Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα στην προστασία υπό τους νόμους της χώρας του – ακόμη κι αν οι νόμοι αυτοί έχουν ξεχαστεί ή δε λαμβάνονται υπόψη. Η Κίμπερλι Μότλι, Αμερικανίδα δικηγόρος, που εξασκεί το επάγγελμα στο Αφγανιστάν και αλλού, μοιράζεται μαζί μας τρεις υποθέσεις από τη διεθνή επαγγελματική της εμπειρία και μας δείχνει πώς οι νόμοι μιας χώρας μπορούν να αποδώσουν δικαιοσύνη και «δικαιότητα»: με τη χρήση των νόμων για τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν, να προστατεύουν.
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία παρακάτω
Θέλω να σας πω μια ιστορία για ένα μικρό κορίτσι με το όνομα Νάγκμα. Η Νάγκμα ζούσε σε καταυλισμό προσφύγων με τους γονείς της και τα οκτώ αδέρφια της. Κάθε πρωί, ο πατέρας της ξυπνούσε με την ελπίδα πως θα δούλευε σε κατασκευαστικά έργα και τους καλούς μήνες έβγαζε 50 δολάρια. Ο χειμώνας ήταν δριμύς, και, δυστυχώς, ο αδερφός της Νάγκμα πέθανε και η μητέρα της αρρώστησε βαριά. O πατέρας της στράφηκε απελπισμένος σε έναν γείτονα για να δανειστεί 2.500 δολάρια. Μετά από αρκετούς μήνες αναμονής, ο γείτονας έγινε ανυπόμονος και απαίτησε να του επιστραφεί το ποσό. Δυστυχώς, ο πατέρας της Νάγκμα δεν είχε τα χρήματα και έτσι οι δύο άντρες συμφώνησαν να γίνει τζίργκα. Η τζίργκα, με απλά λόγια, είναι μορφή διαμεσολάβησης, η οποία χρησιμοποιείται στο άτυπο δικαστικό σύστημα του Αφγανιστάν. Συνήθως προεδρεύουν θρησκευτικοί ηγέτες και πρεσβύτεροι του χωριού, ενώ συχνά χρησιμοποιούνται σε αγροτικές χώρες όπως το Αφγανιστάν, όπου υπάρχει βαθιά ριζωμένη αποστροφή προς το τυπικό σύστημα. Στην τζίργκα, οι άνδρες κάθισαν μαζί και αποφάσισαν πως ο καλύτερος τρόπος να αποπληρωθεί το χρέος ήταν να παντρευτεί η Νάγκμα τον γιο του γείτονα, 21 ετών. Εκείνη ήταν 6.
1:23
Δυστυχώς, ιστορίες όπως της Νάγκμα είναι πάρα πολύ συνηθισμένες. Από την άνεση του σπιτιού μας, μπορεί να τις θεωρούμε ένα ακόμα πλήγμα στα δικαιώματα των γυναικών. Αν παρακολουθείτε το Αφγανιστάν στις ειδήσεις, μπορεί να είστε της άποψης πως πρόκειται για ένα κράτος που έχει αποτύχει. Ωστόσο, το Αφγανιστάν διαθέτει νομικό σύστημα και παρότι οι τζίργκα βασίζονται σε μακραίωνα φυλετικά έθιμα, ακόμα και στις τζίργκα, οι νόμοι πρέπει να τηρούνται και εξυπακούεται πως το να δώσεις ένα παιδί για να εξοφλήσεις ένα χρέος δεν είναι μόνο υπέρμετρα ανήθικο, αλλά και παράνομο.
1:58
Το 2008, πήγα στο Αφγανιστάν για ένα χρηματοδοτούμενο νομικό πρόγραμμα και αρχικά πήγα στο πλαίσιο ενός 9μηνου προγράμματος για να εκπαιδεύσω Αφγανούς δικηγόρους. Τους εννέα αυτούς μήνες, ταξίδεψα στη χώρα και μίλησα σε εκατοντάδες φυλακισμένους, μίλησα με επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν και στο Αφγανιστάν. Μέσα από τις συζητήσεις, άρχισα να αναγνωρίζω τη σύνδεση μεταξύ επιχειρήσεων και τους ανθρώπων και πώς οι νόμοι για την προστασία τους δεν χρησιμοποιούνταν επαρκώς, ενώ φρικτά και παράνομα τιμωρητικά μέτρα χρησιμοποιούνταν υπερβολικά. Έτσι ξεκίνησα την αναζήτηση της δικαιότητας, και για μένα δικαιότητα σημαίνει να χρησιμοποιούμε τους νόμους για τον σκοπό που φτιάχτηκαν, δηλαδή για να προστατεύουν. Ο ρόλος των νόμων είναι να προστατεύουν. Ως αποτέλεσμα, αποφάσισα να ανοίξω δικηγορικό γραφείο, και έγινα έτσι η πρώτη αλλοδαπή που δικηγορεί στα δικαστήρια του Αφγανιστάν. Ταυτόχρονα μελετούσα πολλούς νόμους, μιλούσα με πολλούς ανθρώπους, μελετούσα υποθέσεις και διαπίστωσα πως η έλλειψη δικαιότητας δεν είναι πρόβλημα μόνο στο Αφγανιστάν, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Παρότι αρχικά δίσταζα ν’ αναλάβω υποθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επειδή με ανησυχούσε το πώς θα με επηρέαζαν σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο, αποφάσισα ότι η ανάγκη για δικαιοσύνη ήταν τόσο μεγάλη που δεν μπορούσα να την αγνοήσω άλλο. Έτσι άρχισα να εκπροσωπώ ανθρώπους σαν τη Νάγκμα άνευ αμοιβής.
3:24
Από τότε που πήγα στο Αφγανιστάν και από τότε που ασκώ τη δικηγορία, πάνω από 10 χρόνια, έχω εκπροσωπήσει από Διεθύνοντες Συμβούλους των μεγαλύτερων εταιρειών μέχρι πρέσβεις και μικρά κορίτσια όπως η Νάγκμα και με μεγάλη επιτυχία. Το μυστικό της επιτυχίας μου είναι πολύ απλό: Χειρίζομαι το σύστημα από μέσα προς τα έξω και χρησιμοποιώ τους νόμους όπως πρέπει να χρησιμοποιούνται.
3:44
Θεωρώ πως η επίτευξη της δικαιοσύνης σε μέρη όπως το Αφγανιστάν είναι δύσκολη και υπάρχουν τρεις λόγοι. Ο πρώτος λόγος με απλά λόγια είναι ότι ο κόσμος δεν γνωρίζει τα νομικά του δικαιώματα και θεωρώ πως αυτό είναι ενα παγκόσμιο πρόβλημα. Το δεύτερο θέμα είναι πως παρότι υπάρχουν γραπτοί νόμοι, συχνά παραγκωνίζονται ή δεν λαμβάνονται υπόψη από φυλετικά έθιμα, όπως στη πρώτη τζίργκα που ξεπούλησε τη Νάγκμα. Και το τρίτο πρόβλημα για την επίτευξη της δικαιότητας είναι πως ακόμη και οι καλοί, υπάρχοντες νόμοι δεν αρκούν, αν δεν υπάρχουν άνθρωποι ή δικηγόροι πρόθυμοι να αγωνιστούν για τους νόμους αυτούς. Αυτό ακριβώς κάνω εγώ: χρησιμοποιώ τους υπάρχοντες νόμους, συχνά νόμους που δεν χρησιμοποιούνται, και τους χρησιμοποιώ προς όφελος των πελατών μου. Πρέπει να καλλιεργήσουμε μια παγκόσμια κουλτούρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και να επενδύσουμε στην παγκόσμια οικονομία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και στο πνεύμα αυτό μπορούμε να βελτιώσουμε τη δικαιοσύνη παγκοσμίως.
4:41
Ας επιστρέψουμε στη Νάγκμα. Διάφοροι άκουσαν την ιστορία και επικοινώνησαν μαζί μου, για να πληρώσουν το χρέος των 2.500 δολαρίων. Δεν είναι τόσο απλό, δεν μπορείς απλώς να δώσεις τα χρήματα και να λυθούν όλα. Δεν γίνεται έτσι στο Αφγανιστάν. Τους είπα λοιπόν ότι θα ασχοληθώ, αλλά για να γίνει αυτό, έπρεπε πρώτα να συνεδριάσει δεύτερη τζίργκα, μια τζίργκα-εφετείο. Για να συμβεί αυτό, έπρεπε να συγκεντρώσουμε τους πρεσβύτερους του χωριού, να συγκεντρώσουμε τους φυλετικούς ηγέτες, τους θρησκευτικούς ηγέτες. Έπρεπε να συμφωνήσει ο πατέρας της Νάγκμα, να συμφωνήσει ο γείτονας, καθώς και ο γιος του. Και σκέφτηκα, αν είναι να ασχοληθώ με το θέμα, τότε θα πρέπει να συμφωνήσουν ότι θα προεδρεύσω.
5:29
Μετά από πολύωρες συζητήσεις και αναζητήσεις, και αφού ήπιαμε 30 κούπες τσάι, συμφώνησαν να συγκεντρωθούμε για δεύτερη τζίργκα, όπως κι έγινε. Το διαφορετικό σ’ αυτήν τη δεύτερη τζίργκα ήταν πως αυτή τη φορά, βάλαμε τον νόμο στο επίκεντρο, και ήταν σημαντικό για μένα να καταλάβουν όλοι πως η Νάγκμα είχε το δικαίωμα στην προστασία. Και στο τέλος αυτή της τζίργκα, ο δικαστής διέταξε να ακυρωθεί η πρώτη απόφαση, και πως το χρέος των 2.500 δολαρίων είχε αποπληρωθεί, και όλοι μας υπογράψαμε γραπτή εντολή με την οποία αναγνώρισαν πως αυτό που έκαναν ήταν παράνομο και πως αν το επαναλάμβαναν, θα πήγαιναν φυλακή. Το πιο — (Χειροκρότημα) Ευχαριστώ. Το πιο σημαντικό είναι ότι ακυρώθηκε ο αρραβώνας και η Νάγκμα ήταν ελεύθερη. Προστατεύοντας τη Νάγκμα και το δικαίωμά της στην ελευθερία προστατεύουμε εμάς.
6:29
Η δουλειά που κάνω ενέχει πολλούς κινδύνους. Έχω υποστεί προσωρινή κράτηση. Με κατηγόρησαν ότι διευθύνω οίκο ανοχής, ότι είμαι κατάσκοπος. Έριξαν χειροβομβίδα στο γραφείο μου. Δεν εξερράγη, ωστόσο. Θεωρώ πάντως πως στη δουλειά μου τα οφέλη ξεπερνούν κατά πολύ τους κινδύνους, και όσο και αν ρισκάρω εγώ, οι πελάτες μου ρισκάρουν πολύ περισσότερα, καθότι θα χάσουν περισσότερα αν οι υποθέσεις τους δεν εκδικασθούν, ή αν τιμωρηθούν επειδή τους εκπροσωπώ εγώ. Με κάθε υπόθεση που αναλαμβάνω συνειδητοποιώ πως όσο υποστηρίζω τους πελάτες μου, άλλο τόσο με υποστηρίζουν κι εκείνοι και αυτό μου δίνει δύναμη για να συνεχίσω.
7:13
Ο νόμος ως εργαλείο μόχλευσης είναι απαραίτητος για την προστασία όλων μας. Οι δημοσιογράφοι είναι απαραίτητοι για να διασφαλίζουν πως η πληροφορία αυτή φτάνει στην κοινή γνώμη. Συχνά λαμβάνουμε πληροφορίες από δημοσιογράφους, αλλά ξεχνάμε πώς μεταδόθηκε η πληροφορία. Εδώ βλέπετε μια φωτογραφία που απεικονίζει τους Βρετανούς ανταποκριτές στο Αφγανιστάν. Την τράβηξε πριν από μερικά χρόνια ο φίλος μου ο Ντέιβιντ Γκιλ. Σύμφωνα με τη σχετική Επιτροπή, από το 2010, χιλιάδες δημοσιογράφοι έχουν δεχθεί απειλές, έχουν τραυματιστεί, έχουν σκοτωθεί κι έχουν συλληφθεί. Πολύ συχνά, όταν λαμβάνουμε αυτή την πληροφορία, ξεχνάμε ποιον επηρεάζει ή πώς μας περιέρχεται η πληροφορία αυτή. Αυτό που κάνουν οι δημοσιογράφοι, ξένοι και ντόπιοι, είναι αξιοσημείωτο, ειδικά σε μέρη σαν το Αφγανιστάν και δεν πρέπει να το ξεχνάμε, καθώς δεν προστατεύουν μόνο το δικαίωμά μας στη λήψη των πληροφοριών, αλλά και την ελευθερία του Τύπου, ζωτικό στοιχείο για μια δημοκρατική κοινωνία.
8:10
Ο Ματ Ρόζενμπεργκ είναι δημοσιογράφος στο Αφγανιστάν. Εργάζεται στους Τάιμς της Νέας Υόρκης και δυστυχώς, πριν από μερικούς μήνες έγραψε ένα άρθρο, το οποίο δυσαρέστησε ανθρώπους στην κυβέρνηση. Ως αποτέλεσμα, συνελήφθη προσωρινά και εκδιώχθηκε παράνομα από τη χώρα. Έχω αναλάβει την υπόθεση του Ματ και αφού αντιμετώπισα την κυβέρνηση, κατάφερα να λάβω νομική αναγνώριση πως πράγματι εκδιώχθηκε παράνομα και πως η ελευθερία του Τύπου υφίσταται στο Αφγανιστάν, και πως υπάρχουν συνέπειες, όταν δεν γίνεται σεβαστή. Χαίρομαι που μπορώ να πω πως εδώ και μερικές μέρες η κυβέρνηση του Αφγανιστάν τον προσκάλεσε επισήμως να επιστρέψει στη χώρα και ανακάλεσαν την εντολή εκδίωξής του.
8:54
(Χειροκρότημα)
8:59
Αν λογοκρίνεις έναν δημοσιογράφο, τότε εκφοβίζεις άλλους και σύντομα ολόκληρα έθνη χάνουν τη φωνή τους. Είναι σημαντικό να προστατεύουμε τους δημοσιογράφους μας και την ελευθερία του Τύπου, καθιστώντας τις κυβερνήσεις υπόλογες σ’ εμάς και περισσότερο διαφανείς. Προστατεύοντας τους δημοσιογράφους και το δικαίωμα στην πληροφόρηση, προστατεύουμε εμάς.
9:18
Ο κόσμος μας αλλάζει. Ζούμε σ’ έναν διαφορετικό κόσμο πλέον και τα προβλήματα που κάποτε αφορούσαν το άτομο αφορούν πλέον όλον τον κόσμο. Πριν από 2 βδομάδες, στο Αφγανιστάν πραγματοποιήθηκε η πρώτη δημοκρατική μετάβαση εξουσίας και εξελέγη ο πρόεδρος Ασράφ Γκάνι, πολύ σημαντικό γεγονός και είμαι πολύ αισιόδοξη και ελπίζω πως θα φέρει στο Αφγανιστάν τις απαραίτητες αλλαγές, ιδίως στον νομικό τομέα. Ζούμε σ’ έναν διαφορετικό κόσμο. Σ’ έναν κόσμο όπου η οχτάχρονη κόρη μου έχει δει μόνο μαύρο Πρόεδρο. Είναι πολύ πιθανό ο επόμενός μας Πρόεδρος να είναι γυναίκα, και όσο θα μεγαλώνει, θα αναρωτιέται ίσως, αν ένας λευκός μπορεί να γίνει Πρόεδρος. (Γέλια) (Χειροκρότημα)
10:04
Ο κόσμος μας αλλάζει και πρέπει ν’ αλλάξουμε μαζί του, και τα ατομικά μας προβλήματα είναι πλέον κοινά προβλήματα. Σύμφωνα με τη UNICEF, υπάρχουν πάνω από 280 εκατομμύρια αγόρια και κορίτσια που έχουν παντρευτεί και είναι κάτω των 15 ετών. 280 εκατομμύρια. Οι γάμοι παιδιών διαιωνίζουν τον φαύλο κύκλο της φτώχειας, της κακής υγείας, της έλλειψης παιδείας.
10:33
Στην ηλικία των 12, η Σαχάρ παντρεύτηκε. Την ανάγκασε να παντρευτεί και την πούλησε ο αδερφός της. Όταν πήγε στο σπίτι των πεθερικών της, την ανάγκασαν να εκπορνευτεί. Επειδή αντιστεκόταν, τη βασάνισαν. Τη χτύπησαν με μεταλλικές ράβδους. Έκαψαν το σώμα της. Την άφησαν δεμένη και χωρίς τροφή σ’ ένα υπόγειο. Χρησιμοποίησαν τανάλιες για να βγάλουν τα νύχια της. Κάποια στιγμή, κατάφερε να δραπετεύσει από αυτή την αίθουσα βασανιστηρίων και κατέφυγε σε γειτονικό σπίτι κι όταν πήγε εκεί, αντί να την προστατεύσουν, την έσυραν πίσω στο σπίτι του άνδρα της και τη βασάνισαν ακόμη περισσότερο.
11:24
Όταν πρωτογνώρισα τη Σαχάρ, ευτυχώς, η Women for Afghan Women της είχε προσφέρει ασφαλές κατάλυμα. Ως δικηγόρος, προσπαθώ να είμαι δυνατή για όλους τους πελάτες μου, επειδή το θεωρώ πολύ σημαντικό, αλλά όταν την είδα, πόσο πληγωμένη και αδύναμη ήταν, ήταν για μένα πολύ δύσκολο. Μας πήρε βδομάδες να καταλάβουμε τι της είχε συμβεί, όσο ήταν σ’ εκείνο το σπίτι, αλλά κάποια στιγμή μου ανοίχτηκε και όταν μου ανοίχτηκε, αυτό που άκουσα ήταν πως δεν γνώριζε τα δικαιώματά της, αλλά ήξερε πως εν μέρει δικαιούτο προστασίας από την κυβέρνηση της χώρας της που την είχε προδώσει και έτσι μπορέσαμε να μιλήσουμε για τις νομικές της επιλογές.
12:18
Αποφασίσαμε λοιπόν να πάμε την υπόθεση στο Ανώτατο Δικαστήριο. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, καθώς είναι η πρώτη φορά που θύμα ενδοοικογενειακής βίας στο Αφγανιστάν εκπροσωπείτο από δικηγόρο. Ο νόμος που το προβλέπει υπήρχε πολλά χρόνια, αλλά μέχρι τη Σαχάρ, δεν είχε ποτέ χρησιμοποιηθεί. Επιπλέον, αποφασίσαμε επίσης να διεκδικήσουμε αποζημίωση, και πάλι βάσει νόμου που δεν είχε ποτέ χρησιμοποιηθεί, τον οποίο χρησιμοποιήσαμε για την περίπτωσή της. Βρισκόμασταν λοιπόν στο Ανώτατο Δικαστήριο και επιχειρηματολογούσαμε ενώπιον 12 Αφγανών δικαστών, εγώ ως Αμερικανίδα γυναίκα δικηγόρος και η Σαχάρ, μια νέα γυναίκα που όταν τη γνώρισα με το ζόρι έβγαινε η φωνή της. Σηκώθηκε, βρήκε τη φωνή της, και το κορίτσι μου τους είπε πως ήθελε δικαιοσύνη και την κέρδισε. Στο τέλος, το δικαστήριο απεφάνθη ομόφωνα πως τα πεθερικά της έπρεπε να συλληφθούν για όσα της έκαναν, και ο αδερφός της επίσης έπρεπε να συλληφθεί που την πούλησε — (Χειροκρότημα) και συμφώνησαν πως πράγματι δικαιούτο αποζημίωση. Η Σαχάρ μας απέδειξε ότι μπορούμε να επιτεθούμε σε υφιστάμενες κακές πρακτικές χρησιμοποιώντας νόμους για τον σκοπό που δημιουργήθηκαν και προστατεύοντας τη Σαχάρ, προστατεύουμε εμάς τους ίδιους.
13:48
Αφού έχω εργαστεί στο Αφγανιστάν πάνω από έξι χρόνια πλέον, πολλοί συγγενείς και φίλοι νομίζουν πως αυτό που κάνω είναι κάπως έτσι. (Γέλια) Στην πραγματικότητα όμως, αυτό που κάνω είναι έτσι. Όλοι μας μπορούμε να κάνουμε κάτι. Δεν εννοώ πως πρέπει όλοι να έρθουμε στο Αφγανιστάν, αλλά όλοι μπορούμε να συνεισφέρουμε στην παγκόσμια οικονομία ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Να δημιουργήσουμε μια κουλτούρα διαφάνειας, και λογοδοσίας και να καταστήσουμε τις κυβερνήσεις υπόλογες απέναντί μας όπως είμαστε κι εμείς απέναντί τους.
14:22
Προ μηνών, ένας Νοτιοαφρικανός δικηγόρος με επισκέφθηκε στο γραφείο μου και είπε «Ήθελα να σας γνωρίσω. Ήθελα να δω τι όψη έχει ένας τρελός». Οι νόμοι είναι δικοί μας, και ανεξαρτήτως εθνοτικής προέλευσης, εθνικότητος, φύλου, φυλής, μας ανήκουν. Ο αγώνας για τη δικαιότητα δεν είναι πράξη τρέλας. Και οι επιχειρήσεις πρέπει να το κάνουν. Η επένδυση στα ανθρώπινα δικαιώματα είναι κεφαλαιακό όφελος για τις επιχειρήσεις, και είτε είστε επιχείρηση ή ΜΚΟ, ή ιδιώτης πολίτης, το κράτος δικαίου είναι προς όφελος όλων. Συνεργαζόμενοι συνεκτικά, μέσω των ανθρώπων, του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, θα φτιάξουμε μια παγκόσμια οικονομία ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θα επενδύσουμε όλοι στα ανθρώπινα δικαιώματα. Με τον τρόπο αυτό, μπορούμε μαζί να επιτύχουμε δικαιότητα.
Advertisment
