Στον Ιπποκράτη η Ολιστική Θεώρηση μας απευθύνεται ως η Θέαση του Κόσμου, δηλαδή, πάει πέρα από το να νοείται ο άνθρωπος σαν ένα ενιαίο σύνολο ψυχικών και σωματικών λειτουργιών. Ο άνθρωπος ανήκει σ’ ένα χώρο, τον Κόσμο, μέσα στον οποίο επιτελούνται συνεχείς και ταχύτατες μεταβολές, όπως άλλωστε θεωρεί τόσες χιλιετίες αργότερα και η κβαντική φυσική, όπου όλα τα συστατικά – ποιοτικά και ποσοτικά – βρίσκονται σε διαδραστική σχέση.
Αυτό είναι για τον Ιπποκράτη η Ζωή και ο Κόσμος και μέσα από αυτό το πολυσήμαντο φίλτρο προσεγγίζει τη διάγνωση, κατά την οποία αξιολογεί και το πλέον παράδοξο σημείο˙ τη θεραπεία, κατά την οποία κανένα μέσον δεν υποτιμά εφόσον μ’ αυτό θα επαναφέρει την υγεία και θα εμπλουτίσει τη γνώση˙ και τελικά τον άνθρωπο, είτε ως υγιή, είτε ως ασθενή.
Advertisment
Στο κείμενο Περί Αέρων, Υδάτων, Τόπων (σελ. 27, 29), εκφράζει με σαφήνεια τη θέση του για την αναγκαιότητα της ολιστικής έρευνας, προκειμένου να ασκήσει σωστά ο γιατρός το έργο του: …όποιος θέλει να ερευνήσει σωστά την Ιατρική επιστήμη, πρέπει να πράξει τα παρακάτω.
Πρέπει πρώτα να έχει υπόψη του τις εποχές του έτους και πια επίδραση μπορεί να φέρει η καθεμιά τους στον άνθρωπο…Έπειτα πρέπει να εξετάζει τους ανέμους, ζεστούς και ψυχρούς…τις επιδράσεις των υδάτων…ένα άλλο στοιχείο είναι το έδαφος…Τέλος πρέπει να εξεταστεί και ο τρόπος ζωής που προτιμούν οι κάτοικοι…Γιατί αν ο γιατρός είναι καλός γνώστης αυτών των πραγμάτων…δεν θα είναι δυνατόν να του διαφύγουν ούτε οι χαρακτηριστικές ασθένειες της περιοχής ούτε η φύση των συνηθισμένων νόσων…Αν κάποιος νομίζει ότι όλ’ αυτά ανήκουν στον τομέα της μετεωρολογίας, θα διαπιστώσει, απομακρυνόμενος από αυτή τη γνώμη του, ότι η συμβολή της αστρονομίας στην ιατρική δεν είναι καθόλου μικρή αλλά αντίθετα πολύ μεγάλη. Γιατί μαζί με τις εποχές μεταβάλλεται ταυτόχρονα και η κατάσταση του πεπτικού συστήματος.
Στο κείμενο Περί Χυμών (σελ. 101), αναφέρεται στα σημεία που οφείλει ο ιατρός να αξιολογήσει κατά τη διάγνωση: …Να προσέχετε επίσης τις θέσεις, την κίνηση, την ανόρθωση του σώματος, τη μη αποτροπή της νόσου, τον ύπνο, την εγρήγορση, την ανησυχία, το χασμουρητό, τα ρίγη˙ επίσης όλα όσα πρέπει να εκτελεστούν ή να εμποδιστούν, πρέπει να γίνονται έγκαιρα.
Advertisment
Πρέπει να εξετάζετε τις ενδείξεις του εμετού, της κένωσης του εντέρου, του πτυέλου, της μύξας, του βήχα, του ρεψίματος, του λόξυγκα ,των αερίων, των ούρων του φταρνίσματος, των δακρύων , της φαγούρας, της τριχόπτωσης, των αγγιγμάτων, της δίψας, της πείνας, του κορεσμού, του ύπνου, των πόνων, της έλλειψης πόνου, του σώματος, της σκέψης, της μόρφωσης, της μνήμης, της φωνής, της σιωπής.
Στο κείμενο Επιστολαί – 22. Ο Ιπποκράτης προς τον γιο του Θεσσαλό (σελ.22), επισημαίνει ξανά την σημασία της ευρύτερης μόρφωσης και καλλιέργειας για την άσκηση της ιατρικής επιστήμης: …Να μελετάς γιε μου, τη γεωμετρία και την αριθμητική. Τούτο δεν θα κάνει μόνο τη ζωή σου δοξασμένη και χρήσιμη στους ανθρώπους, αλλά θα σου δώσει και μεγαλύτερη οξύνοια και διορατικότητα για να ωφεληθείς από την ιατρική όλα όσα είναι χρήσιμα. Πράγματι, η γεωμετρία, όντας πολύμορφη και πολυειδής και φτάνοντας στο κάθε της συμπέρασμα με αποδείξεις, θα σου είναι χρήσιμη για τις θέσεις των οστών, τις εξαρθρώσεις…Η τάξη της αριθμητικής από την άλλη, θα σου φανεί χρήσιμη στις περιόδους και τις κανονικές μεταβολές των πυρετών, τις κρίσεις των αρρώστων και την ασφάλεια στις ασθένειες…
Το κείμενο Περί Τόπων των κατά Άνθρωπον (σελ. 299, 301), ξεκινάει με τη βάση της ολιστικής θεώρησης, την οποία εφαρμόζει ως την θεραπευτική αρχή που στοχεύει στην θεραπεία του αιτίου και όχι (μόνο) του συμπτώματος:
…1.Πιστεύω πως στο σώμα δεν υπάρχει καμιά αρχή˙ όλα είναι και αρχή και τέλος, γιατί αφού σχεδιαστεί ένας κύκλος δεν είναι δυνατόν να βρεθεί αρχή. Έτσι και οι αρρώστιες πηγάζουν εξίσου από κάθε σημείο του σώματος…το ένα μέρος του σώματος προκαλεί την αρρώστια στο άλλο˙ και ο καλύτερος τρόπος να θεραπεύσεις τα άρρωστα μέρη είναι να γιατρευτούν εκείνα που προκάλεσαν την αρρώστια˙ έτσι θεραπεύεται με τον καλύτερο τρόπο η αρχή της βλάβης. …Το σώμα είναι μια αδιάσπαστη ενότητα και όλα του τα μέρη και τα μικρά και τα μεγάλα, και τα πάνω και τα κάτω αποτελούνται από τις ίδιες ουσίες, που είναι όμως διαφορετικά διατεταγμένες…Ό,τι κι αν νιώσει ακόμη και το πιο μικρό μέρος, είτε ευχάριστο είτε δυσάρεστο, τα συστατικά στοιχεία του το μεταδίδουν στα ομοειδή τους στοιχεία… και τους αναγγέλλουν τα πάντα.
(Σημείωση: Το κείμενο είναι μέρος της πτυχιακής εργασίας της Μαρίας Γρυλλάκη, σαν ολοκλήρωση των βασικών σπουδών της πάνω στον βελονισμό. Για να πραγματοποιήσει αυτή την εργασία μελέτησε κείμενα από τα «Άπαντα του Ιπποκράτη» και συγκεκριμένα από τους τόμους 1, 3, 16 και 17 της σειράς «Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, Έλληνες» από τις εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ. Μέσα απ’ αυτά παραθέτει αποσπάσματα- δείγματα στη νεοελληνική απόδοση, μεταφερμένα κατά γράμμα, για να αναπτύξει σκέψεις και σχόλια.)
Μαρία Γρυλλάκη
ETRA PUBLISHING 2007
