Ο Carl Jung ήταν ένας άνθρωπος με ετερόκλητα ενδιαφέροντα και αυτό αντανακλάται στη γόνιμη φύση των γραπτών του. Αλλά απ’ όλα όσα έγραψε, ένα θέμα ξεχωρίζει ως το σημαντικότερο γι’ αυτόν και αυτό είναι το ερώτημα του πώς μπορεί κανείς να καλλιεργήσει έναν σπουδαίο χαρακτήρα. Γιατί ο Jung αναγνώριζε την αλήθεια στη δήλωση του Ηράκλειτου ότι «ο χαρακτήρας μας είναι το πεπρωμένο».
Μπορεί η μοίρα να είναι καλή ή σκληρή και οι άλλοι να μας συμπεριφέρονται άσχημα ή καλά, αλλά η εμπειρία αυτών των πραγμάτων και τι κάνουμε με όσα μας δίνονται εξαρτώνται από την κατάσταση του χαρακτήρα μας. Η καλλιέργεια ενός σπουδαίου χαρακτήρα αποτελεί μια διαδικασία ύψιστης σημασίας και ο Jung μας δίνει ορισμένες κατευθύνσεις.
Advertisment
Αρχικά, χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε ότι ο Jung πίστευε ότι η απόκτηση ενός σπουδαίου χαρακτήρα είναι κάτι που ο καθένας μπορεί να επιτύχει. Δεν εξαρτάται από την εξωτερική επιτυχία, είτε αυτή είναι πλούτος είτε κύρος, ούτε όμως απαιτεί ιδιαίτερα ταλέντα και διανοητικές ικανότητες. Για να καταλάβουμε τι είναι απαραίτητο για εκείνον, η παρακάτω φράση του θα μας διαφωτίσει:
«Ο άνθρωπος δεν διαφωτίζεται φανταζόμενος φιγούρες φωτός, αλλά κάνοντας το σκοτάδι συνειδητό»
Δηλαδή το να κάνουμε το ασυνείδητο, συνειδητό. Ο Jung δίνει τόση έμφαση στη δύναμη του ασυνείδητου, το οποίο μεταμορφώνει το ποιοι είμαστε, επειδή αποτελεί τη μεγαλύτερη σφαίρα του ψυχισμού μας. Όλα αυτά για τα οποία έχουμε επίγνωση είναι μόνο η κορυφή ενός μεγάλου, τεράστιου παγόβουνου. Απωθούμε και καταπιέζουμε πολλά από αυτά που είμαστε, ξεχνάμε και ζούμε με τους όρους των άλλων.
Advertisment
Αλλά γιατί όλα αυτά είναι ασυνείδητα; Μήπως είναι καλύτερο να επιτρέψουμε σε ορισμένα στοιχεία της προσωπικότητάς μας να παραμείνουν έξω από τη συνείδηση; O Jung απαντά εμφατικά όχι και για τον απλό λόγο ότι τα στοιχεία του ασυνειδήτου συνεχίζουν να μας επηρεάζουν παρά το γεγονός ότι δεν τα γνωρίζουμε.
«Η απόρριψη του ασυνειδήτου συνήθως έχει ανεξέλεγκτα αποτελέσματα… Όσο πιο αρνητική στάση του συνειδητού προς το ασυνείδητο, τόσο πιο επικίνδυνο γίνεται το τελευταίο»
Ένας ακόμα λόγος για να αποκτήσουμε περισσότερη επίγνωση είναι επειδή το ασυνείδητο δεν φιλοξενεί μόνο στοιχεία του χαρακτήρα μας τα οποία συγκρούονται με την αυτοεικόνα και εγείρουν ντροπή, όπως τα αδύναμα στοιχεία του, αλλά επίσης περιέχει και πολλά από τα καλά μας, θετικά στοιχεία. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στον σύγχρονο κόσμο, όπου τείνουμε να βασιζόμαστε τόσο πολύ στον κοινωνικό μας ρόλο ή σε αυτό που ο Jung ονόμαζε persona στο χτίσιμο του χαρακτήρα μας.
Η περσόνα αποτελεί έναν συμβιβασμό με τον εξωτερικό κόσμο, μια αυθεντική αυτοθυσία. Η περσόνα μας δεν πρέπει να μας ορίζει, έλεγε ο Jung, χρειάζεται απλώς να είναι ένας ρόλο που παίζουμε σε συγκεκριμένες περιστάσεις. Γιατί όταν καταλήξουμε να πιστέψουμε ότι είμαστε οι μάσκες που φοράμε, θα έχουμε θυσιάσει όλα τα καλά του χαρακτήρα μας που δεν συμβαδίζουν με τις τάσεις του κατεστημένου, της περσόνας που μας έχει δοθεί. Γιατί έτσι γινόμαστε ο καθρέφτης αυτού που πιστεύουμε ότι οι άλλοι θέλουν από εμάς να είμαστε. Αυτό έρχεται με ένα τίμημα που πληρώνουμε, αφού τόσα πολλά μένουν στο σκοτάδι, αρνούμαστε στοιχεία του χαρακτήρα μας και συνεπώς δημιουργεί ένας διαχωρισμένος εαυτός.
Για να καλλιεργήσουμε έναν σπουδαίο χαρακτήρα, πρέπει να είμαστε ένας από τους λίγους που επουλώνει αυτή την εσωτερική σύγκρουση που αναδύεται από την ιδιαίτερα ισχυρή ταύτιση με τον κοινωνικό ρόλο. Χρειάζεται να αποδεχτούμε ότι η περσόνα μας αναπαριστά μόνο ένα μέρος του συνολικού μας χαρακτήρα και πρέπει να γίνει καθήκον μας να βγάλουμε την κοινωνική μας μάσκα και να μάθουμε τι βρίσκεται από πίσω.
Για να το πετύχουμε αυτό, ο Jung προτείνει να ξεκινήσουμε υιοθετώντας μια πιο συλλογική θέαση του ποιοι είμαστε. Το βλέμμα μας χρειάζεται να στραφεί προς τα έξω και να παρατηρήσει, να σημειώσει τα χαρακτηριστικά εκείνων γύρω μας. Αυτή η συμβουλή μπορεί να φαίνεται παράδοξη, αφού η περσόνα μας διαμορφώνεται κυρίως μέσω της παρατήρησης και της μίμησης των άλλων ανθρώπων. Αλλά η ουσία της άσκησης αυτής είναι να μάθουμε τι βρίσκεται αληθινά πίσω από τις μάσκες των γύρω μας και να εκθέσουμε τον εαυτό μας στα στοιχεία που απασχολεί το δικό τους ασυνείδητο.
Γιατί είναι πολύ ευκολότερο να ερευνήσει κανείς πέρα από την περσόνα του άλλου ανθρώπου, να παρατηρήσει τις ασυμφωνίες στη συμπεριφορά τους, τα ρήγματα στον εξοπλισμό τους, παρά να αναγνωρίζει αυτά τα ίδια στοιχεία μέσα του. Επιπλέον, χάρη στην τάση να προβάλουμε στοιχεία του ασυνειδήτου του χαρακτήρα μας σε αυτούς που βρίσκονται γύρω μας, αυτή η άσκηση μπορεί επίσης να μας φέρει σε επαφή με αυτά τα προβαλλόμενα στοιχεία.
Αλλά η ανάπτυξη του χαρακτήρα δεν τελειώνει εκεί. Γιατί αν και ένα μεγάλο μέρος της ανθρώπινης φύσης είναι κοινό, ο Jung επίσης έδωσε έμφαση στο γεγονός ότι η κατανομή αυτών των κοινών χαρακτηριστικών και ο βαθμός στον οποίο κάθε άνθρωπος θα αναπτύξει μια συγκεκριμένη ικανότητα είναι πάντα μοναδικός. Μια χρήσιμη προσέγγιση για να βρούμε τη μοναδική σύνθεση του δικού μας χαρακτήρα είναι να προσέξουμε ποια χαρακτηριστικά των άλλων πυροδοτούν συναισθήματα κατωτερότητας σε εμάς.
Μια συγκεκριμένη ευαισθησία σε ένα χαρακτηριστικό ενός άλλου ανθρώπου, κι αυτό ισχύει τόσο για τα δυνατά όσο και για τα αδύνατα σημεία, αποτελεί ένα καλό σημάδι ότι αυτό αποτελεί ένα χαρακτηριστικό που βρίσκεται εδώ και πολύ καιρό στο σκοτάδι του ασυνειδήτου μας. Και κάθε φορά που θα αποδεχόμαστε μια αδυναμία, αντί να την αρνούμαστε, θα αποκτούμε όλο και περισσότερο τον έλεγχο της και θα μάθουμε να μειώνουμε τις επιδράσεις της πάνω μας. Κάθε φορά που θα ανακαλύπτουμε μια νέα δύναμη του χαρακτήρα μας, μια νέα σειρά δυνατοτήτων θα ανοίγεται μπροστά μας.
Πηγή:
academyofideas.com/2020/09/carl-jung-inferiority-complexes-superior-self
