Πώς η μέθοδος Pilates βελτιώνει τη στάση του σώματος
Η υιοθέτηση μιας κακής στάσης σώματος είναι ένα συχνό φαινόμενο στις μέρες μας. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η πολύωρη καθιστική εργασία, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και άσκησης, έχουν οδηγήσει το σύγχρονο άνθρωπο να γίνει νωθρός και υποκινητικός. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αλλοιώνεται όλο και περισσότερο η εικόνα – στάση του σώματός του, να παρατηρούνται χρόνιες μυοσκελετικές προσαρμογές και συνεπακόλουθα ενοχλήσεις και μόνιμοι πόνοι. Στην παραπάνω κατάσταση ενδέχεται να ευθύνεται και μία φτωχή σε θρεπτικά συστατικά διατροφή, καθώς και μία κακή ψυχολογική κατάσταση.
Τα σημεία του σώματος που συνήθως εμφανίζονται τέτοιες αλλοιώσεις και προσαρμογές είναι η περιοχή του αυχένα, του θώρακα και της οσφυϊκής μοίρας – μέσης. Πριν ασχοληθεί κανείς λεπτομερώς με τις αλλαγές αυτές, θα ήταν πρέπον να αναφερθεί στο ιδανικό πρότυπο στάσης.
Advertisment
Σύμφωνα με την βιβλιογραφία, ένα σώμα στέκεται απόλυτα σωστά όταν μία νοητή κάθετη προς το έδαφος γραμμή περνά από το λοβό του αυτιού, διαπερνά τους αυχενικούς σπονδύλους, συνεχίζει μέσα από την άρθρωση του ώμου και σχεδόν από τη μέση του κορμού, περνά από τον μείζονα τροχαντήρα, από την κεφαλή της περόνης και καταλήγει ελαφρώς μπροστά από το έξω σφυρό. Θα ήταν ουτοπικό να περίμενε κανείς να συναντά αυτό το ιδανικό πρότυπο σώματος συχνά, αλλά σε ένα σημαντικό βαθμό χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των υγιών και σωστά αναπτυγμένων και γυμνασμένων σωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι ένα σώμα παρουσιάζει όλες τις φυσιολογικές καμπύλες της σπονδυλικής στήλης (αυχενική, θωρακική, οσφυϊκή και ιερά) και υπάρχει μυϊκή ισορροπία στους μύες που την περιβάλλουν.
Λανθασμένα πρότυπα στάσης
Η λανθασμένη θέση του σώματος αφορά τόσο στην πλάγια, όσο και στην οπίσθια όψη του, παραμορφώσεις δηλαδή που παρατηρεί κανείς βλέποντας ένα σώμα από το πλάι ή από πίσω.
Advertisment
Κύφωση – Λόρδωση
Το πρότυπο της κύφωσης – λόρδωσης είναι ένα από τα πιο συχνά. Χαρακτηριστικά του είναι η προβολή του κεφαλιού εμπρός, η αυξημένη θωρακική κύφωση και η μεγάλη οσφυϊκή λόρδωση. Συνεπακόλουθα, έχει διαταραχθεί η μυϊκή ισορροπία των αντίστοιχων περιοχών, με εμφάνιση μυϊκών σπασμών στον αυχένα και το θώρακα και χαλαρότητα στην περιοχή της μέσης και της κοιλιάς. Τα παραπάνω σημεία είναι αυτά που συνήθως εντοπίζεται πόνος ή ενόχληση.
Οπίσθια κλίση (Sway back)
Παρατηρείται σε μεγάλο βαθμό στο σύγχρονο άνθρωπο και χαρακτηρίζεται από οπίσθια κλίση του σώματος, το κεφάλι είναι μπροστά, υπάρχει αυξημένη θωρακική κύφωση και επίπεδη οσφυϊκή μοίρα. Τα πιο πιθανά σημεία εντοπισμού πόνου είναι ο αυχένας και η μέση. Αντίστοιχες μεταβολές υπάρχουν και στο μυϊκό σύστημα στις περιοχές που υπάρχουν οι ανισορροπίες.
Επίπεδη πλάτη (Flat back)
Στο πρότυπο αυτό δεν είναι εμφανείς οι καμπυλότητες της σπονδυλικής στήλης, το κεφάλι είναι μπροστά και η θωρακική και οσφυϊκή μοίρα είναι επίπεδες. Ενόχληση και μυϊκή ισορροπία θα εμφανιστεί κυρίως στον αυχένα, στη μέση, στα γόνατα.
Πλάγια παρέκκλιση
Στο πρότυπο αυτό περιλαμβάνονται οι πλάγιες παρεκκλίσεις του σώματος, όπως είναι μία πλάγια κάμψη του κεφαλιού, η ανύψωση ενός ώμου, η πλάγια παρέκκλιση σε κάποια μοίρα της σπονδυλικής στήλης (σκολίωση), η ανύψωση της λεκάνης. Οι μυϊκοί σπασμοί σε αυτή την περίπτωση είναι ετερόπλευροι και συχνά ενοχοποιούνται για πιθανούς πόνους.
Η μέθοδος Pilates
Ο ρόλος της σωματικής άσκησης και πιο συγκεκριμένα της μεθόδου Pilates είναι τόσο προληπτικός, όσο και θεραπευτικός. Στην πρώτη περίπτωση, όπου δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στάσης ή χρόνια πάθηση, η συστηματική εκγύμναση εξασφαλίζει ένα σώμα υγιές, δυνατό, ευλύγιστο, εύκαμπτο και προλαμβάνει από πιθανές κακώσεις, ανισορροπίες και χρόνιες κακές προσαρμογές. Έτσι το σώμα είναι λειτουργικό και σε θέση να ανταπεξέλθει στις καθημερινές απαιτήσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής.
Ο θεραπευτικός ρόλος της μεθόδου Pilates αναφέρεται σε μία σειρά καταστάσεων όπου εξαιτίας μιας μακροχρόνιας κακής στάσης σώματος, παρατηρούνται χρόνιες προσαρμογές και ανάγκη για βελτίωση. Οι περιοχές αυτές που χρίζουν άσκησης και βελτίωσης είναι τμήματα του σώματος που βρίσκονται σε σύσπαση, άλλα που είναι σε μόνιμη χάλαση (αδύναμα και χαλαρά) και πιθανές παραμορφώσεις του σκελετού (όπως είναι μια στροφή της λεκάνης). Ο ρόλος της άσκησης στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι θεραπευτικός και εξισορροπητικός. Σε γενικές γραμμές, στόχος είναι η ενδυνάμωση των περιοχών που είναι αδύναμες και η ανάπτυξη της ευλυγισίας και ευκαμψίας αυτών που βρίσκονται σε έντονο μυϊκό σπασμό. Στην πλειοψηφία των λανθασμένων προτύπων στάσης υπάρχει αδυναμία στους σταθεροποιητές του κορμού, δηλαδή στην περιοχή της κοιλίας, της ράχης και των ισχίων και ανάγκη για χαλάρωση στον αυχένα και τον θώρακα.
Ένα λοιπόν πρόγραμμα άσκησης που αφορά στα άτομα αυτά, περιλαμβάνει ασκήσεις για σταδιακή ενδυνάμωση των σταθεροποιητών του κορμού και του υπόλοιπου σώματος, ασκήσεις ευκαμψίας και ισορροπίας και πληθώρα διατατικών ασκήσεων. Οι τελευταίες είναι ιδιαίτερης σημασίας αφού συμβάλλουν στη βελτίωση της μορφολογικής και λειτουργικής κατάστασης των περιοχών που είναι σε σύσπαση, στην σταδιακή ανακούφιση από τον πόνο και στην επαναφορά των μυών στο φυσιολογικό τους μήκος. Η βιβλιογραφία αναφέρει πως μόνο όταν ένας μυς βρίσκεται στο φυσιολογικό του μήκος μπορεί να αποδώσει στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.
Η μέθοδος Pilates περιλαμβάνει στο πρόγραμμα εκγύμνασής της αναπνευστικές ασκήσεις, οπότε συντελεί στη διάταση του θωρακικού τοιχώματος και στη βελτίωση της κινητικότητας της ευρύτερης περιοχής (όπως θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο σε ένα κυφωτικό άτομο). Επίσης γίνονται ασκήσεις που περιλαμβάνουν πλάγιες κάμψεις και στροφές (σημαντικές σε μία σκολίωση), κινητοποιήσεις μεγάλων αρθρώσεων (όπως είναι τα ισχία) και ασκήσεις για την βελτίωση της νευρομυϊκής συναρμογής.
Ένα σημαντικό στοιχείο της μεθόδου Pilates είναι ότι η αντίσταση που χρησιμοποιείται δεν έχει τη μορφή κάθετης επιβάρυνσης – βάρος, αλλά ελατηρίων. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν επιβαρύνσεις και κραδασμοί στις αρθρώσεις και στην σπονδυλική στήλη.
Πάντως, εξίσου σημαντική με τη συμβολή της σωματικής άσκησης στη θεραπευτική προσέγγιση αυτών των προβλημάτων είναι η συνειδητοποίησή τους και η σταδιακή εκπαίδευση του ατόμου στο σωστό τρόπο στάσης. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί από την μία μέρα στην άλλη, αντιθέτως χρειάζεται καθημερινή προσπάθεια, υπομονή και επιμονή.
Μέθοδος Pilates & οι θεραπευτικές εφαρμογές της στη Σκολίωση
Οι χρόνιες ή παροδικές παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης όπως είναι η σκολίωση είναι πολύ συχνές στο γενικό πληθυσμό. Η εμφάνισή της εντοπίζεται από τη νηπιακή ηλικία έως και την ενηλικίωση. Γενικότερα εμφανίζεται σε ένα ποσοστό 3% του πληθυσμού, όπου ένα μεγάλο ποσοστό αυτού θα παρουσιάσει ενοχλήσεις, πόνους ή/και σημαντικά προβλήματα υγείας στη ζωή του.
Με τον όρο σκολίωση περιγράφεται η πλάγια παρέκκλιση της σπονδυλικής στήλης στο μετωπιαίο επίπεδο, παρατηρώντας δηλαδή ένα σώμα από μπροστά και στην συγκεκριμένη περίπτωση από πίσω.
Ανάλογα με την αιτιολογία εμφάνισής της χωρίζεται σε κατηγορίες:
• Συγγενής Σκολίωση
• Νευρομυϊκή Σκολίωση
• Νευροϊνωμάτωση
• Ιδιοπαθής Σκολίωση
• Λειτουργική Σκολίωση
Στις τρεις πρώτες κατηγορίες και στην περίπτωση που η κατάλληλη συντηρητική θεραπεία δεν είναι αρκετή και αποτελεσματική, απαιτείται χειρουργική επέμβαση.
Η ιδιοπαθής σκολίωση καλύπτει το 80 – 85% των περιπτώσεων. Στατιστικά εντοπίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στα κορίτσια, με αναλογία 6:1 και σημειώνεται κατά την περίοδο της σκελετικής ανάπτυξης. Συνεπακόλουθα, μπορεί να χαρακτηριστεί ως νηπιακή – παιδική – εφηβική – των ενηλίκων.
Η λειτουργική σκολίωση καλύπτει όλες εκείνες τις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει σκελετικό ή οργανικό πρόβλημα, παρόλα αυτά όμως παρατηρείται πλάγια παρέκκλιση του σώματος και συνεπακόλουθες μυοσκελετικές προσαρμογές, ενοχλήσεις, πόνοι και προβλήματα υγείας. Το συγκεκριμένο είδος σκολίωσης οφείλεται στην υιοθέτηση κακής στάσης σώματος, στην έλλειψη σωματικής άσκησης κα στην αδυναμία των μυών που σταθεροποιούν τον κορμό.
Η διάγνωση της σκολίωσης γίνεται εύκολα, από μία παρατήρηση του σώματος, το γνωστό Bending Test (Tεστ Επίκυψης) που πρέπει να εφαρμόζεται στις πρώτες τάξεις του σχολείου και έναν απλό ακτινολογικό έλεγχο.
Τα παρακάτω σημεία ένδειξης μπορεί να βοηθήσουν σε μία έγκαιρη διάγνωση, γεγονός που είναι συνυφασμένο με την σωστή και αποτελεσματική αντιμετώπιση:
• Ασυμμετρία ώμων
• Ασυμμετρία σκελών
• Ασυμμετρία στη μέση ή τη λεκάνη
• Ανυψωμένο ισχίο
• Κλίση του σώματος προς τη μία πλευρά
• Προβολή της ωμοπλάτης προς τα πίσω
Το μέγεθος του κυρτώματος καθορίζει και το είδος της θεραπείας – αντιμετώπισης της σκολίωσης.
Έτσι, όταν το κύρτωμα είναι πάνω από 20 μοίρες, ενδείκνυται χρήση κηδεμόνα, εφαρμογή συνεδριών φυσικοθεραπείας και σε περιπτώσεις όπου τα κύρτωμα είναι πάνω από 40 μοίρες απαιτείται χειρουργική επέμβαση, αφού υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για επιπλοκές στο καρδιαγγειακό και αναπνευστικό σύστημα.
Στις πιο ήπιες μορφές που το κύρτωμα είναι μικρότερο από 20 μοίρες η θεραπεία είναι μονό συντηρητική και περιορίζεται στην εφαρμογή κατάλληλης σωματικής άσκησης, συνεδριών φυσικοθεραπείας και στην εκπαίδευση του σώματος να στέκεται σωστά. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στη συμβολή της επιστήμης της χειροπρακτικής στη θεραπευτική προσέγγιση της σκολίωσης, ειδικότητα έχει καθιερωθεί παγκοσμίως στην αντιμετώπιση των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης.
Ο στόχος της μεθόδου Pilates είναι να αντιμετωπίσει σωστά τις μορφολογικές και λειτουργικές διαταραχές και προσαρμογές, τόσο στο τμήμα της σπονδυλικής στήλης που εμφανίζεται η σκολίωση, όσο και στο υπόλοιπο σώμα που προσπαθεί να κρατήσει την “ισορροπία” του.
Οι προσαρμογές αυτές αναφέρονται σε μυϊκές ομάδες που μπορεί να βρίσκονται σε βράχυνση (χρόνια σύσπαση και με μειωμένο το φυσιολογικό τους μήκος), άλλες στις οποίες παρατηρείται σημαντική αδυναμία, σε περιοχές όπου υπάρχει σημαντικός περιορισμός της κινητικότητας, τραυματισμοί, χρόνιες φλεγμονές, ενοχλήσεις και πόνοι.
Το πρόγραμμα άσκησης λοιπόν που θα εφαρμοστεί έχει σκοπό να βελτιώσει την κινητικότητα στις περιοχές που πάσχουν, να ενισχύσει τους μύες που σταθεροποιούν τον κορμό (κοιλιακούς, ραχιαίους, μύες των ισχίων και της λεκάνης) για να υπάρχει σταθερότητα και ισορροπία στην σπονδυλική στήλη και να αναπτύξει όλες τις παραμέτρους της φυσικής κατάστασης του σώματος. Σημειώνεται λοιπόν:
• Ανάπτυξη της δύναμης, αντοχής, ευλυγισίας, ισορροπίας και συντονισμού
• Δημιουργία ισορροπίας μεταξύ της δύναμης και της ευλυγισίας του σώματος
• Βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας
• Ενίσχυση του ψυχολογικού προφίλ
• Βελτίωση της γενικότερης ευεξίας και εικόνας του σώματος
Ο χαρακτήρας της μεθόδου Pilates και το είδος των αντιστάσεων που χρησιμοποιούνται (όχι άρση βαρών, αργές κινήσεις με προοδευτικά αυξανόμενη δυσκολία) μας εξασφαλίζει την δυνατότητα να εφαρμοστεί σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες ασκούμενων με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα που εφαρμόζεται στα άτομα με σκολίωση είναι εξατομικευμένο, προσαρμοσμένο στις ατομικές τους ιδιαιτερότητες, ανάγκες και ικανότητες και πρέπει να καθορίζεται και καθοδηγείται από εξειδικευμένο πτυχιούχο Φυσικής Αγωγής.
Ιδιαίτερη έμφαση και προσοχή δίνεται στις ασκήσεις που περιλαμβάνουν πλάγιες κάμψεις και στροφές, ανάλογα με το κύρτωμα της σκολίωσης, στις αναπνευστικές ασκήσεις που πρέπει να εφαρμόζονται και στο σύνολο των μυϊκών διατάσεων στις περιοχές που βρίσκονται σε βράχυνση.
Προκειμένου να είναι αποτελεσματικό, ένα πρόγραμμα άσκησης πρέπει να έχει μία ικανοποιητική συχνότητα και στην συγκεκριμένη περίπτωση να κυμαίνεται από 2 έως 5 φορές την εβδομάδα, μία επαρκή διάρκεια από 30 – 60 λεπτά και μία σταδιακά αυξανόμενη ένταση ανάλογα με την κάθε περίπτωση.
Συμπερασματικά, παρατηρείται ότι η εξέλιξη και ο βαθμός σοβαρότητας της σκολίωσης είναι άμεσα συνδεδεμένα με την έγκαιρη και σωστή διάγνωση, επομένως με την ηλικία του ατόμου.
Ουσιαστική είναι η εφαρμογή κάθε είδους θεραπείας μέχρι την ολοκλήρωση της ανάπτυξης του σκελετού και βέβαια η συντήρησή του δια βίου. Σημαντικό ρόλο στη συνολική προσπάθεια αντιμετώπισης τέτοιων μυοσκελετικών παθήσεων κατέχει η σωστή και κατάλληλη σωματική άσκηση.
Αντιμετωπίστε τους πόνους στη μέση σας με τη μέθοδο Pilates
Ένα σεβαστό ποσοστό που αγγίζει το 80% του γενικού πληθυσμού έχει εμπειρία οσφυαλγίας (πόνου στη μέση – low back pain) στη διάρκεια της ζωής του. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και η πολύωρη καθιστική εργα- σία έχουν σε μεγάλο βαθμό αυξήσει τα ποσοστά αυτά. Το γεγονός αυτό έχει σημαντικές κοινωνι- κές και οικονομικές επιπτώσεις, αφού αποτελεί σοβαρή αιτία για αποχή από την κοινωνική ζωή του ατόμου και την εργασία.
Η οσφυαλγία, που στην ουσία αποτελεί σύμπτωμα πολλών παθήσεων και όχι συγκεκριμένη πάθηση, ορίζεται ως η κατάσταση κατά την οποία παρατηρείται πόνος – άλγος στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας, μέχρι τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις και τους γλουτούς.
Στην περίπτωση που ο πόνος δεν περιορίζεται μόνο εκεί, αλλά επεκτείνεται και στην οπίσθια – έξω επιφάνεια κάποιου σκέλους, τότε συνυ- πάρχει ισχιαλγία, γεγονός που είναι πολύ συχνό φαινόμενο.
Είναι αξιοσημείωτο ότι στο 85% των περιπτώσεων οσφυαλγίας δεν υπάρχει συγκεκριμένο αίτιο. Παρ’ όλα αυτά, κάποιοι από τους παρακάτω παράγοντες ενδέχεται να ευθύνονται για την εμφάνιση οσφυαλγίας: εκφυλιστικές παθήσεις, μεταβολικές διαταραχές, συγγενείς δυσμορφίες, μηχανικά αίτια, φλεγμονώδεις παθήσεις, σοβαρές κακώσεις, όγκοι, μικροβιακές φλεγμονές, κ.ά. Δεδομένου ότι η αιτιολογία δεν είναι σαφής και συγκεκριμένη, πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι προδιαθεσικοί παράγοντες που μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνιση οσφυαλγίας.
Προδιαθεσικοί παράγοντες
• Αυξημένη οσφυϊκή λόρδωση
• Ελάττωση του τόνου των κοιλιακών ή/και ραχιαίων μυών
• Γενικότερη κακή φυσική κατάσταση
• Παχυσαρκία
• Περίοδος εγκυμοσύνης, εξαιτίας αυξημένου σωματικού βάρους και αυξημένης οσφυϊκής λόρδωσης
• Μυϊκή ανισορροπία στους μύες που σταθεροποιούν τον κορμό (κοιλιακοί, ραχιαίοι, μύες των ισχίων)
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Η κατάταξη του προβλήματος σε οξύ ή χρόνιο είναι αυτή που ουσιαστικά καθορίζει το είδος της θεραπευτικής προσέγγισης που θα ακολουθηθεί. Στην περίπτωση της οξείας οσφυαλγίας, η θεραπεία είναι συνήθως συντηρητική κα περιλαμβάνει περιορισμό της κινητικότητας, ψυχρά επιθέματα, λήψη κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, συνεδρίες φυσικοθεραπείας και βεβαίως την ενημέρωση και εκπαίδευση του ατόμου να χρησιμοποιεί σωστά το σώμα του και να μην το επιβαρύνει.
Οι χρόνιες μορφές οσφυαλγίας είναι πιο δύσκολες περιπτώσεις να αντιμετωπιστούν, απαιτούν περισσότερο χρόνο και η αγωγή επικεντρώνεται στην επαναφορά κυρίως της λειτουργικής κατάστασης του ατόμου. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στο ρόλο της Επιστήμης της χειροπρακτικής, η οποία αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες στο πρόβλημα της οσφυαλγίας και με εξαιρετικά μεγάλα ποσοστά γρήγορης και ουσιαστικής αποκατάστασης, δίνοντας έμφαση στον πιο φυσικό τρόπο θεραπείας.
Ο ρόλος της μεθόδου Pilates
Ο πρωταρχικός ρόλος της εφαρμογής ενός προ- γράμματος άσκησης είναι να χαλαρώσει και να αποσυμφορήσει τις περιοχές που βρίσκονται σε έντονη μυϊκή σύσπαση. Έτσι, εφαρμόζεται μία σειρά από μυϊκές διατάσεις με προοδευτικά αυξανόμενο χαρακτήρα, προκειμένου να περιοριστεί ο πόνος και να αρχίσει να βελτιώνεται η κινητικότητα και λειτουργικότητα της περιοχής.
Όταν η κατάσταση του σώματος το επιτρέπει και έχει σε σημαντικό βαθμό επανέλθει το φυσιολογικό εύρος κίνησης των αρθρώσεων και της περιοχής που πάσχει, αρχίζει η εφαρμογή ασκήσεων με σκοπό τη βελτίωση όλων των παραμέτρων της φυσικής κατάστασης του σώματος.
Πιο συγκεκριμένα, γίνονται ασκήσεις για τη βελτίωση της δύναμης στους μύες που σταθεροποιούν τον κορμό, δηλαδή στους κοιλιακούς, ραχιαίους και τους μύες στην περιοχή των ισχίων. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο αριθμός ασκήσεων και επαναλήψεων πρέπει να είναι ο ίδιος για τους κοιλιακούς και τους ραχιαίους, να υπάρχει σταδιακή αύξηση της δυσκολίας και διάρκειας της άσκησης και αρκετό διάστημα ανάπαυσης μεταξύ τους. Στη συνέχεια, εκτελούνται ασκήσεις ενδυνάμωσης για όλο το σώμα, είτε χρησιμοποιώντας το βάρος του σώματος, είτε συγκεκριμένα μηχανήματα και εξαρτήματα. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται βελτίωση της στάσης του σώματος, γεγονός που βοηθά στην γενικότερη εικόνα και κατάσταση.
Ιδιαίτερα χρήσιμες είναι οι μπάλες γυμναστικής, αφού το σώμα προσαρμόζεται εύκολα επάνω τους και τα μηχανήματα της μεθόδου Pilates, δεδομένου ότι έχουν την δυνατότητα να προσαρμοστούν σε κάθε απαίτηση και περίπτωση. Ένα επίσης πλεονέκτημα της μεθόδου Pilates είναι ότι η αντίσταση υπάρχει υπό την μορφή ελατηρίων και όχι βάρους, άρα αποφεύγονται οι κάθετες επιβαρύνσεις στις αρθρώσεις και την σπονδυλική στήλη.
Η εξατομίκευση του προγράμματος, ιδιαίτερα στα αρχικά του στάδια είναι απαραίτητη και η εφαρμογή του πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο Επιστήμονα Φυσικής Αγωγής με γνώσεις στη συγκεκριμένη μέθοδο. Η διάρκεια του προγράμματος αρχικά κυμαίνεται στα 30 λεπτά, με σταδιακή αύξησή του μέχρι και τη μία ώρα, με συχνότητα 3- 5 φορές την εβδομάδα.
Ο ρόλος της σωματικής άσκησης έχει και προληπτικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα με συμπτώματα οσφυαλγίας πρέπει να γυμνάζονται συστηματικά και να θεωρούν την άσκηση το μέσο με το οποίο θα διατηρούν το σώμα τους σε μία υγιή κατάσταση, χωρίς υποτροπές, ενοχλήσεις και χρόνιους πόνους.
Συνεπώς, ο συνδυασμός της συστηματικής φυσικής δραστηριότητας με την κατάλληλη ιατροφαρμακευτική αγωγή έρχεται να απαντήσει σε όλα τα μυοσκελετικά προβλήματα αυτού του τύπου που απασχολούν το σύγχρονο άνθρωπο και κάνουν τη διαβίωσή του πιο δύσκολη. Η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου περνά σίγουρα και μέσα από την σωματική άσκηση!
Πόνος στον αυχένα; Άσκηση με την μέθοδο Pilates
Ο πόνος στον αυχένα ή στη ευρύτερη περιοχή του λαιμού και των ώμων αποτελεί ένα συχνό φαινόμενο στον σύγχρονο άνθρωπο. Με τον
χαρακτηρισμό αυχενικό σύνδρομο, ο παραπάνω πόνος είναι ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που αφορά σε όλες σχεδόν τις ηλικίες και στα δύο φύλα και αποτελεί μία από τις πιο δυσεπίλυτες παθολογικές καταστάσεις που προκαλεί η φυσιολογική φθορά του οργανισμού. Εντοπίζεται κυρίως στη μέση και προχωρημένη ηλικία και σε μεγαλύτερο βαθμό στις δυτικές βιομηχανικές χώρες.
Πιο συγκεκριμένα, αυχενικό σύνδρομο είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία έχει διαταραχθεί η φυσιολογική λειτουργικότητα και κινητικότητα της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Στη πραγματικότητα, δεν αποτελεί μία πάθηση καθ’αυτή, αλλά περιγράφει μία σειρά δυσλειτουργιών που αφορούν στην αυχενική μοίρα. Το αυχενικό σύνδρομο εκδηλώνεται τις περισσότερες φορές με τα παρακάτω κλινικά συμπτώματα:
• Πόνος στον αυχένα
• Κεφαλαλγίες, ίλιγγο ή βουητό στα αφτιά
• Πόνο στον ώμο, βραχίονα, ωμοπλάτη ή/και στο χέρι (συχνά παρατηρείται μούδιασμα στα άνω άκρα)
• Αδυναμία στην περιοχή του αυχένα
• Περιορισμένη κινητικότητα της αυχενικής μοίρας
• Αδυναμία και μειωμένα αντανακλαστικά στα άνω και κάτω άκρα
• Προβλήματα στο βάδισμα
Οι αιτίες που ευθύνονται για την εμφάνιση του αυχενικού συνδρόμου είναι πολυάριθμες, ποικίλες και πολλές φορές απροσδιόριστες. Η βασικότερη είναι η εκφύλιση ενός ή περισσοτέρων μεσοσπονδύλιων δίσκων στην περιοχή της αυχενικής μοίρας, αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων μικροτραυματισμών της, που δρουν αθροιστικά, ή απόρροια ενός συγκεκριμένου ατυχήματος (π.χ. ενός τροχαίου). Εκτός από τις παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνιση του αυχενικού συνδρόμου, στις αιτίες που το προκαλούν συγκαταλέγονται και οι λειτουργικές, με βασικότερη την κακή στάση του σώματος και την αδυναμία των αυχενοθωρακι- κών μυών. Τα παραπάνω μπορεί να είναι αποτέλεσμα της έλλειψης φυσικής δραστηριότητας, του σύγχρονου τρόπου ζωής και της πολύωρης καθιστικής εργασίας. Άλλες αιτίες μπορεί να είναι πιθανοί όγκοι, αγγειακές δυσπλασίες, φλεγμονές, κ.ά.
Η διάγνωση έρχεται μετά από μία κλινική εξέταση για την εκτίμηση της σοβαρότητας του προβλήματος και μετά από την εφαρμογή μιας σειράς εξετάσεων απεικονιστικών μεθόδων (απλή ακτινογραφία, μαγνητική και αξονική τομογραφία, μυελογράφημα, σπινθηρογράφημα οστών και εργαστηριακές εξετάσεις).
Η αντιμετώπιση του αυχενικού συνδρόμου είναι πολύπλευρη και σε αυτή συμμετέχουν αρκετές ειδικότητες από το χώρο της Υγείας. Όταν το πρόβλημα βρίσκεται σε οξεία φάση ακόμη, όπου είναι καίριας σημασίας να αντιμετωπιστεί σωστά για να μην γίνει μία χρόνια πάθηση, συνίσταται η τοποθέτηση περιλαίμιου (κολάρου) για τον περιορισμό της κινητικότητας, η λήψη κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής και η χρήση ορθοπεδικού μαξιλαριού. Όταν τα συμπτώματα υποχωρήσουν σε σημαντικό βαθμό, γίνονται συνεδρίες φυσιοθεραπείας για την σταδιακή ανακούφιση και επαναφορά της κινητικότητα της περιοχής. Η συμβολή της Επιστήμης της Χειροπρακτικής είναι εξίσου σημαντική, αφού με φυσικό τρόπο (χειρισμούς με τα χέρια) μπορεί να επιτευχθεί εντοπισμός και διόρθωση των δυσλειτουργιών των αυχενικών δομών (για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στο site του Συλλόγου Ελλήνων Χειροπρακτών -www.chiropractic.gr)
Ο ρόλος της άσκησης
Όπως σε πολλές περιπτώσεις χρόνιων ή μη παθήσεων, έτσι και στην περίπτωση του αυχενικού συνδρόμου, η σωματική άσκηση αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα στη συνολική θεραπευτική προσέγγισή του. Η ένταξη του ατόμου σε ένα πρόγραμμα άσκησης έχει ως πρωταρχικό σκοπό την σταδιακή επαναφορά της περιοχής σε φυσιολογικά επίπεδα και τη βελτίωση της κινητικότητας όχι μόνο της περιοχής του αυχένα, αλλά και του υπόλοιπου σώματος που πιθανόν να έχει επηρεαστεί. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων επιλέγονται ασκήσεις που αφορούν στη χαλάρωση των μυών στις περιοχές που βρίσκονται σε σύσπαση με ήπιες πλάγιες κάμψεις, στροφές και διατατικές ασκήσεις. Ο ρυθμός εκτέλεσης πρέπει να είναι ιδιαίτερα αργός και να υπάρχει απόλυτη συνεργασία μεταξύ γυμναστή και ασκούμενου.
Αφού έχει αποκατασταθεί σε σημαντικό βαθμό η κινητικότητα και λειτουργικότητα των περιοχών που πάσχουν, μπορεί να ξεκινήσει η προπόνηση ενδυνάμωσης. Επιλέγονται ασκήσεις για την βελτίωση τόσο της δύναμης, όσο και της ευ- καμψίας και ευλυγισίας, δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη της δύναμης στους μύες που σταθεροποιούν τον κορμό (κοιλιακοί, ραχιαίοι, μύες στα ισχία), την πλάτη, τον θώρακα και τα άνω άκρα. Βέβαια, πραγματοποιούνται ασκήσεις ενδυνάμωσης και για το υπόλοιπο σώμα για να επιτευχθεί μία σφαιρική και ισορροπημένη εκγύμναση. Δεν συστήνεται η άρση βαρών και οι ασκήσεις όπου υπάρχουν κάθετες επιβαρύνσεις και καταπόνηση των αρθρώσεων.
Η άσκηση με την μέθοδο Pilates θεωρείται ιδανική, αφού συνδυάζει άριστα ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης, ισορροπίας, ευλυγισίας και ευκαμψίας με αναπνευστικές ασκήσεις και την εκπαίδευση του ατόμου να υιοθετήσει μία σωστή στάση σώματος. Επιπρόσθετα, γίνονται πολλές ασκήσεις ενδυνάμωσης της κοιλιακής χώρας και της ράχης, αφού στα πλαίσια της φιλοσοφίας της μεθόδου υπάρχει η αντίληψη ότι η κοιλιά είναι το κέντρο του σώματος και πρέπει να είναι πάντα δυνατή. Οι ασκήσεις γίνονται με το βάρος του σώματος και στα εξειδικευμένα μηχανήματα της μεθόδου (Reformer, Cadillac, Stability Chair, Ladder Barrel), όπου το σώμα δεν δέχεται επιβαρύνσεις στις αρθρώσεις, ο ρυθμός εκτέλεσης είναι αργός και υπάρχει η δυνατότητα ρύθμισης και προσαρμογής ανάλογα με τις διαστάσεις του ατόμου και τις ανάγκες και δυνατότητές του.
Στα αρχικά στάδια του προγράμματος η διάρκεια κάθε συνεδρίας δεν ξεπερνά τα 30 λεπτά, ενώ σημειώνεται σταδιακή αύξησή της έως τη μία ώρα. Η συχνότητα κυμαίνεται σε 2 – 5 φορές την εβδομάδα, ανάλογα με το επίπεδο του ασκούμενου και το στάδιο της αποκατάστασης.
Συστήνονται οι ατομικές συνεδρίες άσκησης, προκειμένου να υπάρχει απόλυτη εξειδίκευση στο πρόγραμμα και μεγαλύτερη ασφάλεια.
Επίσης, γίνονται συστάσεις για υιοθέτηση ενός πιο φυσικού τρόπου ζωής, από άποψη σωματικής κίνησης και εκτέλεσης απλών καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως είναι το βάδισμα προς και από την εργασία. Έτσι, θα αλλάξει η εικόνα του σώματος, η ικανότητα υλοποίησης απλών καθημερινών αναγκών εύκολα και χωρίς πόνο και θα σημειωθεί σημαντική βελτίωση στην ποιότητα ζωής των ατόμων που πάσχουν από αυχενικό σύνδρομο.
Κονταξή Βιβή Πτυχιούχος Φυσικής Αγωγής, MSc Pilates Instructor
Αποσπάσματα από το περιοδικό Holistic Life που δημοσιεύονται με την άδεια της ETRA PUBLISHING
