Ένα πολύ δημοφιλές debate που προβληματίζει τους επιστήμονες και τους φιλοσόφους εδώ και πολλές δεκαετίες, είναι το ζήτημα της “ελεύθερης βούλησης” απέναντι στον “ντετερμινισμό”.
Λέγοντας ελεύθερη βούληση, αναφερόμαστε στην πεποίθηση ότι ο άνθρωπος επιλέγει ελεύθερα τις ενέργειές του, ενώ ο ντετερμινισμός είναι η πεποίθηση ότι οι ενέργειές του επηρεάζονται αποκλειστικά από τη βιολογία και το περιβάλλον.
Advertisment
Που βρίσκεται άραγε η αλήθεια; Κάπου στη μέση. Είναι γεγονός ότι η βιολογία και το περιβάλλον, παίζουν μεγάλο και συνδυαστικό ρόλο στο πώς επιλέγει ο άνθρωπος να ενεργεί, αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι οι άνθρωποι έχουν κάποιο βαθμό επιλογής μέσα σε αυτές τις συνθήκες. Οι περισσότεροι ψυχολόγοι και νευροεπιστήμονες φαίνεται να έχουν υιοθετήσει μια παρόμοια ενδιάμεση προσέγγιση, η οποία προσπαθεί να βρει μια υγιή μέση λύση μεταξύ των δύο “ελεύθερη βούληση” και “ντετερμινισμό”.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι έχοντας πίστη, έστω και μερική, στην ελεύθερη βούληση είναι πολύ σημαντικό για την ψυχολογία και την ψυχική υγεία του ανθρώπου. Παρακάτω παρατίθενται πέντε επιστημονικοί λόγοι που αποδεικνύουν γιατί είναι σημαντικό να πιστεύει κανείς στην ελεύθερη βούληση.
1. Δίνει περισσότερο αυτοέλεγχο: Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η αποδυνάμωση της πεποίθησης του ανθρώπου στην ελεύθερη βούληση, οδήγησε σε μείωση του αυτοελέγχου και στη δύναμη της θέλησης.
Advertisment
2. Βοηθά στην κοινωνικοποίηση: Μια άλλη έρευνα διαπίστωσε ότι η δυσπιστία στην ελεύθερη βούληση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αύξηση της επιθετικότητας και σε μείωση της αλληλεγγύης προς τους άλλους.
3. Βελτιώνει την απόδοση στην εργασία: Μια μελέτη δείχνει επίσης ότι η πίστη στην ελεύθερη βούληση προβλέπει καλύτερη επαγγελματική στάση και συνολικά εργασιακή απόδοση.
4. Ενισχύει την ειλικρίνεια: Μια άλλη μελέτη δείχνει ότι η αποδυνάμωση στην πίστη προς την ελεύθερη βούληση οδηγεί σε μεγαλύτερη ανεντιμότητα και την εξαπάτηση.
5. Κάνει το μυαλό λιγότερο αυτοματοποιημένο: Μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα αποκαλύπτει ότι η πίστη στην ελεύθερη βούληση κάνει το μυαλό λιγότερο αυτοματοποιημένο.
Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα για το πώς οι άνθρωποι όταν πιστεύουν στην ελεύθερη βούληση, μπορεί να επηρεαστεί θετικά η συμπεριφορά τους. Ακόμα και αν κάποιος αντιτίθεται στην ύπαρξη της ελεύθερης βούλησης, υπάρχουν σίγουρα κάποια πρακτικά οφέλη όταν κάποιος πιστεύει σε αυτήν.
Μπορείτε για μία στιγμή να πατήσετε φρένο στην καθημερινότητά σας και να το σκεφτείτε: αν πιστεύετε ότι δεν έχετε κανένα πραγματικό έλεγχο επί των περιστάσεων σας, τότε δεν υπάρχει κανένα κίνητρο για να προσπαθήσετε να κάνετε κάτι θετικό ή να επιφέρετε κάποια αλλαγή. Μπορείτε απλά να καθίσετε αναπαυτικά και να παρακολουθήσετε τα πράγματα να σας συμβαίνουν, χωρίς εσείς να μπορείτε να αντιδράσετε. Ορισμένοι το ονομάζουν μοίρα, άλλοι τύχη, άλλοι απλά τα περιμένουν όλα από τους άλλους. Αδυνατούν να δουν τι μπορούν να κάνουν οι ίδιοι καλό για τη ζωή τους και αφήνονται να τους πηγαίνουν τα κύματα της ζωής, προσπαθώντας να πιαστούν από ένα ξύλο για να μην πνιγούν.
Η πίστη στην ελεύθερη βούληση είναι πολύ σημαντική για να πάρει κανείς μεγαλύτερη ευθύνη ως προς τη ζωή του, να αναγνωρίσει τη δύναμη του και τον έλεγχο που διαθέτει ώστε να είναι υπεύθυνος για τα αποτελέσματα που θα έχει στη ζωή του.
