Της Διατροφολόγου Ορσαλίας Ψαρίδη
Η Ζιγγίβερις η φαρμακευτική (zingiber officinale) η πιπερόριζα η ginger ανήκει στην οικογένεια των ζιγγιβεροειδών όπως και το κάρδαμο, ο κουρκουμάς, το galangal (το Σιαμέζικο ginger ) κ.α.
Advertisment
Η ονομασία της ρίζας προέρχεται είτε από την γλώσσα των Ταμίλ όπου ονομάζεται ιντζι βερ.(ιντζι = ρίζα, βερ = σώμα) η απο την Σανσκριτική srngaveram – singabera ( srngam = κέρατο vera = σώμα) ονομασίες που σχετίζονται με το σχήμα της.
Είναι ίσως το πλέον διαδεδομένο και διαθέσιμο μπαχαρικό στον πλανήτη με μακρά ιστορία στην ιατρική και τη φαρμακοποιία και μακροσκελή κατάλογο θεραπευτικών ιδιοτήτων .
Κατάγεται από την Νότια και Νοτιοανατολική Ασία όπου και καλλιεργήθηκε εκτενώς και η εισαγωγή της στην Ευρώπη άρχισε τον 1ο μ.χ. αιώνα ,μέσω Ινδιών.
Advertisment
Σήμερα καλλιεργείται στην Ινδία (παράγει το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής), Κίνα, Νεπάλ, Ταϋλάνδη, Νιγηρία, Καμερούν, Τζαμάϊκα (ποιοτικά καλύτερο) κ.α.
Η απαράμιλλη θεραπευτική κληρονομιά της πιπερόριζας έχει καταγραφεί και αξιοποιηθεί σε Ανατολή και Δύση, τα τελευταία 3000 χρόνια τουλάχιστον.
Γραπτές μαρτυρίες από το παρελθό, αναφέρονται με ευλάβεια στον πολύπλευρο χαρακτήρα της και στις ισχυρές θεραπευτικές της δυνατότητες.
Είχε μεγάλη αξία ως “πνευματικό” ποτό, αφροδισιακό, χωνευτικό, δυναμωτικό κ.α.
Τα Παραδοσιακά θεραπευτικά συστήματα της Κίνας, του Βιετνάμ και της Ινδίας θεωρούσαν το ginger, ίαμα- δώρο από τους Θεούς. Αναφέρεται ήδη το 1000 π.Χ. στα Κλασσικά Κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα ως φυτικό φάρμακο.
Η κινέζικη φαρμακοποιία θεωρούσε οτι η καθημερινή χρήση της φρέσκιας ρίζας, έφερνε το άτομο σε επαφή με τις πνευματικές του δυνατότητες.
Ενδεχομένως γινόταν υπερ- κατανάλωση διότι ο Κομφούκιος στις διατροφικές του οδηγίες αναφέρει “Μην αρνείσαι φαγητά με ginger αλλά μην τα παρατρώς”.
Στο Κοράνι αναφέρεται σαν ρόφημα των πιο ιερών ουράνιων πνευμάτων και συμπεριλαμβάνεται στο μενού του Παραδείσου.
Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι και Ρωμαίοι έτρωγαν ψωμί ζυμωμένο με τριμμένη πιπερόριζα.
Ο Διοσκουρίδης στο “Περί Ύλης Ιατρικής” το 77μ.χ. τη συνιστά τόσο ως ισχυρό αφροδισιακό όσο και για ενίσχυση του πεπτικού συστήματος λόγω της τονωτικής και θερμαντικής της δράσης.
Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία , η αριστοκρατία, μετά το συμπόσιο, μασούσε η έπινε πιπερόριζα για να βοηθηθεί η πέψη του λουκούλειου γεύματος.
Κινέζοι ναυτικοί ,τον 5ο μ.χ. αιώνα, σε μεγάλα ταξίδια, μασουλούσαν πιπερόριζα αξιοποιώντας τη Βιταμίνη C της ρίζας .
Στον Μεσαίωνα, σε επιδημία πανώλης στη Πάδοβα, οι κάτοικοι μασούλαγαν ginger και έπιναν μαζί ένα ποτήρι κόκκινο κρασί.
Στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (18ος αιώνας) η πιπερόριζα ήταν συστατικό της διατροφής του στρατού.
Για την αφροδισιακή του δράση γίνεται μνεία από τον Διοσκουρίδη όπως και στο “Χίλιες και μια νύχτες”.
Τον 1ο μ.Χ. η βασίλισσα Κλεοπάτρα προσέφερε στο Ρωμαίο στρατηγό Μάρκο Αντώνιο ρόφημα με φλούδες και καρπούς μοσχοκάρυδου βρασμένα με πιπερόριζα, μάλλον σαν αφροδισιακό παρά σαν φάρμακο.
Στο Μεσαιωνικό Πανεπιστήμιο του Σαλέρνο, η πρωτοπόρα Ιατρική Σχολή εκδίδει συνταγή για ευτυχισμένη ζωή μετά την πρώτη νιότη προτείνοντας “Τρώτε πιπερόριζα για να αγαπήσετε και να αγαπηθείτε, οπως στα νιάτα σας”.
Τον 13ο και 14ο μ.Χ.αιώνα, η πιπερόριζα ήταν μαζί με το πιπέρι τα πλέον διαδεδομένα μπαχαρικά στην Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι το λάτρεψαν και πίστευαν ότι προήλθε από τον κήπο της Εδέμ.
Είχε υψηλή αγοραστική αξία καθώς παλαιά Κινέζικα αρχεία καταγράφουν τον υλικό πλούτο που συνδέεται με την καλλιέργεια του Sheng Jiang. Αργότερα, στην Ευρώπη , τον 14ο αιώνα, 1 λίβρα πιπερόριζας (450 γρ.) άξιζε όσο ένα πρόβατο, ενώ τον 16ο αιώνα ανταλλάχθηκαν 300 σκλάβοι για ενα φορτίο της εξωτικής ρίζας και ζάχαρης από την Ισπανιόλα (Αϊτή).
Εκείνη την περίοδο συνηθιζόταν το σιρόπι με πιπερόριζα, οι Βρετανοί πρόσθεταν την δραστική ρίζα στη μπύρα και στην Ελβετία το τμήμα της αγοράς όπου οι έμποροι πουλούσαν τα μπαχαρικά, ονομαζόταν ”το σοκάκι της πιπερόριζας.”
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Πολυετές φυτό με κονδυλώδες ρίζωμα, που προτιμά κλίμα υγρό και ζεστό, μπορεί να φθάσει σε ύψος έως 2 μέτρα και θυμίζει καλάμι. Τα άνθη του αρχικά είναι κωνοειδή (σαν κουκουνάρι) και αργότερα ανθίζουν (σαν γλαδιόλα) σε διάφορα χρώματα και αξιοποιούνται στην ανθοκομία και την κηπουρική.
Το πολύτιμο τμήμα του φυτού είναι το λεπτόφλουδο ρίζωμα με μπέζ, γκρί η καφέ χρώμα και ξυλώδες αχνοκίτρινο εσωτερικό. Συλλέγεται μόλις ο μίσχος του φυτού μαραθεί αλλά αμέσως πλένεται και τρίβεται η ζεματίζεται για να αποφευχθεί η βλάστηση.
ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ
Η μυρωδιά, η γεύση και οι δράσεις της πιπερόριζας είναι χαρακτηριστικά που οφείλονται στην ελαιορητίνη του ριζώματος. Περιέχει βιοενεργά συστατικά όπως πτητικά έλαια (ζιγκιμπερόνη,καμφίνη κ.α.), καυστικές ουσίες (τζιντζερόνη,τζιντζερόλη κ.α.),φαινολικές ενώσεις.
Περιέχει επίσης βιταμίνες, Ω3 λιπαρά οξέα, πρωτεϊνες, υδατάνθρακες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία
Θρεπτική αξία ανά 100 γρ. τζίντζερ Νερό 80%
Ενέργεια: 80 kcal Mαγνήσιο 43 mg Aσβέστιο 16 mg
Λιπαρά: 0,4 γρ. Xαλκός 2 mg Nάτριο 13 mg
Yδατάνθρακες 18 γρ. Kάλιο 415 mg
Φυτικές ίνες 2 γρ. Φώσφορος 34 mg
Πρωτεΐνες 2 γρ. Bιταμίνη C 5 mg Φυλλικό οξύ 11 μg
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Έχει δράση αντιοξειδωτική, ανοσορρυθμιστική, αντικαρκινική, καρδιοπροστατευτική, αντιφλεγμονώδη, επουλωτική, αποχρεμπτική, αντιπυρετική, αντιμικροβιακή.
Μειώνει τα επίπεδα της χοληστερόλης και ρυθμίζει την κυκλοφορία των σακχάρων στο αίμα.
Βελτιώνει την πέψη, καταπολεμά τη ναυτία, την πρωινή αδιαθεσία των εγγύων, και γλυκαίνει, τον πόνο στου στομάχου, τους πόνους των αρθώσεων, τον πονόδοντο, την ημικρανία, τις κράμπες της περιόδου.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ
Για την ΠΚΙ η πιπερόριζα έχει χαρακτήρα θερμό yang διεγερτικό και δριμύ, με ανοδική ένεργειακή τάση και κίνηση εξωτερίκευσης.
Ξυπνάει την ενέργεια yang του οργανισμού, τονώνει το yang των Νεφρών, ανυψώνει και θερμαίνει το βυθισμένο qi των Πνευμόνων και ενδυναμώνει το Wei qi (προστατευτικό qi).
ΧΡΗΣΕΙΣ
Η δυτική οπτική και ανάλυση των τροφών σχετίζεται με τη χημεία και τα θρεπτικά συστατικά της κάθε τροφής (πρωτεϊνες , υδατάνθρακες, βιταμίνες κ.λ.π.)
Η ανατολική αντίληψη σχετιζεται περισσότερο με την αλχημεία που συντελείται στο σώμα μετά την πέψη της κάθε τροφής (συμπεριλαμβάνονται τα βότανα και τα ποτά).Η λεπτή ουσία, η ενέργεια, το qi της τροφής έχει κινήσεις (π.χ. ανοδική, καθοδική) και δράσεις (π.χ.θερμαντική, δροσιστική) που καθορίζουν το αποτέλεσμα της αλχημικής αντίδρασης
Η δράση της πιπερόριζας οφείλεται στην θερμαντική , τονωτική και πικάντικη ποιότητα της . Η ποιότητα αυτή προσφέρει δύναμη και θέρμη στον άνθρωπο, λειτουργεί ως καύσιμο στην εσωτερική φωτιά της ζωής.
Eίναι αρωγός δύναμης, yang ενέργειας, ρυθμιστικός παράγοντας που επιδρά σε όλα τα συστήματα κατάλληλο γιά άτομα εξασθενημένα, νωθρά και άτονα, καταπονημένα, βαθειά θλιμμένα, παραιτημένα κ.α.
Η ποιότητα αυτή επιδρά στην λειτουργία της καρδιάς και όλου του κυκλοφορικού συστήματος. Αυξάνει το αίσθημα της ζέστης και της ευεξίας. Αποκαθιστά τη ζωτικότητα και την καλή φυσική κατάσταση όλου του οργανισμού και των επι μέρους συστημάτων (πεπτικό,ορμονικό κ.α.).
Στη ΠΚΙ η ξηρή ρίζα χρησιμοποείται για την καταπολέμηση κρύας ενέργειας η οποία έχει απλωθεί στο εσωτερικό του σώματος (από εξωγενείς η ενδογενείς παράγοντες), θερμαίνει τις ενεργειακές οδούς, το εσωτερικό του σώματος, τα όργανα, τα κρύα άκρα, εκδιώκει το κρύο και ενδυναμώνει το yang του οργανισμού που έχει καταπονηθεί από το κρύο. Θερμαίνει τους πνεύμονες .
Η φρέσκια ρίζα χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της ξηρασίας (εσωτερικά) ρευστοποιεί το φλέγμα ,έχει παυσίπονη, αποτοξινωτική, αποχρεμπτική και αφροδισιακή δράση .
Επίσης προστίθεται σε φάρμακα με πολύ άσχημη γεύση διότι την επικαλύπτει.
Εδω πρέπει να σημειωθεί οτι δεν ειναι πανάκεια και η υπερκατανάλωση πρέπει να γίνεται με γνώση και περίσκεψη διότι αυξάνει την εσωτερική θερμότητα(ενδεχομένως ανεπιθύμητο)και τραυματίζει,εξαντλεί την yin ενέργεια του οργανισμού.
Στη μαγειρική της Ανατολής ,το ginger είναι βασικό συστατικό.
Η επιθετική του γεύση ,το ιδιαίτερο άρωμα και η προσαρμόστικότητά του, νοστιμίζουν και δίνουν χαρακτήρα σε πάμπολλα φαγητά,όπως σαλάτες, πιάτα ρυζιού, ψάρι, θαλασσινά, πουλερικά, κρέας, σούπες, chutneys και curries, αναψυκτικά και ροφήματα, ψωμί, μπισκότα, κουλουράκια κ.α.
ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ
Η πιπερόριζα διατίθεται στις εξής μορφές.
Φρέσκια ρίζα
Αποξηραμένη ρίζα – φλείδες
Αποξηραμένη ρίζα – κύβοι
Αποξηραμένη ρίζα – σκόνη
΄Ετοιμο παρασκεύασμα για αφέψημα
Ζαχαρωμένοι κύβοι
Τουρσί
Αιθέριο έλαιο
Βάμμα
Σιρόπι
Κάψουλες
Κάθε μορφή έχει άλλη χρήση και δράση. Ενδεικτικά
-Φρέσκια ρίζα : βράζετε ως αφέψημα (με λεμόνι, κανέλλα, μέλι στο τέλος) για τα ρίγη, κρυολογήματα, φλέγμα, μειωμένη libido),ποδόλουτρα για την καταπολέμηση της υποθερμίας και των πόνων της περιόδου
-Aποξηραμένη ρίζα :βράζετε ως αφέψημα για την καταπολέμηση της ναυτίας, τυμπανισμό και φούσκωμα, παρασκευάζετε έλαιο ginger με ελαιόλαδο για τις κράμπες, τις χιονίστρες, τους πόνους της περιόδου, την υποθερμία, τους μυικούς πόνους, τους πόνους των αρθρώσεων κ.α.
-Βάμμα :για να θερμανθεί και να τονωθεί το κυκλοφορικό σύστημα
-Αιθέριο Έλαιο :αναμεμιγμένο με αμυγδαλέλαιο (5:1)σε τοπική εξωτερική εφαρμογη-μασσάζ για πόνους, λουμπάγκο, ισχιαλγία, ρευματισμούς, αρθριτικούς πόνους, μυικούς πόνους (ιδανικά αναμεμειγμένο με βαλσαμέλαιο),ποδόλουτρα όπως η φρέσκια ρίζα κ.α., έλαιο όπως η αποξηραμένη ρίζα κ.α.
ΣΥΝΤΑΓΗ
”ΚΑΡΑΜΕΛΛΩΜΕΝΟ GINGER”
To “καραμελλωμένο”ginger δεν θα το βρείτε στο εμπόριο, παρασκευάζεται πολύ εύκολα και αξιοποιείται ακόμα και η φλούδα. Είναι ένα νόστιμο φάρμακο κατάλληλο να το έχετε μαζί σας, έξω στο κρύο και να τονώνετε τα νεφρά, τους πνεύμονες, το στομάχι και να εμποδίζετε το κρύο να εισβάλλει στο σώμα, να σας φτιάχνει το κέφι, να μην θέλετε να φάτε γλυκά, να ανεβάζει τη libido.
ΥΛΙΚΑ
250 γρ.φρέσκια ρίζα ginger
2 φλ.νερό (περίπου)
1 1/4 φλ.μέλι
Κανέλλα Κεϋλάνης ξύλο
-Ξεφλουδίζετε τις ρίζες με το πίσω μέρος ενός μικρού κουταλιού.(δεν πετάτε τις φλούδες).
-Κόβετε τις ρίζες με κοφτερό μαχαίρι σε πολύ λεπτές φετούλες.
-Βράζετε το νερό,προσθέτετε το ginger,χαμηλώνετε τη φωτιά και σκεπάζετε το σκεύος σας.
-Βράζετε για περίπου 30′,ανακατεύοντας που και πού.
-Ξεσκεπάζετε το σκεύος και βράζετε για ακόμα 15′ περίπου .Εάν το νερό έχει εξαντληθεί προσθέτετε, λίγο ακόμα,βραστό.
-Αποσύρετε το σκεύος από την εστία σας ,σουρώνετε το νερό (δεν το πετάτε ).
-Ξαναβάζετε το σκεύος στην εστία,προσθέτε το μέλι,την κανέλλα και το ginger και βράζετε σκεπασμένα σε χαμηλή φωτιά για περίπου 30΄,ανακατεύοντας που και που ,εως το ginger να σκουρύνει.
-Αποσύρετε από την εστία.
Μπορείτε να φυλάξετε σε γυάλινο βαζάκι το ginger και το σιρόπι μελιού (είναι δύσκολο στη μεταφορά) Η
Xρησιμοποιώντας ένα μικρό σουρωτήρι διαχωρίζετε το ginger από το σιρόπι (δεν το πετάτε) .
-Τοποθετείτε σε κηρόχαρτο (λαδόκολλα)ένα ένα και σε μικρή απόσταση τα κομματάκια του ginger και αφήνετε να κρυώσουν.Μετά αποθηκεύετε σε γυάλινο βαζάκι .
Ti κάνουμε με τα υλικά που δεν πετάξαμε.
-Φλούδα.Η ρίζα του ginger είναι βρώσιμη και όπως όλες οι φλούδες περιέχουν θρεπτικά συστατικά.Την αφήνετε να στεγνώσει στον ήλιο(εάν είναι καλοκαίρι)
η την καβουρδίζετε ελαφρά (εάν είναι χειμώνας) για να τη διατηρήσετε,
Μπορείτε να την προσθέτετε σε οποιοδήποτε ρόφημα,φαγητό η γλυκό.
Μπορείτε να την καβουρδίζετε ελαφρά, μαζυ με τους ξηρούς καρπούς τον χειμώνα ώστε να αποκτήσουν ενέργεια περισσότερο yang και να ειναι πιό εύπεπτοι.
Τριμμένη καλά την προσθέτετε στο αλάτι σας.
-Το νερό που έβρασε το ginger(θα μείνει περίπου ενα ποτηράκι του κρασιού)Είναι εξαιρετικά δραστικό στο αδυνάτισμα,στη τονωση του κυκλοφορικού,του πεπτικού και του ορμονικού συστήματος.Ιδιαίτερα καυτερό, προσθέτετε λίγο στο νερό σας,στο τσάι σας,στο φαγητό σας.Με γαζούλα περιποιείστε άφτρες ,με γαργάρες τις πρησμένες αμυγδαλές,με κομπρέσσα τις κράμπες και τους πόνους της περιόδους,με ποδόλουτρο τα ρίγη,την υποθερμία,την ατονία.
-Το σιρόπι μελιού που σουρώσατε (περίπου ένα σφηνάκι)το πίνετε πρωϊ-πρωϊ αραιωμένο με χλιαρό νερό και σταγόνες λεμονιού ,για να ξυπνήσετε και να αποτοξινώσετε το σώμα απο το βραδυνο φαγητό,να τονώσετε την κυκλοφορία του αίματος και του qi,να δώσετε τόνο στο έντερο και κέφι στην ημέρα σας.Μπορείτε να το προσθέσετε σε ροφήματα που θα αποκτήσουν θερμαντικό,τονωτικό και αποχρεμπτικό χαρακτήρα,στη μαγειρική ,στο πρωινό muesli,στις μπάρες δημητριακών,στα γλυκά.Επίσης αραιωμένο με λεμόνι και αλκαλικό νερό γίνεται σιρόπι για τον λαιμό.
Και τέλος ότι απέμεινε στην κατσαρόλα,το ζεσταίνετε ξανά και με λίγο λεμόνι περιχύνετε τα φρούτα σας .
Την επόμενη φορά που είστε κρυωμένοι,κουρασμένοι,με κακή διάθεση και βαρειά ενέργεια,μπορείτε να μασουλήσετε λίγο καραμελλωμένο ginger η να πιείτε ένα αφέψημα με ginger,κανέλα και λεμόνι 2-3 φορές μέσα στην ημέρα.Θα νοιώσετε το σώμα σας ,τη σκέψη σας και την ενέργειά σας να αναζωογονούνται και με ένα άγγιγμα του Παραδείσου ,θα είστε και πάλι, πολύ ζωντανοί.
ΟΡΣΑΛΙΑ ΨΑΡΙΔΗ. ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ – TCM
- Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2016 - 4 Ιουνίου 2016
- Ανάσταση! Της Ορσαλίας Ψαρίδη - 27 Απριλίου 2016
- Προσευχή για την Παγκόσμια Ημέρα της Γης (22 Απριλίου) - 21 Απριλίου 2016
