Ο καθρέφτης μετατρέπεται σε ένα αντικείμενο που χωρίς αυτό δεν μπορούν να ζήσουν. Ερωτεύονται το είδωλό τους και πιστεύουν ότι αξίζουν ειδική μεταχείριση, ενώ δεν διστάζουν να γίνουν επιθετικοί αν δεν την αποκτήσουν. Για πρώτη φορά, μια ισπανική μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 591 εφήβους και τους γονείς τους δείχνει ότι η βία μέσα στο σπίτι, η έλλειψη στοργής και θετικής επικοινωνίας ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά καθώς και μια ανατροφή χωρίς κανόνες δημιουργούν ναρκισσιστές εφήβους που επιτίθενται σωματικά ή λεκτικά στους γονείς τους.
Πρόκειται για ένα θέμα ταμπού για το οποίο σπανίως γίνεται συζήτηση διότι δεν γίνεται παραδεκτό από τους γονείς και τα παιδιά, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα για πολλές οικογένειες: υπάρχουν παιδιά και έφηβοι που εκφράζουν επιθετικότητα απέναντι στους γονείς τους. Μέχρι τώρα, υπήρχαν λίγες μελέτες και εξηγήσεις για τις αιτίες πίσω από αυτή τη συμπεριφορά, αλλά για πρώτη φορά μια καινούρια μελέτη ανέλυσε τους παράγοντες που οδηγούν στη βία από τα παιδιά προς στους γονείς.
Advertisment
Η Esther Calvete, βασική συντάκτρια της μελέτης και ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Deusto, ανέφερε τα εξής: «Σε ορισμένες περιπτώσεις οι έφηβοι επιτίθενται στους γονείς τους επειδή και οι ίδιοι οι γονείς είναι βίαιοι απέναντι στα παιδιά ή μεταξύ τους. Μέσω της έκθεσης στην οικογενειακή βία, τα παιδιά μαθαίνουν να είναι βίαια. Άλλες φορές, η αιτία είναι η έλλειψη στοργής και θετικής επικοινωνίας ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά τους, η έλλειψη ποιοτικού χρόνου ή η ανεκτική ανατροφή των παιδιών στην οποία δεν υπάρχουν όρια».
Στη μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Developmental Psychology», συμμετείχαν 591 έφηβοι από 9 δημόσια και 11 ιδιωτικά σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Βισκαΐα και είχε διάρκεια 3 χρόνια επιτρέποντας την ανάλυση της σχέσης ανάμεσα στον ναρκισσισμό και την επιθετικότητα των παιδιών απέναντι στους γονείς τους.
«Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρατηρούμε το στοιχείο του ναρκισσισμού: είναι φανερό στους εφήβους που νιώθουν ότι πρέπει να έχουν οτιδήποτε θελήσουν εδώ και τώρα και δεν δέχονται το όχι ως απάντηση. Όταν οι γονείς τους προσπαθούν να θέσουν όρια, τα παιδιά αντιδρούν επιθετικά», τονίζει η Calvete.
Advertisment
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η έκθεση στη βία κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της μελέτης οδήγησε σε επιθέσεις προς τους γονείς κατά τη διάρκεια του τρίτου έτους. Ομοίως, η απόμακρη σχέση ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά κατά το πρώτο έτος της μελέτης συνδέθηκε με μια ναρκισσιστική και υπερμεγέθη εικόνα που είχαν οι έφηβοι για τον εαυτό τους κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους, η οποία οδήγησε στην επιθετικότητα προς τους γονείς τους κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους.
Για τον λόγο αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες το κλειδί έγκειται στις πρακτικές της εκπαίδευσης και της ανατροφής. «Αν οι γονείς δεν ανατρέφουν τα παιδιά τους με αίσθημα ευθύνης και σεβασμού, είναι εύκολο να αναπτύξουν προβλήματα επιθετικής συμπεριφοράς. Αν οι γονείς ήταν βίαιοι όταν τα παιδιά ήταν μικρά, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης επιθετικής συμπεριφοράς και σε αυτά», επιβεβαιώνει η ειδικός.Προσθέτει επίσης ότι η συμπεριφορά των γονιών δεν είναι η μοναδική αιτία. Η ιδιοσυγκρασία των παιδιών αποτελεί ένα άλλο σημαντικό στοιχείο αφού ορισμένα αγόρια και κορίτσια είναι πιο παρορμητικά και εξοικειώνονται με τη βίαιη συμπεριφορά πιο εύκολα.
Η ανεξέλεγκτη οργή
Ο συγκεκριμένοι έφηβοι έχουν μια τάση να αισθάνονται απογοήτευση και απόρριψη. Όταν συμβαίνει αυτό, πρώτα αρχίζουν οι φωνές και οι βρισιές και στη συνέχεια η σωματική βία. «Γι’ αυτό, όταν ο πατέρας ή η μητέρα αντιλαμβάνεται ότι ο γιος ή η κόρη τους είναι συνεχώς αγενής απέναντί τους, τους απειλεί και τους τρομάζει, είναι σημάδι ότι πρέπει να δράσουν και να ζητήσουν βοήθεια», εξηγεί η επιστήμονας από το Τμήμα Προσωπικότητας, Αξιολόγησης και Ψυχολογικής Θεραπείας στο Πανεπιστήμιο Βάσκων.
Για παράδειγμα, στη μελέτη οι συγγραφείς αναφέρουν την περίπτωση όπου μια γυναίκα έστειλε μέιλ στον συνεργάτη συγγραφέα της μελέτης Brad J. Bushman στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ (Ολλανδία): «Ο γιος μας θεωρεί ότι είναι ανώτερος όλων. Ένα βράδυ του είπα ότι πρέπει να σταματήσει να κοιτάζεται στον καθρέφτη, ότι ήταν όμορφος. Αυτός έγινε έξω φρενών. Ο πατέρας του αργότερα του είπε ότι δεν είχε κανένα δικαίωμα να μου μιλήσει με αυτόν τον τρόπο. Ο γιος μου άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο βίαιος φραστικά μέχρι που η κατάσταση βγήκε εκτός ελέγχου. Χτύπησε τον σύζυγό μου, ο οποίος πλέον αναρρώνει έχοντας μελανιασμένα πλευρά και σπασμένο σαγόνι. Το πρόβλημα είναι ότι ο γιος μας εξακολουθεί να πιστεύει ότι έχει δίκιο. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτός είναι που θεωρεί ότι απειλείται».
Σύμφωνα με την Calvete, η επιθετικότητα στην κρίσιμη ηλικία των 13-15 ετών εκδηλώνεται με οργή και ανεξέλεγκτη συμπεριφορά που οδηγεί στη σωματική ή ψυχολογική βλάβη των γονιών. «Οι έφηβοι είναι επίσης πιθανό να κλέψουν ή να σπάσουν πράγματα που ανήκουν στους γονείς τους», προσθέτει η Calvete, η οποία επισημαίνει ότι δεν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια. «Πάντως οι στατιστικές δείχνουν ότι το πρόβλημα γίνεται ολοένα πιο συνηθισμένο στα κορίτσια».
Μόλις εμφανιστεί επιθετική συμπεριφορά στους εφήβους, η θεραπεία θα πρέπει να στοχεύει στη μείωση της ναρκισσιστικής άποψης που έχουν για τον εαυτό τους. Γι’ αυτόν τον λόγο, η ομάδα προτείνει «ανατροφή με σεβασμό και ανοχή στον θυμό και αποφυγή έκθεσης των αγοριών και των κοριτσιών στη βία».
«Σκεφτείτε όλες τις περιπτώσεις βίας κατά των γυναικών. Τα αγόρια και τα κορίτσια ίσως γίνονται μάρτυρες αυτής της βίας. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνεται αντικείμενο παρέμβασης και πρόληψης», καταλήγει η Calvete.
