Αν θέλουμε τα παιδιά μας, όταν μεγαλώσουν, να γίνουν σκεπτόμενοι και αφοσιωμένοι πολίτες, χρειάζεται να τα βοηθήσουμε να γίνουν μέρος της κοινωνικής αλλαγής. Η Caroline Paul, ομιλήτρια του Ted, μοιράζεται σε άρθρο της την άγνοια που είχε ως παιδί για το θέμα του ακτιβισμού:
«Μεγάλωσα τρομοκρατημένη από την όξινη βροχή. Η έννοια από μόνη της ήταν τρομακτική. Πόσο όξινη ήταν; Και μπορούσε να μας κάψει; Τα άγρια ζώα θα γλύτωναν από αυτή; Οι γονείς μου δεν ήταν ακτιβιστές, αλλά καλοί πολίτες, ανακύκλωναν αυτά που μπορούσαν. Όταν έκανα τέτοιες ερωτήσεις σε επίσημα πρόσωπα, δεν έπαιρνα ιδιαίτερες απαντήσεις πέρα από τη σημασία του να προβληματιζόμαστε ακόμα και ως παιδιά. Και ούτε οι γονείς μου γνώριζαν άλλους τρόπους δράσης. Κάπως έτσι απογοητεύτηκα από τους μεγάλους.
Advertisment
Κοιτώντας ξανά το παρελθόν, εύχομαι να γνώριζα ορισμένες ακτιβιστικές πρακτικές. Αλλά και ακόμα περισσότερα: Εύχομαι να είχα διδαχθεί έννοιες, όπως προνόμιο και προκατάληψη σε τρυφερότερη ηλικία, αντί να προσπαθώ αδέξια να τις καταλάβω μέχρι την ενήλικη ζωή…».
Το ζήτημα του ακτιβισμού είναι αμφιλεγόμενο. Και αυτό, διότι έχουμε μια παραμορφωμένη κυρίως εικόνα για το τι εστί ακτιβισμός. Ακτιβιστής είναι αυτός που προσπαθεί να φέρει κοινωνική αλλαγή. Στην Ελλάδα, όταν μιλάμε για ακτιβισμό, φανταζόμαστε ανθρώπους που συλλαμβάνονται, επειδή προσπαθούν να αλλάξουν με επαναστατικό τρόπο έναν άδικο γι’ αυτούς νόμο. Ίσως να σκεφτόμαστε και νεαρούς να κατεβαίνουν σε διαμαρτυρίες, ακόμα και να μπλέκονται σε επεισόδια.
Όμως, αν και οι ακραίες μορφές ακτιβισμού υφίστανται, αποτελούν ένα μικρό μέρος μιας μεγαλύτερης έννοιας. Ο ακτιβισμός περιλαμβάνει και ήσυχες, «σιωπηλές» πράξεις, που δεν κάνουν ειδήσεις στην τηλεόραση, περιλαμβάνει κυρίως την προσωπική ευθύνη. Ευθύνη για την κοινωνία, για το περιβάλλον, για τη ζωή, για τον πλανήτη και πρωτοβουλία για βελτίωση των συνθηκών και για δικαιοσύνη.
Advertisment
Και οι γονείς μάλλον θα σκεφτούν ότι θα πρέπει να «αφήσουμε τα παιδιά να είναι παιδιά», πιστεύοντας ότι αν τα διδάξουμε ακτιβισμό, θα πρέπει να λάβουν την ευθύνη και αυτή θα τους στερήσει το αυθόρμητο γέλιο και την ευτυχία τους. Ή μήπως νομίζετε ότι δεν καταλαβαίνουν και δεν αντιλαμβάνονται; Ακόμα κι αν πιστεύετε ότι κρατάτε μακριά τα παιδιά σας από δυσάρεστες ειδήσεις, δεν το καταφέρνετε. Τα παιδιά ακούνε και αφουγκράζονται τα πάντα και θέλουν να καταλάβουν, θέλουν κάποιον να τους εξηγήσει. Εξάλλου, πόσο προστατευμένα νομίζετε ότι είναι από την τηλεόραση, την εξωτερική πραγματικότητα και το διαδίκτυο;
Και έχουν επίσης την πλήρη ικανότητα να αναστατώνονται από όσα αντιλαμβάνονται. Αυτό που εμείς οι ενήλικοι ονομάζουμε «κοινωνική δικαιοσύνη», εκείνα θα λένε «δίκαιο και άδικο». Οι επιστημονικές έρευνες μας δείχνουν ότι ακόμα και παιδιά 15 μηνών καταλαβαίνουν την δίκαιη και άδικη μεταχείριση: καταλαβαίνουν ποιο από τα παιδιά παίρνει περισσότερα δώρα ή λιγότερο έπαινο.
Και σίγουρα έννοιες όπως ο ρατσισμός, ο σεξισμός κλπ. Μπορεί να είναι περίπλοκες έννοιες, αλλά μπορούμε να τις απλοποιήσουμε ή να τους εξηγήσουμε ευκολότερες έννοιες, όπως το ζήτημα της ρύπανσης. Και χρειάζεται να πάμε και ένα βήμα παρακάτω• να διδάξουμε στα παιδιά πώς να πράττουν, την έννοια της προσωπικής ευθύνης ή του εθελοντισμού.
Και υπάρχουν τόσα άλλα οφέλη που μπορούν να λάβουν τα παιδιά μέσα από αυτή τη διαδικασία. Ο ακτιβισμός θα τους μάθει πραγματικές κοινωνικές δεξιότητες, όπως σχεδιασμό, στρατηγική, επικοινωνία και ομαδικό πνεύμα. Ακούγοντας τις εμπεριστατωμένες συζητήσεις των ενηλίκων, διαμορφώνουν τις δικές τους απόψεις.
Και είναι σημαντική η φυσική παρουσία και η αλληλεπίδραση και όχι το διαδίκτυο. Στην εποχή που ζούμε τα 7χρονα παιδιά περνούν κατά μέσο όρο τεσσεράμισι ώρες κάθε μέρα μπροστά από οθόνες και εξελίσσονται σε εφήβους που είναι λιγότεροι κοινωνικοί, περισσότερο καταθλιπτικοί και καθόλου ενσυναισθητικοί. Μήπως ήρθε η ώρα να αλλάξουμε αυτές τις συνθήκες;
Photo: Author/Depositphotos
