Όλοι μας άλλοι λιγότερο κι άλλοι περισσότερο έχουμε ακούσει ή διαβάσει για την κατάθλιψη, μια από τις συχνότερες ψυχικές διαταραχές της σύγχρονης εποχής. Αυτό που ίσως κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι πώς το προγονικό παρελθόν μας έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση των δόμων και των λειτουργιών του εγκεφάλου μας. Εδώ έρχεται η Εξελικτική Ψυχολογία να ερευνήσει, τους δεσμούς ανάμεσα στους μηχανισμούς που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας και το πως αυτοί μπορεί να λειτουργούν η να δυσλειτουργούν στην σημερινή εποχή.
Υπάρχει μια διαρκής συζήτηση για τα αίτια της κατάθλιψης, με τη συμβατική ιατρική να την αντιμετωπίζει αποκλειστικά ως ασθένεια. Από την άλλη η εξελικτική ψυχολογία αντιμετωπίζει την κατάθλιψη σαν ένα εξελιγμένο μηχανισμό κινδύνου, όπου μας ωθεί στο να επιβραδύνουμε από τους φρενήρεις ρυθμούς της ζωής μας, να αναδιπλωθούμε για να ξεφύγουμε ή να αλλάξουμε αυτά που μας κατακλύζουν. Το πιθανότερο είναι ότι και οι δυο απόψεις είναι αληθείς, αυτό όμως που είναι σίγουρο είναι ότι τα αίτια της κατάθλιψη είναι πολύπλοκα.
Advertisment
Φαίνεται όμως ότι αυτή η κακοήθης θλίψη της κατάθλιψης έχει ένα σκοπό. Ίσως να είναι ένα μήνυμα, ότι οι μηχανισμοί που μας βοηθούν στο να αντιμετωπίζουμε την καθημερινότητα μας, έχουν πλέον κατακλυστεί από αρνητικά συναισθήματα και μας είναι απαραίτητο ένα διάλειμμα. Βεβαία είναι διαφορετικές οι σύγχρονες περιστάσεις, από τις μικρές κοινωνίες στις οποίες ζούσαν οι προγονοί μας. Παρόλα αυτά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την θλίψη της κατάθλιψης για να προκαλέσουμε την επαφή με τους κοντινούς μας ανθρώπους και να επαναβεβαιώσουμε τους στενούς δεσμούς μας μαζί τους. Συγχρόνως να αναζωογονηθούμε αναγνωρίζοντας τις ψευδείς και ανεφάρμοστες πεποιθήσεις που έχουμε για τον εαυτό μας.
Υπάρχουν κάποιες πρακτικές συμβουλές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σ’αυτή την κατεύθυνση:
Πρέπει να μάθετε να ξεχωρίζετε το συναίσθημα από την διάθεση. Το συναίσθημα συνήθως είναι πιο σύντομο και φευγαλέο, από την άλλη η διάθεση είναι μια κατάσταση πιο επίμονη στο πέρασμα του χρόνου. Για παράδειγμα, τρώγοντας μια αγαπημένη λιχουδιά ή κάνοντας μια αγορά μπορεί να αλλάξει το συναίσθημα σας όχι όμως την διάθεσης σας.
Advertisment
Επικεντρωθείτε στο να κάνετε πράγματα που επηρεάζουν την διάθεση σας. Οι περισσότεροι από εμάς ,με εφήμερες επιδιώξεις ,προσπαθούμε να αλλάξουμε βραχυπρόθεσμα τα αισθήματα μας. Από την άλλη όμως ,δεν πρέπει να αγνοήσουμε τις αλλαγές σε βαθύτερες καταστάσεις που αφορούν τη διάθεση, τέτοιες αλλαγές μπορεί να έρθουν από την εργασία μας ή από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Καλλιεργείστε όλους εκείνους τους πόρους που έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη διάθεση σας. Για παράδειγμα, βαθιά ικανοποίηση δεν προέρχεται μόνο από το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να έχει φίλους, άλλα επίσης από το να αισθάνεται βέβαιος ότι μπορεί να εμβαθύνει και να βελτιώσει την ποιότητα των σχέσεων του με τα φιλικά του πρόσωπα.
Αν νιώθετε θλίψη επειδή δεν είστε σε σχέση, μάθετε να έρχεστε σε επαφή με ανθρώπους που σας φαίνονται ενδιαφέροντες. Δεν θα γνωρίσετε ανθρώπους με το να “κουβαλάτε” τον εαυτό σας από την δουλειά στην τηλεόραση, βγείτε έξω και μείνετε έξω για λίγη ώρα κάνοντας ένα περίπατο και εξερευνώντας το περιβάλλον σας.
Η δράση από μόνη της είναι ένα ήπιο αντικαταθλιπτικό, που μας βοηθά στο να αντικρούσουμε τις αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό μας, και επίσης είναι αναζωογονητικό.
Για να γνωρίσετε ανθρώπους πρέπει πρώτα να τους πλησιάσετε. Εργαστείτε ενάντια στην παθητικότητα και το άγχος σας και τολμήστε να πλησιάσετε τους άλλους.
Πείτε κάτι, οτιδήποτε, πιέστε τον εαυτό σας να συζητήσει με κάποιον που θεωρεί ενδιαφέρων,φυσικά πάντα υπάρχει ο κίνδυνος της απόρριψης. Αν και οι επιπτώσεις μιας απόρριψης στην σύγχρονη κοινωνία είναι αμελητέες, πολλές φορές αντιδρούμε σαν να είναι το τέλος του κόσμου. Αυτό ίσως να συμβαίνει επειδή η απόρριψη στους προγόνους μας, οι οποίοι ζούσαν σε μικρότερες ομάδες, είχε σαν αποτέλεσμα η ζωή τους να επηρεαστεί δραματικά.
“Πες τα να ξεθυμάνεις”, λένε πολλοί άνθρωποι καθώς αισθάνονται καλύτερα με το να μιλάνε. Συζητώντας και ανταλλάσσοντας τις εμπειρίες σας με άλλους μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση σας. Αυτός ο μηχανισμός έχει να κάνει με την επιθυμία να διαχειριστούμε την κοινωνική μας εικόνα, δηλαδή με το πως μας βλέπουν οι άλλοι. Το να επιτρέπει κάποιος στον εαυτό του να “ξεθυμάνει” μπορεί να έχει θετική επίδραση σε κάποιους ανθρώπους τόσο σε επίπεδο διάθεσης αλλά και συναισθήματος.
Εντοπίστε και ξεριζώστε όλες εκείνες τις παράλογες πεποιθήσεις που σας ωθούν στο να βάζετε μη ρεαλιστικές απαιτήσεις στον εαυτό σας. Μέσα από τον εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό σας (αυτοδιάλογο), μπορείτε να αναγνωρίσετε άλλα και να αντιταχθείτε τόσο στις πεποιθήσεις όσο και τις παράλογες απαιτήσεις που θέτετε στον εαυτό σας και οι οποίες μπορεί να να σας οδηγήσουν στην κατάθλιψη. Για παράδειγμα “ Δεν είμαι αρκετά άξιος για να βγω μαζί της” ή “Πρέπει να δείχνω συνεχώς ευφυής αλλιώς δεν θα τα καταφέρω”.
Μάθετε να ζείτε εμπειρικά. Αν η εμπειρία της κοινωνικής επαφής δεν λειτουργεί δοκιμάστε κάτι άλλο ή προχωρήστε.
Αλλάξτε τον τρόπο σκέψης σας από το “Τι συμβαίνει με μένα” στο πιο χρήσιμο “Τι συμβαίνει μ΄αυτό που έκανα”. Τα καταθλιπτικά άτομα, μέσα από βιώματα και καταστάσεις, τείνουν να κλιμακώνουν αρνητικά αυτό που πιστεύουν ότι είναι λάθος, φτάνοντας στο σημείο να δημιουργήσουν πολλές φορές μια ολόκληρη αρνητική θεώρηση σχετικά με τον εαυτό τους.
Ξεκινήστε μια εποικοδομητική ενασχόληση. Μεγάλης κλίμακας δημιουργικά έργα που μας απορροφούν έχουν θετικό αντίκτυπο στη διάθεση μας. Η κατάθλιψη διαταράσσει την ικανότητα του ανθρώπου να λειτουργεί, μειώνοντας τη δυνατότητα του να συγκεντρωθεί. Πολλοί άνθρωποι, ειδικά οι άντρες , χρησιμοποιούν την υπερεργασία για να ανακουφισθούν από τα σύμπτωμα της κατάθλιψης, αυτό όμως έχει μόνο βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Από την άλλη , δημιουργικά πρότζεκτ μας κάνουν πιο ανθεκτικούς και μας οχυρώνουν τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον.
www.inpsyche.gr
