Παρότι δεν είναι εμφανές, ο ανθρώπινος οργανισμός ρυθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από βιολογικούς ρυθμούς. Όλα τα όργανα, τα συστήματα και τα κύτταρα ελέγχονται από επακριβή, κυκλικά μοτίβα ανάπαυλας και δραστηριοποίησης, τα οποία κάλλιστα μπορούμε να πούμε ότι αντικατοπτρίζουν συμπαντικούς νόμους.
Ας δούμε εδώ μερικά παραδείγματα των βιολογικών ρυθμών που διέπονται από αυτούς τους νόμους: O φυσιολογικός εμμηνορροϊκός κύκλος επαναλαμβάνεται κάθε 271/2 ημέρες.
Advertisment
Οι στρεσογόνες ορμόνες αδρεναλίνη και κορτιζόλη εκλύονται στο αίμα τις πρώτες πρωινές ώρες, προκειμένου να προαγάγουν τη σωματική δραστηριοποίηση.
• Στις γυναίκες, η ανοσία και η συγκέντρωση σιδήρου στο αίμα μειώνονται κατά την εμμηνόρροια και αυξάνονται κατά την ωοθυλακιορρηξία.
• Το ήπαρ είναι πιο δραστήριο κατά τη διάρκεια της νύχτας παρά κατά την ημέρα.
Advertisment
• Ο ερυθρός μυελός των οστών παράγει περισσότερα ερυθρά αιμοσφαίρια τη νύχτα.
• Τα περισσότερα πεπτικά ένζυμα εκκρίνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Οι χολικές εκκρίσεις κορυφώνονται το μεσημέρι.
• Το παχύ έντερο είναι πιο δραστήριο κατά τις πρώτες πρωινές ώρες. #
• Ορισμένα κύτταρα έχουν συγκεκριμένη διάρκεια ζωής και ανακυκλώνονται ανά συγκεκριμένα τακτά διαστήματα.
• Η σεροτονίνη, η ορμόνη της ευτυχίας, παράγεται παρουσία του φυσικού ηλιακού φωτός.
• Η μελατονίνη, η υπναγωγός ορμόνη, εκκρίνεται όταν πέφτει το σκοτάδι της νύχτας.
Εκτιμάται ότι ο ανθρώπινος οργανισμός ρυθμίζεται από χίλιους και πλέον βιολογικούς ρυθμούς.
Το ρολόι του ανθρώπινου σώματος
Κάθε βιολογικό χρονόμετρο υπαγορεύει έναν συγκεκριμένο ρυθμό ή μία κυκλική συμπεριφορά σε μια ομάδα κυττάρων, ένα όργανο ή έναν ενδοκρινή αδένα. Τα διάφορα χρονόμετρα του οργανισμού είναι άριστα συντονισμένα με ένα κεντρικό ρολόι. Το κεντρικό ρολόι συντονίζει τα χρονόμετρα και μεριμνά ώστε να επιτελούνται ομαλά όλες οι δραστηριότητες του οργανισμού, σύμφωνα με ένα προδιαγεγραμμένο πρόγραμμα. Και αυτό το πρόγραμμα βασίζεται στις διαρκείς προσπάθειες του οργανισμού να διατηρήσει τις ισορροπίες του.
Το κεντρικό ρολόι του οργανισμού ρυθμίζεται από τον βασικότερο κυκλικό ρυθμό της φύσης, ο οποίος είναι γνωστός ως κφκαδιανός ρυθμός. Ο κιρκαδιανός ρυθμός μας προτρέπει να είμαστε δραστήριοι το πρωί και να χαλαρώνουμε το απόγευμα. Ο ήλιος είναι η βασική πηγή ενέργειας του πλανήτη. Τόσο οι οργανικές όσο και οι ανόργανες μορφές ζωής χρειάζονται το φως και την ενέργεια του ήλιου για να επιβιώσουν – και φυσικά, ο άνθρωπος δεν αποτελεί εξαίρεση. Η περιστροφή της γης γύρω από τον άξονα της και τον ήλιο δημιουργούν τους ακριβείς κύκλους της ημέρας και της νύχτας, καθώς και τις εποχιακές αλλαγές. Αυτά τα ρυθμικά, επαναλαμβανόμενα μοτίβα της φύσης προγραμματίζουν το ϋΝΑ μας ώστε να επιτελεί όλες τις σωματικές δραστηριότητες με απόλυτη ακρίβεια και άψογο συντονισμό.
Όλα τα εξωτερικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στον φυσικό κόσμο συσχετίζονται με παρόμοια γεγονότα μέσα στο σώμα μας. Για παράδειγμα, η ανατολή του ήλιου πυροδοτεί μια ανάλογη «ανατολή» στον οργανισμό μας – μας ξυπνάει και μας παροτρύνει να δραστηριοποιηθούμε. Το πρωινό φως εισέρχεται στα μάτια μας αμέσως μόλις τα ανοίξουμε. Καταρχάς, το φως διασπάται σε όλο το χρωματικό φάσμα (επτά χρώματα) μέσω των φακών των οφθαλμών. Οι ακτίνες του φωτός μεταφέρονται ακαριαία στον βασικότερο αδένα του οργανισμού, τον υποθάλαμο. Επειτα ο υποθάλαμος, ο οποίος ρυθμίζει το βιολογικό ρολόι του οργανισμού, διαβιβάζει στην επίφυση (που καλείται και «τρίτο μάτι») φωτοκωδικοποιημένα μηνύματα, τα οποία εμπεριέχουν ειδικές υποδείξεις για την έκκριση ορμονών.
Η επίφυση εκκρίνει την ισχυρότατη ορμόνη μελατονίνη. Η μελατονίνη εκκρίνεται βάσει 24ωρου κύκλου.
Η παραγωγή της μελατονίνης κορυφώνεται στις ώρες 1:00 με 3:00 π.μ. και πέφτει στο χαμηλότερο επίπεδο το μεσημέρι. Η επίφυση εκλύει τη μελατονίνη κατευθείαν στο αίμα, γεγονός που την καθιστά άμεσα διαθέσιμη σε όλα τα κύτταρα. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η μελατονίνη ενημερώνει τα κύτταρα για την ώρα της ημέρας – δηλαδή για τη θέση της γης σε σχέση με τον ήλιο. Επίσης, ενημερώνει ένα συγκεκριμένο γονίδιο του DΝΑ σχετικά με το πότε ένα κύτταρο πρέπει να πεθάνει και να αντικατασταθεί από ένα νέο κύτταρο. Σύμφωνα με έρευνες για τον καρκίνο (Nurses’ Study, 2006), σε ενδεχόμενο μη έγκαιρης έκκρισης μελατονίνης, οι χρόνοι της κυτταρικής διαίρεσης θα παρατείνονταν και θα αναπτύσσονταν καρκινικά κύτταρα.
Ο εγκέφαλος συνθέτει άλλον ένα σημαντικό νευρο-διαβιβαστή, τη σεροτονίνη, η οποία συσχετίζεται με την ευεξία. Έχει ισχυρή επίδραση στους ημερήσιους και νυχτερινούς ρυθμούς, τη σεξουαλική συμπεριφορά, τη μνήμη, την όρεξη, τον αυθορμητισμό, το φόβο, ακόμα και τις τάσεις αυτοκτονίας. Σε αντίθεση με τη μελατονίνη, η σεροτονίνη αυξάνεται με το φως του ήλιου -η παραγωγή της κορυφώνεται το μεσημέρι- καθώς και με τη σωματική άσκηση και την πρόσληψη ζάχαρης. Είναι ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι το 95 τοις εκατό αυτού του ιδιαίτερα σημαντικού νευ-ροδιαβιβαστή παρασκευάζεται στο έντερο και όχι στον εγκέφαλο. Αυτή η σύνδεση εγκεφάλου-εντέρου δείχνει πόσο σημαντικό είναι να τρεφόμαστε σωστά, αλλά και τον κεφαλαιώδη ρόλο που διαδραματίζει η πεπτική λειτουργία για τη σωματική και διανοητική ευεξία – φυσικά, και το αντίστροφο.
Οι αυξομειώσεις στην έκκριση μελατονίνης και σερο-τονίνης ενημερώνουν τα κύτταρα αν είναι ημέρα ή νύχτα και αν οφείλουν να επισπεύσουν ή να επιβραδύνουν τις δραστηριότητες τους. Αυτός ο πολυσύνθετος μηχανισμός εξασφαλίζει το συντονισμό όλων των σωματικών δραστηριοτήτων με τις κυκλικές αλλαγές του φυσικού περιβάλλοντος. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως «συγχρονισμός». Κατά συνέπεια, η υγεία των κυττάρων μας εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο συντονιζόμαστε με τους κύκλους της ημέρας και της νύχτας.
Οποιαδήποτε παρέκκλιση από τον κιρκαδιανό ρυθμό συνεπάγεται διαταραχή στην έκκριση μελατονίνης και σε-ροτονίνης. Και αυτή η ορμονική ανισορροπία διαταράσσει τους βιολογικούς ρυθμούς, γεγονός το οποίο με τη σειρά του διαταράσσει όλες τις λειτουργίες του οργανισμού, συμπεριλαμβανομένων της πέψης, του κυτταρικού μεταβολισμού και της γενικής ορμονικής ισορροπίας. Άξαφνα, το άτομο μπορεί να αισθανθεί αποσυντονισμένο, νευρικό και να γίνει ευάλωτο σε παθήσεις όπως το κοινό κρυολόγημα, οι κεφαλαλγίες, η κατάθλιψη, ακόμα και ο καρκίνος. Η επίφυση επιδρά στην αναπαραγωγή, τον ύπνο και την κινητική δραστηριότητα, την αρτηριακή πίεση και το ανοσοποιητικό σύστημα. Η υπόφυση και ο θυρεοειδής αδένας ρυθμίζουν την κυτταρική ανάπτυξη, τη θερμοκρασία του σώματος και πολλές άλλες ζωτικές λειτουργίες. Όλα αυτά εξαρτώνται από τον κύκλο της μελατονίνης, ο οποίος επηρεάζεται καθοριστικά από το βαθμό στον οποίο ο οργανισμός συγχρονίζεται με τους ρυθμούς της φύσης. Η ποσότητα της μελατονίνης που διατίθεται στον οργανισμό ως απόκριση στο σκοτάδι, εξαρτάται από τη συγκέντρωση της σεροτονίνης που εκκρίνεται ως απόκριση στην ποσότητα του φυσικού φωτός στο οποίο εκτιθέμεθα κατά την ημέρα. Καθώς ο ήλιος οδεύει προς τη δύση, η σεροτονίνη διασπάται αυτομάτως σε μελατονίνη.
Αν ο οργανισμός παράγει επαρκή ποσότητα σεροτονίνης από το φυσικό φως, θα παράγει και επαρκή ποσότητα μελατονίνης κατά τη νύχτα, εφόσον το άτομο έχει τα μάτια του κλειστά. (Όταν εκτίθεται στο φως, η επίφυση δεν εκκρίνει επαρκή μελατονίνη.) Η επίφυση αρχίζει να εκκρίνει μελατο-νίνη από τις 9:30 έως τις 10:30, ανάλογα με την ηλικία. Αν το άτομο δεν λάβει διεγερτικές ουσίες όπως η καφεΐνη ή τροφή σε εκείνη τη χρονική φάση, η μελατονίνη προκαλεί υπνηλία. Η μελατονίνη μπορεί ακόμα και να επιβραδύνει τη γήρανση, σύμφωνα με μελέτη σε πειραματόζωα η οποία διενεργήθηκε από Ισπανούς επιστήμονες για το Ισπανικό Δίκτυο Ερευνών για τη Γήρανση (RΝΙΕ). Με την παρουσία υψηλής συγκέντρωσης μελατονίνης στο αίμα, ο οργανισμός είναι σε θέση να αυτο-αναζωογονηθεί. Κατ’ αυτό τον τρόπο προάγει την υγεία και τη μακροζωία του. (Επι· σήμανση: Η μελατονίνη σε χάπι αποτελεί δημοφιλές υπνα-γωγό βοήθημα, αλλά το συμπλήρωμα εμπλέκεται με την παραγωγή μελατονίνης από τον οργανισμό, της οποίας η δοσολογία και η ώρα έκκρισης είναι απόλυτα συντονισμένες με τον κιρκαδιανό ρυθμό.) Οι κύκλοι μελατονίνης και σεροτονίνης είναι αλληλένδετοι και ρυθμίζονται από τις αλλαγές του περιβάλλοντος. Η παράβλεψη των κυκλικών αλλαγών της φύσης και ο τρόπος ζωής που αψηφά αυτούς τους άγραφους νόμους, αποσυντονίζει το σώμα από το νου. Και αυτό αποτελεί μείζον αίτιο σωματικών και διανοητικών διαταραχών.
Ένα από τα μεγαλύτερα μυστικά για την καλή υγεία έγκειται στην ανακάλυψη της στενής σχέσης μας με το σύμπαν. Η αίσθηση διαχωρισμού ανάμεσα σε εμάς και τη φύση υφίσταται μόνο μέσα στο μυαλό μας. Το σώμα μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το εξωτερικό περιβάλλον και πάντα προσπαθεί να μείνει συντονισμένο τόσο με το άμεσο όσο και με το μακρινό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της σελήνης.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Andreas Moritz, Το πλήρες βιβλίο της Εναλλακτικής Ιατρικής Τόμος II
