Οι χρωστικές ύλες που χαρίζουν στα φρούτα και τα λαχανικά κόκκινο, πορτοκαλί ή κίτρινο χρώμα ονομάζονται «καροτινοειδή». Οι συγκεκριμένες ουσίες είναι γνωστές για τις αντιοξειδωτικές και τις ενισχυτικές του ανοσοποιητικού συστήματος ιδιότητες.
Τι είναι
Advertisment
Παρά το γεγονός ότι έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 600 καροτινοειδείς ουσίες, φαίνεται ότι μόνο έξι από αυτές αξιοποιούνται σημαντικά από το αίμα ή τους ιστούς. Αυτές είναι: το β – καροτένιο (το οποίο είναι πιθανώς και το πιο γνωστό αντιοξειδωτικό), το α – καροτένιο, η κρυπτοξανθίνη, το λυκοπένιο, η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη.
Τα καροτινοειδή εντοπίζονται σε μεγάλη ποικιλία φρούτων και λαχανικών, αλλά οι τροφές που αποτελούν τις κυριότερες πηγές αυτών των ουσιών ίσως δεν είναι και οι πιο συνηθισμένες στο καθημερινό διαιτολόγιο. Για παράδειγμα, το α – καροτένιο εντοπίζεται στα καρότα και τα κολοκύθια, ενώ το λυκοπένιο βρίσκεται στα κόκκινα φρούτα και λαχανικά, όπως το καρπούζι, το κόκκινο γκρέιπφρουτ και η ντομάτα. Η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη υπάρχουν σε αφθονία στα σκούρα πράσινα λαχανικά, τα κολοκύθια και τις κόκκινες πιπεριές, ενώ η κρυπτοξανθίνη βρίσκεται στα μάνγκο, τα πορτοκάλια και τα ροδάκινα.
Τι προσφέρουν
Advertisment
Το κυριότερο όφελος των καροτινοειδών είναι η αντιοξειδωτική δράση τους, καθώς προστατεύουν τα κύτταρα του οργανισμού από τις ελεύθερες ρίζες. Παρά το γεγονός ότι τα καροτινοειδή είναι παρεμφερή, καθένα δρα σε έναν συγκεκριμένο τύπο ιστού. Επιπλέον, το α – καροτένιο και η κρυπτοξανθίνη μπορούν να μετατραπούν σε βιταμίνη Α, οπωσδήποτε όμως όχι στον ίδιο βαθμό με το β – καροτένιο.
Πρόληψη
Τα καροτινοειδή μπορούν να δράσουν κατά συγκεκριμένων μορφών καρκίνου, κυρίως περιορίζοντας τη μη φυσιολογική ανάπτυξη των κυττάρων. Για παράδειγμα, το λυκοπένιο φαίνεται να αποτρέπει την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ διαπίστωσαν ότι οι άντρες που καταναλώνουν την εβδομάδα δέκα ή περισσότερες μερίδες φαγητών με βάση την ντομάτα περιορίζουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη κατά 45%. Επίσης, το λυκοπένιο μπορεί να λειτουργήσει κατά του καρκίνου του στομάχου και του πεπτικού συστήματος.
Μελέτες δείχνουν ότι υψηλές ποσότητες α – καροτενίου, λουτεΐνης και ζεαξανθίνης μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των πνευμόνων, ενώ η κρυπτοξανθίνη και το α – καροτένιο περιορίζουν τον κίνδυνο καρκίνου της μήτρας.
Επιπλέον, τα καροτινοειδή καταπολεμούν τις καρδιακές παθήσεις. Σε έρευνα σε δείγμα 1.300 ηλικιωμένων, εκείνοι που κατανάλωσαν τροφές πλούσιες σε καροτινοειδή εμφάνισαν 50% μικρότερη πιθανότητα καρδιακής πάθησης και 75% μικρότερη πιθανότητα καρδιακής προσβολής.
Ακόμη, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι όλα τα καροτινοειδή, ιδιαίτερα το α – καροτένιο και το λυκοπένιο, εμποδίζουν τον σχηματισμό της LDL («κακής») χοληστερίνης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές προσβολές και λοιπά καρδιαγγειακά προβλήματα.
Επιπρόσθετα πλεονεκτήματα
Η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη ενισχύουν την καθαρή όραση, απορροφώντας την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία και αδρανοποιώντας τις ελεύθερες ρίζες στον αμφιβληστροειδή. Αυτό οδηγεί στη μείωση εκφύλισης ωχράς κηλίδος, μιας οφθαλμικής ασθένειας που συνδέεται άμεσα με το γήρας και αποτελεί την κύρια αιτία τύφλωσης στα άτομα της τρίτης ηλικίας. Επιπλέον, άλλα καροτινοειδή αποτρέπουν την βλάβη στον φακό του ματιού, περιορίζοντας τον κίνδυνο καταρράκτη.
Τέλος, άλλες μελέτες καταδεικνύουν συσχέτιση μεταξύ χαμηλών επιπέδων καροτινοειδών και εμμηνορρυσιακών διαταραχών.
Πώς να τα λάβετε
Δοσολογία
Εάν το διαιτολόγιό σας δεν περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε καροτινοειδή, επιλέξτε ένα συμπλήρωμα διατροφής που περιέχει, εκτός από τις απαραίτητες βιταμίνες και τα μεταλλικά στοιχεία, κάποιες από τις έξι βασικές καροτινοειδείς ουσίες, όπως αναφέρονται παραπάνω.
Οδηγίες χρήσεως
Υιοθετήστε τη λήψη καροτινοειδών συμπληρωμάτων με τροφές που περιέχουν λίπος, το οποίο επιτρέπει στο σώμα να τα απορροφήσει πιο αποτελεσματικά. Εάν χωρίσετε τη συνολική ημερήσια ποσότητα που πρέπει να λάβετε σε δύο γεύματα, το σώμα θα απορροφήσει σίγουρα το μεγαλύτερο μέρος της.
Πιθανές παρενέργειες
Μεγάλες δόσεις καροτινοειδών μπορεί να αλλάξουν το χρώμα της επιδερμίδας σε πορτοκαλί, ιδιαίτερα στις παλάμες και τα πέλματα. Η παρενέργεια αυτή είναι καθαρά προσωρινή και θα εξαφανιστεί με τη μείωση της ποσότητας λήψης.
