Το φαγητό αποτελεί ανάγκη επιβίωσης; Φυσικά! Παρόλο που συχνά συνδέεται και με άλλες έννοιες, όπως είναι η απόλαυση, η διασκέδαση και η παρηγοριά! Πώς όμως μπορεί να αποτελέσει μέσο παρηγοριάς;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα εμφανίστηκε το 1977 στην Αμερική, με τον όρο «comfort food». Το comfort food (για το οποίο δεν έχει βρεθεί ακόμα η ακριβής μετάφραση) αναφέρεται στο φαγητό που ως σκοπό έχει να προσφέρει συναισθήματα παρηγοριάς, όταν κάποιος έχει κακή διάθεση και περιβάλλεται από αρνητικά συναισθήματα όπως στενοχώρια, κούραση ή άγχος.
Advertisment
Τα τρόφιμα και σνακ που χρησιμοποιούνται ως comfort food είναι συνήθως πλούσια σε υδατάνθρακες, περιέχουν αυξημένα ποσοστά λίπους αλλά και πρωτεϊνών. Μάλιστα, πολλές φορές συνειρμικά συνδέονται με στιγμές που νοσταλγούμε ή αναμνήσεις παιδικών χρόνων.
Έτσι για κάποιους, comfort food μπορεί να είναι το αγαπημένο τους φαγητό, όπως μακαρόνια με κιμά, κάποιοι άλλοι καταφεύγουν σε ένα λαχταριστό πιάτο γιουβέτσι όπως ακριβώς το έφτιαχνε η μαμά τους, άλλοι προσπαθούν να χαλαρώσουν από το άγχος της ημέρας με τη συντροφιά μιας σοκολάτας, ενώ κάποιοι άλλοι δοκιμάζουν να καταπνίξουν την ανία τους τσιμπολογώντας τα μπισκότα που μόλις βρήκαν στο ντουλάπι!
Πώς, όμως, εξηγείται επιστημονικά η «συναισθηματική» ανάγκη για φαγητό; Η απάντηση βρίσκεται στη λειτουργία του ενδοκρινικού μας συστήματος. Συγκεκριμένα, η κατανάλωση τροφίμων υψηλών σε απλούς και σύνθετους υδατάνθρακες, όπως είναι τα μακαρόνια, το ψωμί, οι πατάτες και τα γλυκά, έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της περιεκτικότητας της τρυπτοφάνης στον οργανισμό, ενός αμινοξέος το οποίο φτάνοντας στον εγκέφαλο μετατρέπεται σε σεροτονίνη, την αποκαλούμενη και «ορμόνη της ευτυχίας».
Advertisment
Η συγκεκριμένη ορμόνη επηρεάζει τη διάθεση, το άγχος και τη ρύθμιση της όρεξης, καθώς τα υψηλά της επίπεδα σχετίζονται με βελτίωση της διάθεσης. Ακόμη, μία ορμόνη που φαίνεται να επηρεάζει τη διάθεση μέσω του φαγητού είναι η ντοπαμίνη, που φυσιολογικά, εκκρίνεται σε στιγμές απόλαυσης και ευθυμίας. Σχηματίζεται από το αμινοξύ τυροσίνη το οποίο υπάρχει σε τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνη, όπως το κρέας, το κοτόπουλο και το τυρί. Τέλος, σπουδαίο ρόλο κατέχουν τα ενδογενή οπιοειδή πεπτίδια, ορμόνες με αναλγητική δράση. Απελευθερώνονται στον οργανισμό ως απάντηση στη διαδικασία κατανάλωσης και πέψης γλυκών και εύγεστων τροφίμων, ενισχύοντας ταυτόχρονα την αίσθηση της απόλαυσης του φαγητού.
Έτσι, λοιπόν το φαγητό φαίνεται να κατέχει ρόλο στον καθορισμό της ψυχικής και συναισθηματικής διάθεσης. Στην πραγματικότητα όμως, το comfort food δεν εκπληρώνει πάντα τον σκοπό του!
Συχνά, ως συναισθηματικό φαγητό χρησιμοποιούνται γλυκίσματα όπως η σοκολάτα, τα μπισκότα, τα παγωτά, αλλά και αλμυρά σνακ όπως οι πατάτες τηγανητές, τα ποπ κορν και τα πατατάκια. Ουσιαστικά, συχνά ως «comfort food» χρησιμοποιείται το «junk food», το οποίο έχει συσχετισθεί με αύξηση του σωματικού βάρους και συνεισφορά στην εμφάνιση υπέρτασης και υπερλιπιδαιμιών. Εκτός όμως από τα οργανικά θέματα που μπορούν να προκύψουν, το junk food επιδρά και σε ψυχολογικό επίπεδο.
Συγκεκριμένα, από διάφορες έρευνες φαίνεται πως η συνήθεια της κατανάλωσης συναισθηματικού φαγητού μπορεί να οδηγήσει σε οξύ και χρόνιο ψυχολογικό στρες. Η κορτιζόλη είναι μία ορμόνη η οποία εκκρίνεται φυσιολογικά από το φλοιό των επινεφριδίων. Σε κατάσταση σωματικού ή ψυχολογικού στρες, εκκρίνονται αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης στον οργανισμό.
Η κατανάλωση ανθυγιεινών τροφίμων προκαλεί συχνά τύψεις σε άτομα που τα καταναλώνουν, με συνέπεια την αύξηση του στρες και συνεπώς της κορτιζόλης. Όταν πλέον το comfort food καταναλώνεται συστηματικά, ο οργανισμός βρίσκεται διαρκώς σε μια φάση υπερέκκρισης της ορμόνης, κάτι που έχει συνδεθεί με επιδείνωση του στρες και της κακής διάθεσης.
Στη συνέχεια, λόγω της αύξησης του στρες, τα άτομα οδηγούνται ακόμα περισσότερο σε κατανάλωση comfort food, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο, από τον οποίο το τελικό αποτέλεσμα είναι η αύξηση βάρους και η κακή ψυχική κατάσταση. Επιπλέον, αρκετές έρευνες γύρω από την μελέτη του junk food καταλήγουν πως η συχνή κατανάλωση τέτοιων σνακ αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης, κυρίως δε, στις γυναίκες μέσης ηλικίας.
Συνοψίζοντας, αναμφισβήτητα το φαγητό αποτελεί ένα είδος απόλαυσης. Παρ’ όλα αυτά, η λάθος επιλογή τροφίμου ως παρηγορητικό φάρμακο μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα. Γι’ αυτό, την επόμενη φορά που θα νιώσετε την ανάγκη να αισθανθείτε καλύτερα και σκεφτείτε το ψυγείο, θυμηθείτε πως υπάρχουν χίλια-δυο άλλα πράγματα που μπορείτε να κάνετε και σίγουρα θα σας φτιάξουν τη μέρα, όπως έναν περίπατο στην παραλία παρέα με έναν καλό φίλο!
Πηγή: mednutrition.gr
