Ο δρόμος της αυτογνωσίας είναι μια συνεχής κίνηση αποταύτισης από το σώμα και τον νου και η ανακάλυψη του αληθινού εαυτού, της αληθινής ταυτότητας ως την άπειρη Ουσία που διαπερνά τα πάντα. Η κίνηση αυτή γίνεται με δύο διαφορετικούς και συμπληρωματικούς τρόπους. Ο πρώτος είναι η αποταύτιση από το σώμα και τον νου, η οποία συμβαίνει κάθε φορά που απεγκλωβιζόμαστε από τις σκέψεις, γιατί ακριβώς ο εγκλωβισμός στις σκέψεις δημιουργεί την ταύτιση.
Η ταύτιση με το εγώ την οποία βιώνουμε σχεδόν συνέχεια, είναι το αποτέλεσμα της προσκόλλησής μας στις σκέψεις «εγώ», «εμένα», και «δικό μου». Παρότι πολλές φορές δεν είναι φανερή η παρουσία τους, η αίσθησή τους είναι εκεί και συμβάλει στην εδραίωση και ενδυνάμωση της αίσθησης του εγώ. Όλες οι σκέψεις που αναφέρονται στο σώμα μας, στις ιδέες και στις πεποιθήσεις μας, στις επιθυμίες και στα συναισθήματά μας, είναι σκέψεις που δυναμώνουν την αίσθηση του εγώ σε άμεση συσχέτιση με το σώμα και τον νου μας.
Advertisment
Η αποταύτιση από τη ιδέα του εγώ μέσα στο νου συμβαίνει κάθε φορά που εξετάζουμε και αμφισβητούμε τις σκέψεις ότι είμαστε αυτό το σώμα και αυτός ο νους. Ένας απλός τρόπος τέτοιας εξέτασης είναι μέσω του ερωτήματος, «Ποιος είμαι;» ή «Τι είμαι;». Η σωστή χρήση αυτού του ερωτήματος εξασθενίζει σιγά-σιγά τη βαθειά εδραιωμένη μέσα μας πεποίθηση ότι είμαστε το σώμα και ο νους, όπως κάνει επίσης κάθε αμφισβήτηση και διερεύνηση των ιδεών και των σκέψεων που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του εγώ. Κοιτώντας τες πιο προσεκτικά, θα δούμε ότι δεν είναι τόσο αληθινές όσο νομίζαμε.
Αυτό που μπορεί επίσης να εξασθενίσει την ταύτιση είναι οι καταστάσεις εκείνες κατά τις οποίες απουσιάζει η σκέψη. Όπως ίσως θα έχουν παρατηρήσει όσοι ασχολούνται συστηματικά με τον διαλογισμό Ζεν, υπάρχουν διαστήματα – μικρότερα ή μεγαλύτερα – στα οποία απουσιάζει η σκέψη με οποιαδήποτε μορφή. Μέσα στα διαστήματα αυτά υπάρχει συνείδηση και παρουσία, αλλά όχι ταύτιση με την εικόνα του εγώ, η οποία γίνεται μέσα από σκέψεις. Μπορούμε να πούμε ότι στα διαστήματα αυτά «ξεχνάμε τον εαυτό μας», έτσι όπως τον ξέρουμε, και έχουμε σίγουρα την ευκαιρία να τον γνωρίσουμε με έναν τελείως διαφορετικό και αληθινά ουσιαστικό τρόπο.
Η βίωση της παρουσίας αυτής που εμφανίζεται όταν οι σκέψεις δεν είναι εκεί, είναι ο δεύτερος τρόπος που έχουμε στη διάθεσή μας προκειμένου να αποταυτιστούμε από το σώμα και τον νου. Τις πιο πολλές φορές, ακόμη και κατά τη διάρκεια του διαλογισμού, τα διαστήματα που είναι «κενά» από σκέψεις βιώνονται ακριβώς έτσι: ως κενά, άδεια από νοήματα, χωρίς ενδιαφέρον, που φέρνουν μαζί τους βαρεμάρα και κάποια ανησυχία. Είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας στην αίσθηση αυτής της καθαρής επίγνωσης, της απλής παρουσίας, η οποία χαρακτηρίζεται από άνοιγμα, επίγνωση και ευαισθησία.
Advertisment
Αν όμως, στα πλαίσια της πρακτικής μας, καταφέρουμε να παραμείνουμε με έναν διαφορετικό τρόπο στην κατάσταση παρουσίας, θα εκπλαγούμε ευχάριστα ανακαλύπτοντας ότι όλα όσα αξίζουν στη ζωή βρίσκονται εκεί, μέσα της. Αυτή η κενότητα είναι απίστευτα γεμάτη και πλούσια. Διαθέτει νοημοσύνη, δύναμη και συμπόνια, και μπορεί να εκφράσει αναρίθμητε ποιότητες – όλα όσα συνηθίζουμε να αποκαλούμε αρετές.
Εκείνο που είναι εντυπωσιακό, είναι ότι ενώ οι δύο αυτές κινήσεις μπορούν να συμβαίνουν ταυτόχρονα, μπορούν επίσης να συμβαίνουν χώρια η μία από την άλλη. Όταν συμβαίνει αυτό, η κίνηση από την ταύτιση με το εγώ προς την ουσιαστική μας φύση δεν είναι πλήρης.
Η σχεδόν πλήρης ταύτιση που προκύπτει από τις συνεχείς σκέψεις για τον εαυτό μου, το σώμα μου και τα προβλήματά μου, δεν αντέχει στη συστηματική παρατήρηση και διερεύνηση. Μπορεί να είναι αληθινό σοκ να δούμε πόσο πολύ πιστεύουμε ότι είμαστε αυτό το σώμα και αυτός ο νους, και ακόμη μεγαλύτερο σοκ αλλά και ανακούφιση να ανακαλύψουμε ότι όλο αυτό δεν είναι παρά μια σκέψη, και όχι η αλήθεια. Η ταύτιση είναι στην πραγματικότητα απλά μια σκέψη. Δεν υπάρχει αληθινή ταύτιση ανάμεσα σε μας και στο σώμα ή το νου μας. Είμαστε αυτό που βιώνει το σώμα και το νου, αλλά δεν περιοριζόμαστε μέσα τους.
