Περπατάμε πάνω του, δεν αφήνουμε πλέον τα παιδιά μας να κυλιστούν και να παίξουν σε αυτό, τα καθαρίζουμε από τα χέρια ή τα ρούχα μας και το θεωρούμε βρωμιά, το ποτίζουμε για να αναπτυχθούν τα φυτά και τα κηπευτικά μας. Ο λόγος για το χώμα, το έδαφος. Έχουμε άραγε ποτέ αναλογιστεί την χρησιμότητά του;
Το χώμα είναι η βάση της ζωής στη Γη, επειδή έχει τα περισσότερα από τα σημαντικά θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται τα φυτά για να αναπτυχθούν. Από τα φυτά τρέφονται τα ζώα κι εμείς οι άνθρωποι. Τελικά, οι θρεπτικές ουσίες του εδάφους καταλήγουν σε εμάς.
Advertisment
Το έδαφος, όταν δεν καλλιεργείται, πλουτίζεται ακατάπαυστα: Τα αυτοφυή φυτά (χόρτα, θάμνοι, δέντρα) με τις ρίζες τους το αποσαθρώνουν κάθε μέρα και το πλουτίζουν με τροφές που παίρνουν απ’ τον αέρα (άζωτο κλπ.) και με τα φύλλα τους και τους κορμούς τους, που, όταν σαπίζουν, μεταβάλλονται σε τροφές για τα νέα φυτά.
Ανάλογα το πλουτίζουν και τα ζώα. Όσα απ’ αυτά ζουν «ενδόγεια» ζωή (σκουλήκια, μυρμήγκια και άλλα έντομα και μικρόσωμα ζώα), το τρυπούν και έτσι το νερό, ο ήλιος, ο αέρας μπαίνουν ευκολότερα στο έδαφος και κουβαλούν μέσα του οργανικές ουσίες. Τέλος με τα απορρίμματα τους και τη σήψη των σωμάτων τους μετά το θάνατό τους ολοκληρώνουν τον εμπλουτισμό του.
Όσα ζουν «υπέργεια» ζωή, το αποσαθρώνουν με τις φωλιές τους και τα σκαλίσματά τους και το πλουτίζουν με τα υπολείμματα των τροφών τους, με τα κόπρανά τους και με το ίδιο το σώμα τους, μετά το θάνατό τους. Όλες αυτές οι οργανικές ουσίες, που προέρχονται από τους ζωικούς οργανισμούς, παρασέρνονται ευκολότερα από τα νερά των βροχών και αποθέτονται όπου λιμνάζουν τα ρυάκια και οι ποταμοί. Γι’ αυτό το έδαφος στις κοιλάδες, τους κάμπους και τα δέλτα των ποταμών πιο πολύ, είναι προσφορότερο στη γεωργία.
Advertisment
Το έδαφος δημιουργεί τη ζωή, αλλά και αντίστροφα η ζωή δημιουργεί το έδαφος!
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι το έδαφος είναι αδρανές και χωρίς ζωή. Ισχύει το εντελώς αντίθετο όμως. Το έδαφος περιέχει τεράστιο αριθμό οργανισμών. Μερικοί από αυτούς όπως οι γεωσκώληκες και τα τρωκτικά είναι ορατοί με γυμνό μάτι ενώ άλλοι, οι λεγόμενοι μικροοργανισμοί, είναι ορατοί μόνο με το μικροσκόπιο και είναι πολυάριθμοι. Ένα τετραγωνικό μέτρο γόνιμου εδάφους συνήθως περιέχει πάνω από 1.000.000.000 οργανισμούς!
Στην επιφάνεια του εδάφους συσσωρεύονται συνεχώς νεκρά φυτικά υλικά (φύλλα, κλαδιά, ρίζες), περιττώματα και πτώματα ζώων (φυλλοστρωμνή). Οι εκατοντάδες χιλιάδες μικροοργανισμοί και τα ασπόνδυλα ζώα που ζουν στο έδαφος τρέφονται από αυτήν και αυτοί είναι που αναλαμβάνουν το έργο της αποικοδόμησης (αποσύνθεσης).
Μέσω πολύπλοκων διεργασιών, τα νεκρά οργανικά υλικά μετατρέπονται σε ανόργανα συστατικά τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν και πάλι από τα φυτά. Ο ρόλος των εδαφικών μικροοργανισμών επομένως είναι πολύ σημαντικός στην αποικοδόμηση και ανοργανοποίηση της νεκρής οργανικής ύλης, λειτουργίες βασικές για τη διαιώνιση των οικοσυστημάτων.
Η υποβάθμιση του εδάφους συνιστά σοβαρή απειλή για ολοένα και περισσότερες περιοχές του πλανήτη. Ως υποβάθμιση ορίζεται κάθε διαδικασία που οφείλεται σε ανθρωπογενείς παράγοντες και προκαλεί μείωση της παραγωγικότητας και της ωφελιμότητας του εδάφους. Μπορεί να αφορά σε μετατόπιση υλικών του εδάφους, αλλαγές στη σύσταση ή χειροτέρευση των ιδιοτήτων του. Έχει εκτιμηθεί ότι περίπου 2 δισεκατομμύρια εκτάρια γης επηρεάζονται από ανθρωπογενή υποβάθμιση του εδάφους.
Δεν είναι τυχαίο που ο πλανήτης μας ονομάζεται Γη.
Όλη η ζωή του πλανήτη εξαρτάται από τον εύθραυστο γήινο φλοιό που περιβάλει τις ηπείρους. Χωρίς το έδαφος οι ζωντανοί οργανισμοί δεν θα είχαν αναδυθεί από τους ωκεανούς – δεν θα υπήρχαν φυτά, καρποί, δάση, ζώα και φυσικά ο άνθρωπος.
