Οι στενότεροι από γενετική άποψη «συγγενείς» του ανθρώπου έχουν τελικά περισσότερα κοινά με μας από ό, τι νομίζαμε μέχρι τώρα, καθώς φαίνεται πως διαθέτουν τόσο επίγνωση του εαυτού τους, όσο και την ικανότητα να προβλέπουν τις επιπτώσεις που θα έχουν οι πράξεις τους στο περιβάλλον γύρω τους, μια ικανότητα που θεωρείτο ως τώρα αποκλειστικά ανθρώπινη, όπως έδειξαν νέα πειράματα ιαπώνων επιστημόνων.
Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Ερευνών στα Πρωτεύοντα, στο Κιότο, με επικεφαλής του Τακαάκι Κανέκο και Μασάκι Τομονάγκα, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό βιολογίας «Proceedings of Royal Society B» της Βασιλικής Εταιρίας επιστημών της Βρετανίας, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, εκτέλεσαν μια σειρά έξυπνων πειραμάτων σχετικά με τις ικανότητες των μεγάλων πιθήκων. Τα πορίσματα των ερευνών «θολώνουν» ακόμη περισσότερο το όριο ανάμεσα στο ανθρώπινο και το μη ανθρώπινο, ενώ παράλληλα ρίχνουν περισσότερο φως στις εξελικτικές ρίζες της συνείδησης, της «κορωνίδας» της ανθρώπινης φύσης.
Advertisment
Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι διάφορα είδη πιθήκων, όπως επίσης τα δελφίνια, μπορούν να αναγνωρίσουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη, μια ένδειξη ότι έχουν κάποια -άγνωστο σε ποιο ακριβώς βαθμό- αντίληψη και συνείδηση του εαυτού τους. Το πιο γνωστό πείραμα είναι αυτό που ένα ζώο σημαδεύεται συνήθως στο πρόσωπο με κάποιο χρώμα, το οποίο μπορεί να δει μόνο αν κοιτάξει στον καθρέφτη.
Αν το ζώο αγγίζει το σημάδι την ώρα που βλέπει το είδωλό του, σημαίνει ότι έχει επίγνωση του εαυτού του. Λίγα μέχρι σήμερα ζώα έχουν περάσει αυτό το τεστ, αλλά και πάλι αρκετοί επιστήμονες διατηρούν ερωτηματικά για το ποια είναι ακριβώς η συνειδησιακή διαδικασία που κρύβεται πίσω από αυτή την -έστω μερική- αναγνώριση και επίγνωση του εαυτού των ζώων.
Τα νέα ιαπωνικά πειράματα πήγαν ένα βήμα παραπέρα, για να διαπιστώσουν κατά πόσο οι χιμπατζήδες «σκέφτονται» όπως οι άνθρωποι, όταν εκτελούν διάφορες δραστηριότητες. Τα πειράματα, που αφορούσαν βιντεοπαιγνίδια σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, έδειξαν ότι οι χιμπατζήδες μπορούσαν να διακρίνουν μια χαρά ποιες κινήσεις στην οθόνη προκαλούνταν επειδή οι ίδιοι κινούσαν ανάλογα το «ποντίκι» και τον κέρσορα και ποιες κινήσεις οφείλονταν σε άλλους παράγοντες, άσχετους με τους ίδιους.
Advertisment
Οι χιμπατζήδες διαπιστώθηκε κατ’ επανάληψη ότι είχαν επίγνωση του ότι οι ίδιοι δρούσαν και, χάρη στις πράξεις τους, επέφεραν αλλαγές στο περιβάλλον τους (στην οθόνη). Στο πιο δύσκολο πείραμα, υπήρχε μάλιστα μια χρονο-καθυστέρηση ανάμεσα στην κίνηση του «ποντικιού» και στην κίνηση του κέρσορα (σαν οι δύο κινήσεις να μην είχαν καμία σχέση μεταξύ τους), ενώ παράλληλα σκοπίμως υπήρχε διαστρέβλωση στην κατεύθυνση που κινείτο ο κέρσορας στην οθόνη. Μερικοί «ταλαντούχοι» χιμπατζήδες και πάλι κατάλαβαν ότι -παρά τις «τρικλοποδιές» των επιστημόνων- ήσαν εκείνοι τελικά που ήσαν «κύριοι» της δράσης.
Όπως δήλωσαν οι ιάπωνες ερευνητές, όλα δείχνουν πως «οι άνθρωποι και οι χιμπατζήδες μοιράζονται τις ίδιες θεμελιώδεις γνωσιακές διαδικασίες, οι οποίες βρίσκονται πίσω από την αίσθηση του να είναι κανείς ένα ανεξάρτητο υποκείμενο που δρα»
