«Εμείς & το χρήμα», «το χρήμα & εμείς», είναι γεγονός ότι πολλές φορές η έννοια του χρήματος ξεπερνά σε σπουδαιότητα και την αίσθηση του εαυτού μας. Η δύναμή του είναι αναμφισβήτητα τεράστια και η επίδρασή του καταλυτική σε πάμπολλους τομείς της ζωής. Παρά την καίρια θέση όμως που καταλαμβάνει στη ζωή μας σπάνια αναρωτιόμαστε ή προβληματιζόμαστε για τη σχέση μας με αυτό. Συνήθως μας απασχολεί η πρακτική θεώρηση του θέματος: «πώς θα εξοικονομήσω χρήματα» ή «πώς θα βελτιώσω την οικονομική μου κατάσταση». Διερευνούμε επισταμένως πάμπολλες άλλες προσωπικές σχέσεις, όμως η σχέση μας με το χρήμα παραμένει, σκόπιμα ή μη, ανεξερεύνητη…
Η σχέση μας με το χρήμα υποδεικνύει σημαντικές πλευρές του εαυτού μας. Πώς λειτουργεί αυτό το κομμάτι του εαυτού μας; Τι συναισθήματα και αντιδράσεις μάς προκαλεί η έννοια του χρήματος και ποιες άμυνες μας διακινεί;
Advertisment
Ιεραρχία αναγκών
Η σχέση με το χρήμα καθορίζεται από τον τρόπο ιεράρχησης των αναγκών μας. Ο άνθρωπος, κατά την πορεία της ζωής του, καλείται να καλύψει διάφορες ανάγκες: επιβίωσης, ασφάλειας, συντροφικότητας, αγάπης, αυτοεκτίμησης, κοινωνικής υπόληψης, πραγμάτωσης του δυναμικού του, αυτονομίας & ανεξαρτησίας, δύναμης & ελέγχου.
Κάθε άνθρωπος ιεραρχεί διαφορετικά αυτές τις ανάγκες. Οι προτεραιότητες που θέτει όμως, καθορίζουν και διαφορετικά τη σχέση αλλά και την αντίστοιχη συμπεριφορά που αναπτύσσει σχετικά με οικονομικά θέματα. Διαφορετικά ξοδεύει ή αποταμιεύει κανείς όταν έχει θέσει ως προτεραιότητα της ζωής του την αυτονομία και την ανεξαρτησία του και διαφορετικά όταν επιθυμεί την ασφάλεια ή τον έλεγχο των άλλων μέσω του χρήματος…
Παιδικά βιώματα
Advertisment
Η συναισθηματική σχέση που έχουμε αναπτύξει με το χρήμα διαμορφώνεται από την παιδική ηλικία, από οικογενειακά ή άλλα βιώματα. Ο τρόπος που οι γονείς μας χειρίζονταν τα χρήματα, οι αντιδράσεις τους σε οικονομικές δυσχέρειες και αναποδιές και, κυρίως, ο τρόπος που αντιμετώπιζαν εμάς βάσει των οικονομικών δυνατοτήτων που είχαν, έχουν αποτυπωθεί καθοριστικά μέσα μας. Μπορεί να έχουμε βιώσει έλεγχο της συμπεριφοράς μας μέσω του χρήματος ή οι γονείς μας να κάλυπταν το χρόνο που δεν διέθεταν σε εμάς με ακριβά δώρα ή άλλες υλικές εισφορές.
Οι εμπειρίες αυτές έχουν διαμορφώσει τις πρώτες μας εντυπώσεις για οικονομικά θέματα αλλά και τον τρόπο που εμείς πλέον αντιλαμβανόμαστε και ορίζουμε την αξία του χρήματος και το στυλ διαχείρισής του. Μπορεί ασυνείδητα να έχουμε διαμορφώσει πεποιθήσεις, όπως, για παράδειγμα: «το χρήμα είναι η πηγή κάθε κακού» ή «αν δεν προσφέρω δώρα στους άλλους, δεν θα με αγαπούν» κ.ά., οι οποίες κατευθύνουν και κυβερνούν άμεσα τη χρηματοοικονομική μας συμπεριφορά. Παράλληλα, έχουν διαμορφώσει και τις πρώτες ανεκπλήρωτες επιθυμίες μας στη ζωή, τα πρώτα «απωθημένα» μας που μας επηρεάζουν σημαντικά και … ανάλογα… το χρήμα το κυνηγάμε ή το αποφεύγουμε, το φοβόμαστε ή το θαυμάζουμε παράφορα.
Συναισθηματική αξία
Το χρήμα έχει συναισθηματική αξία για τον άνθρωπο και αποτελεί ένα σημείο αναφοράς για πλείστες ανθρώπινες επιδιώξεις και δραστηριότητες. Σημασία έχει λοιπόν το νόημα που αποδίδει ένας άνθρωπος στο χρήμα. Όταν δύο άνθρωποι δεν ταυτίζονται στο σημείο αυτό, δύσκολα συνυπάρχουν. Το ζήτημα εγείρεται συχνά μεταξύ ζευγαριών που διαφωνούν για οικονομικά θέματα, γιατί ουσιαστικά, κατά βάθος, διαφωνούν σχετικά με τις αξίες και τις προτεραιότητές τους στη ζωή.
Προσωπική «αξία»
Το χρήμα έχει αξία καθώς αφορά και την αξία που αποδίδουν ο ίδιοι οι άνθρωποι στον εαυτό τους. Πολλοί άνθρωποι λειτουργούν με αυτό τον τρόπο, δηλαδή, αξιολογούν τον εαυτό τους με βάση το χρήμα: πόσα «βγάζουν», πόσα «έχουν»! Ποιος θα βγάλει «πρώτος» να πληρώσει το λογαριασμό του εστιατορίου, ποιος έχει το μεγαλύτερο μισθό στην εταιρία κοκ. Πολλοί άνθρωποι δεν ενοχλούνται αν έχουν λίγα, αλλά, κυρίως, αν έχουν λιγότερα από τους άλλους. Πώς θα άλλαζε άραγε η ημέρα, οι ώρες, τα λεπτά της ζωής αν, έστω και για λίγο, αποσυνδέονταν αυτά τα δύο, το χρήμα από την προσωπική αξιολόγηση; Τι θα μπορούσε να αγοραστεί, να λεχθεί, να βιωθεί, με έναν διαφορετικό τρόπο…
Έλεγχος
Ο έλεγχος που ασκείται με οικονομικά μέσα είναι πολύ ισχυρός, ο έλεγχος της σκέψης, των δραστηριοτήτων, των συναισθημάτων, της οικογένειας, της εργασίας κοκ. Πόσο θυμωμένοι είναι αλήθεια οι άνθρωποι που ζουν με έναν τσιγκούνη, πόσος έλεγχος ασκείται στη ζωή τους και πόσο αποπνικτικά βιώνουν τα πάντα γύρω τους. Αλλά και πόσο αποδιοργανωμένοι νιώθουν όσοι ζουν με σπάταλους ανθρώπους, το χάος και η παντελής απουσία ορίων επικρατεί σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς τους!
Είναι σημαντικό να γνωρίσουμε καλύτερα αυτή την πλευρά του εαυτού μας, αυτή την πλευρά των άλλων γύρω μας γιατί ίσως έτσι μάθουμε να διαχειριζόμαστε καλύτερα τον εαυτό μας αλλά, αν μη τι άλλο, και τα …χρήματά μας!
Ειρήνη Τζελέπη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια psychologynet.gr
