ποιητή, ελλ. Εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 2010.
Σταυρόπουλος, Δ., Η Επιστροφή-Αρχέτυπα και Αναπαράσταση, εκδ. Κλωθώ, Αθήνα, 2007.
[/toggle]
