Όποιοι κι αν είμαστε, όσο προετοιμασμένοι κι αν μοιάζουμε, όσο δυνατοί κι αν νιώθουμε, κάποια στιγμή οι δυσκολίες της ζωής θα μας κλονίσουν. Σε ποιον θα στραφούμε για να τις αντιμετωπίσουμε; Στον εαυτό μας, αναζητώντας την εσωτερική μας δύναμη.
«Λυπόμαστε, αλλά θα πρέπει να διακόψουμε τη συνεργασία μας. Απολύεστε». Μπουμ! «Θέλω να χωρίσουμε. Είμαι ερωτευμένος με κάποια άλλη». Μπουμ! «Δυστυχώς το σκυλί σας δεν μπορεί να γίνει καλά. Πρέπει να του κάνουμε ευθανασία». Μπουμ! Και βέβαια τα παραπάνω είναι μόνο μερικά από τα μικρότερα ή τα μεγαλύτερα «μπουμ» που θα μας στείλει η ζωή μας.
Advertisment
Όλοι μας δεν έχουμε άλλωστε νιώσει κάποια στιγμή σαν να σκάει δίπλα μας μία βόμβα στο άκουσμα τέτοιων ή και άλλων δυσάρεστων ειδήσεων; Μία βόμβα που μας αναστάτωσε, μας μπέρδεψε, μας έκανε να ξεχάσουμε πώς είναι να μπορείς να σταθείς στα πόδια σου, πώς είναι να νιώθεις έστω φυσιολογικά – αν όχι καλά – και πάλι;
Και αναρωτιόμαστε: Πώς θα μπορέσω να συνέλθω; Πώς θα αντεπεξέλθω; Και, βέβαια, δεν είμαστε οι μόνοι. Κάθε στιγμή, άνθρωποι ψάχνουν να ανακαλύψουν την εσωτερική τους δύναμη, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αυτά που τους συμβαίνουν και να καταφέρουν να συνεχίσουν τη ζωή τους. Και ας μην έχουμε καμία αμφιβολία. Τελικά, όταν προσπαθούν και έχουν υποστήριξη, τα καταφέρνουν. Να πώς:
Με το παράδειγμα του παρελθόντος
Advertisment
Το να θυμίσουμε στον εαυτό μας το πώς παλέψαμε και νικήσαμε κάτι στο παρελθόν είναι πάντα μία καλή και βοηθητική ιδέα. Χρειάζεται, δηλαδή, να πούμε: «Το ξεπέρασα στο παρελθόν, άρα μπορώ να το ξεπεράσω και τώρα».
Ακόμα όμως κι αν δεν έχουμε αντιμετωπίσει την ίδια ή κάποια παρεμφερή κατάσταση, αρκεί ίσως να φέρουμε στον νου μας περιπτώσεις όπου φανήκαμε δυνατοί, ικανοί, πετύχαμε τον στόχο μας, φέραμε σε πέρας ένα δύσκολο εγχείρημα. Πράγματι, αν αναλογιστούμε και αξιολογήσουμε τα επιτεύγματά μας, είναι πιθανό να εκπλήξουμε ακόμα και τον ίδιο μας τον εαυτό με το πόση δύναμη διαθέτουμε.
Με τη συμπαράσταση των άλλων
Οι έρευνες δείχνουν ότι η αναζήτηση και η λήψη συναισθηματικής υποστήριξης από σημαντικά πρόσωπα του περίγυρού μας αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης των τραυματικών γεγονότων της ζωής μας.
Ο νευροψυχίατρος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Τουλόν κ. Boris Cyrulnik λέει : «Οι σύντροφοι, με τις αντιδράσεις τους, τα φιλικά χτυπήματα στην πλάτη και τα παιχνίδια τους, μπορούν να εμφυσήσουν στην ψυχή του τραυματισμένου ένα συναίσθημα ενθάρρυνσης». Και εξηγεί: «Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τις δυστυχίες αν είμαστε λιγότερο συναισθηματικοί και αν περιστοιχιζόμαστε από την οικογένεια, τους φίλους και την κοινωνία.
Θέλω να πω ότι σε περίπτωση που μας προκύψει μία δυστυχία, αν έχουμε μεγάλη εσωτερική σταθερότητα και ένα καλό περιβάλλον, την αντιμετωπίζουμε καλύτερα».
Άλλωστε, όπως ίσως ήδη γνωρίζουμε, το οικογενειακό περιβάλλον, και κυρίως οι γονείς, και ακόμη περισσότερο η μητέρα, παίζουν βοηθητικό ρόλο για να βρούμε και να χρησιμοποιήσουμε την εσωτερική μας δύναμη όχι μόνο τη στιγμή που ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάτι, αλλά και από την παιδική μας ηλικία ακόμη, βοηθώντας μας με την τρυφερότητα και την αγάπη τους να χτίσουμε την προσωπική μας ανθεκτικότητα, που θα μας συντροφεύει και θα ανατρέχουμε σε αυτή στο μέλλον.
Και ο καθηγητής διευκρινίζει: «Η ανθεκτικότητα είναι πιο εύκολη για παιδιά που στα πρώτα τους χρόνια είναι σταθερά συνδεδεμένα με κάποιον από τους γονείς τους ή άλλο συγγενικό τους πρόσωπο, αλλά δεν είναι αδύνατη και για τα υπόλοιπα. Γιατί βοηθά πολύ η τρυφερότητα στο να αναπτύξει κανείς την ανθεκτικότητα».
Με το χιούμορ
Κατ’ αρχάς μπορεί να μας φαίνεται περίεργο, αλλά το να καταφύγουμε στο χιούμορ αποδεικνύεται πολύ βοηθητικό για να μπορέσουμε να ελαφρύνουμε αυτό που βιώνουμε και να ανακτήσουμε την εσωτερική μας δύναμη ώστε να αντεπεξέλθουμε. Το χιούμορ αποτελεί έναν τυπικό μηχανισμό άμυνας, μια ασυνείδητη δύναμη που στοχεύει να μας ανακουφίσει προσωρινά από το δυσβάσταχτο φορτίο κάποιων καταστάσεων.
Ο νευροψυχίατρος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Τουλόν κ. Boris Cyrulnik τονίζει τη σημασία του χιούμορ λέγοντας: «Το χιούμορ είναι παράγοντας ανθεκτικότητας και δεν διακωμωδεί το θύμα, ούτε γελοιοποιεί τον πόνο του. Η χιουμοριστική διάσταση μιας επώδυνης αναπαράστασης βοηθά τον τραυματισμένο να δώσει λίγη ελαφρότητα στο άχθος της ζωής, να δει τα πράγματα διαφορετικά, να διαχειριστεί την αναπαράσταση».
Με την αναζήτηση της πνευματικότητας
Η θρησκευτική πίστη συμβάλλει στην ενστάλαξη της ελπίδας και στην προσμονή ότι το μέλλον θα φέρει ένα ευχάριστο συμβάν ως μέρος μιας κάποιας δικαιοσύνης και ισορροπίας. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει όλοι ξαφνικά να αρχίσουμε να πιστεύουμε στον Θεό.
Οι ειδικοί εξηγούν ότι οι διάφορες μορφές πνευματικότητας, είτε πρόκειται για τη θρησκεία, τον διαλογισμό, την προσευχή ή τα θρησκευτικά τελετουργικά, φαίνεται να συμβάλλουν στο να αναζητήσουμε και να βρούμε την εσωτερική μας δύναμη, αφού μας βοηθούν να ηρεμήσουμε, να δεχτούμε ότι δεν μπορούμε να ελέγχουμε τα πάντα και να βασιζόμαστε, εκτός από τον εαυτό μας, που κάποιες φορές είναι πολύ επιβαρυμένος, και στους άλλους. Χρειάζεται να προσέξουμε μόνο πώς θα επιλέξουμε αυτούς τους άλλους!
Με τη βοήθεια του χρόνου
Η αλήθεια είναι ότι μόλις μάθουμε κάτι δυσάρεστο μας είναι πολύ δύσκολο να το αποδεχτούμε. Έτσι, δεν είναι απίθανο στην αρχή να αρνούμαστε να το δεχτούμε ή να νιώθουμε πολύ μεγάλο άγχος, στενοχώρια – ακόμα και κατάθλιψη, αβοηθητότητα και απελπισία.
Χρειάζεται να το συνειδητοποιήσουμε, να πάρουμε τον χρόνο μας και να το «χωνέψουμε», να το πάρουμε δηλαδή απόφαση και έτσι να αναδυθεί η εσωτερική μας δύναμη, ώστε να το αντιμετωπίσουμε ή να το αποδεχτούμε (αν είναι κάτι δεδομένο που δεν αλλάζει). Έτσι, σε ορισμένες περιπτώσεις, το να αφήνουμε τον χρόνο να περάσει παρατηρώντας μία κατάσταση μπορεί να είναι από μόνο του ωφέλιμο.
Μάλιστα, οι έρευνες στον τομέα της θετικής ψυχολογίας αναφέρουν ότι το πέρασμα του χρόνου συμβάλλει στην ανάπτυξή μας και τη θετική νοηματοδότηση των δύσκολων στιγμών μας. Επειδή ακόμα κι όταν ο χρόνος από μόνος του δεν είναι επαρκής γιατρός, είναι σίγουρα μία σημαντική παράμετρος για να νιώσουμε καλύτερα και δυνατότεροι.
Με τη δράση
Στον χώρο της ψυχολογίας, η δράση ισοδυναμεί με μια εξαιρετικά χρήσιμη στρατηγική αντιμετώπισης, όπου η προσοχή εστιάζεται στην ενεργητικότητα, στην επίλυση του όποιου προβλήματος, στην παραγωγή εναλλακτικών λύσεων και στην ανεύρεση τρόπων αντιμετώπισης της κατάστασης.
Με το να συνεχίσουμε τη ζωή μας
Ναι, κάτι κακό μας συνέβη. Δυστυχώς, δεν είμαστε ούτε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι και επίσης δυστυχώς αυτό δεν είναι το μόνο κακό που θα συμβεί στη ζωή μας. Αυτό που συνήθως σκεφτόμαστε ή που νιώθουμε σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ότι θα παρατήσουμε τα πάντα, γιατί δεν έχουμε χρόνο, ενέργεια, διάθεση, αντοχή για όλα τα άλλα εκτός από το πρόβλημά μας.
Κι όμως, αυτό είναι το μεγαλύτερο λάθος μας. Η δράση, η ολοκλήρωση των στόχων μας, η ενασχόληση με κάτι που μας ευχαριστεί και που θέλουμε για παράδειγμα να κατακτήσουμε δεν θα στερήσουν τη δύναμή μας, αντίθετα θα γίνουν πηγή για να βρούμε κι άλλη δύναμη μέσα μας για όλα τα υπόλοιπα.
Ας μην ξεχνάμε
Για να βρούμε την εσωτερική μας δύναμη, χρειάζεται να φροντίζουμε την «εξωτερική». Ένα υγιεινό lifestyle, με άσκηση, σωστή διατροφή και αρκετό ύπνο, θα μας βοηθήσει να νιώθουμε πιο δυνατοί για να αντιδράσουμε. Επίσης, σημαντικό είναι να εστιάζουμε σε όσα μας ευχαριστούν και μας δίνουν δύναμη και να αφήνουμε όσα μας στερούν ακόμα και τη δύναμη που μας απομένει.
Ας εστιάσουμε στους φίλους ή τους συγγενείς που μας γεμίζουν με θετική ενέργεια, την ψυχαγωγία που μας ανανεώνει, την επαφή με τη φύση, τα αγαπημένα μας χόμπι (π.χ. διάβασμα, ζωγραφική, φωτογραφία). Δεν πρέπει να ξεχνάμε: Οτιδήποτε μας κάνει καλό, είναι θεραπευτικό.
Ποιοι τα καταφέρνουν καλύτερα
Ο κάθε άνθρωπος έχει από τη φύση του μία ικανότητα αντιμετώπισης των προβλημάτων, που δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε εκ των προτέρων. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό με το οποίο είμαστε ουσιαστικά προικισμένοι από τη φύση μας, ενώ λίγο επηρεαζόμαστε από το περιβάλλον ή τις προσλαμβάνουσες μας.
Αυτό το χαρακτηριστικό είναι αυτό που πολύ απλά συνηθίζουμε να περιγράφουμε ως εξής: «Είμαι από τη φύση μου αισιόδοξος άνθρωπος», και αποτελεί το γνώρισμα ανθρώπων που νιώθουν πως έχουν δύναμη για να αντιμετωπίσουν τα πάντα και πως οι γύρω τους τούς δίνουν την αγάπη και τη συμπαράσταση που έχουν ανάγκη.
Αυτό, όσο απλοϊκό κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, είναι και το μυστικό της επιτυχίας, αφού οι αγωνιστές και οι μαχητικοί τύποι είναι αυτοί που, σύμφωνα και με τις έρευνες, έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντεπεξέλθουν στις δύσκολες καταστάσεις, όπως είναι για παράδειγμα τα προβλήματα υγείας.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Κομμάτια του κειμένου προέρχονται από συνέντευξη του νευροψυχίατρου και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Τουλόν Boris Cyrulnik στην υπογράφουσα, καθώς και από βιβλία του (κυρίως από την «Αυτοβιογραφία ενός σκιάχτρου», που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «Κέλευθος»).
ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγος υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.
