Όνομα: Κουμαριά
Επιστημονική ονομασία: Άρβουτος η κοινή – Arbutus unedo
Advertisment
Οικογένεια: Ericaceae
Άλλα ονόματα: Κουμαριά, λαγομηλιά, κουραμιά, καρομηλία, ελαφοκουμαριά, μαυροκουμαριά, κόμαρος
Διαβάστε επίσης τις εξαιρετικές ιδιότητες που έχει το μούσμουλο, η φράουλα και το κεράσι
Advertisment
Περιγραφή
Η κουμαριά είναι μεσογειακό είδος και είναι αρκετά διαδεδομένο σε όλες τις χώρες της Μεσογείου. Υπάρχει όμως και στην Ιρλανδία σαν ιθαγενές φυτό. Λόγω της ομορφιάς του, έχει μεταφερθεί σε όλο σχεδόν τον κόσμο και το συναντάμε για τον ίδιο λόγο, στις αυλές των σπιτιών.
Στην Ελλάδα, όπου θεωρείται από τα ωραιότερα φυτά της ελληνικής γης, αναπτύσσεται στη ζώνη των αείφυλλων-πλατύφυλλων, που εκτείνεται μέχρι τα 1.000 μέτρα υψόμετρο. Τη συναντάμε περισσότερο στο Άγιο Όρος και στη Μακεδονία. Απαντάται σε ξηρές και πετρώδεις πλαγιές.
Είναι θάμνος αειθαλής που το ύψος του φτάνει τα 3 μέτρα. Στα καλλιεργούμενα είδη για καλλωπιστικούς σκοπούς μπορεί να φτάσει σε ύψος και τα 10 μέτρα.
Έχει κορμό κοντόχοντρο, με κλαδιά κυλινδρικά, κοκκινωπά και χνουδωτά στην άκρη, πού γέρνουν προς το έδαφος. Τα φύλλα της είναι αντίθετα, με μικρό μίσχο, με ακανόνιστο ωοειδές σχήμα και χρώμα σκούρο πράσινο. Είναι γυαλιστά, ακέραια, παχιά. Τα άνθη της (κατά την άνοιξη) λευκά, ελαφρά, υπέρυθρα, σχηματίζουν τσαμπί ακραίο.
Είναι φυτό ιδιαίτερα ανθεκτικό, με πολύ πλούσιο ριζικό σύστημα. Κάνει άριστη εκμετάλλευση της υγρασίας του εδάφους, το οποίο προστατεύει από τη διάβρωση και επιδεικνύει εξαιρετική αντοχή στις πυρκαγιές. Έχει το μοναδικό προνόμιο να δίνει συγχρόνως και άνθη και ώριμους καρπούς – της προηγούμενης όμως ανθοφορίας. Οι καρποί αυτοί έχουν κοκκινωπό χρώμα και όμορφη εμφάνιση αλλά αδιάφορη γεύση.
Ανθίζει από τα μέσα Οκτώβρη έως το τέλος Νοέμβρη και συμβάλει καθοριστικά στην φθινοπωρινή ανάπτυξη των μελισσιών, αν φυσικά οι καιρικές συνθήκες επιτρέψουν στις μέλισσες να εργαστούν. Η κουμαριά για να αναπτυχθεί χρειάζεται ήλιο.
Συστατικά
Τα φύλλα της κουμαριάς περιέχουν τανίνη, μια πικρή ουσία και φαινολικές γλυκοσίδες, συμπεριλαμβανομένης και της αρβουτοσίδης.
Οι καρποί της είναι πλούσιοι σε υδατάνθρακες και οργανικά οξέα.
Οι καρποί του φυτού είναι επίσης, πλούσιοι σε πηκτίνες. Ο φλοιός περιέχει δεψικές ύλες (36,4%) και αρβουτίνη. Η αρβουτίνη είναι αντισηπτική ουσία που λαμβάνεται με το βράσιμο των καρπών. Τα φύλλα περιέχουν κουμαρίνη.
Ιστορία και παράδοση της Κουμαριάς
Η κουμαριά ήταν γνωστή από την αρχαιότητα. Είναι ο «κόμμαρος» του Θεόφραστου και του Διοσκουρίδη και χρησιμοποιήθηκε για τις αιμοστατικές της ιδιότητες.
Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι το μέλι που παράγεται από τις περιοχές όπου αφθονούν τα κούμαρα είναι κεφαλαλγές και κακοστόμαχο. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν προτιμούσαν τα κούμαρα σαν φρούτα. Ο Ιπποκράτης τα χρησιμοποιούσε για την αντιμετώπιση της θρομβοφλεβίτιδας.
Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος έδωσε στο φυτό την ονομασία unedo που προέρχεται από το λατινικό «unum edo» το οποίο σημαίνει «τρώω μόνο ένα».
Στην Ευρώπη έφτιαχναν κρασί, κονιάκ και ένα ηδύποτο γνωστό ως κουμαρόκρεμα (crème d’ arbouse) που διευκόλυνε την πέψη. Οι Ρωμαίοι είχαν κάνει την κουμαριά σύμβολο της Αρτέμιδας, αδελφής του Απόλλωνα και φίλης του Ιανού, του φρουρού των πυλών.
Η θεά κρατούσε μακριά τις κακές νεράιδες και θεράπευε τα άρρωστα παιδιά, με το ραβδί της από κουμαριά. Στην Ιταλία, κατά τη διάρκεια του αγώνα για ανεξαρτησία μεταξύ του 1848 και του 1870, οι πατριώτες είχαν σαν σύμβολό τους την κουμαριά.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις της Κουμαριάς και του καρπού
-τα νωπά φύλλα και οι βλαστοί του είναι διουρητικοί και στυπτικοί.
-τα φύλλα χρησιμοποιούνται επίσης κατά της διάρροιας, της δυσεντερίας, της κυστίτιδας και της ουρηθρίτιδας.
-οι γαργάρες βοηθούν στον πονόλαιμο.
-η ρίζα του φυτού χρησιμοποιούνταν για την αρτηριοσκλήρυνση, την κακή κυκλοφορία του αίματος και την υψηλή αρτηριακή πίεση.
-ο καρπός της κουμαριάς, το κούμαρο, θεωρείται διουρητικό αλλά χρησιμοποιείται και σαν στυπτικό κατά της διάρροιας.
-τα νέα φύλλα της κουμαριάς που μαζεύονται όλο το χρόνο, είναι στυπτικά και συνιστώνται κατά της αιμοπτύσεως, της αιματουρίας και της αιμορραγίας της μήτρας.
Χρησιμοποιούνται επίσης, κατά της διάρροιας, της λευκόρροιας, της χρόνιας βρογχίτιδας καθώς και των χρόνιων παθήσεων της κύστης και των νεφρών. Είναι ακόμη, διουρητικά, λιθοτριπτικά και κατά του κατάρρου.
-τα ώριμα κούμαρα συνιστώνται σε δυσκοιλιότητα και αεροφαγία.
-βοηθά στις φλεγμονές.
-είναι τονωτικό για τους εξασθενισμένους οργανισμούς στους, οποίους χορηγείται μαζί με κρασί, κανέλα και ζάχαρη.
-το μέλι από το άνθος της κουμαριάς βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης, στις κεφαλαλγίες και στο στομαχόπονο.
Άλλες χρήσεις
-τα κούμαρα γίνονται νοστιμότατες κομπόστες και μαρμελάδες.
-στην Ισπανία και στη Βόρεια Αφρική χρησιμοποιούν τα κούμαρα για να φτιάχνουν γρανίτες καθώς και ένα αρωματικό ποτό που μοιάζει με το ρακί.
-το ρακί από κούμαρα ανακατεμένο με ζάχαρη και κανέλα χρησιμοποιείται ως ρόφημα στη γρίπη ή σε εντριβή, για τον πυρετό.
-το ξύλο του χρησιμοποιείται στην ξυλουργική και στην παραγωγή ξυλοκάρβουνου.
-τα φύλλα και ο τραχύς φλοιός της κουμαριάς χρησιμοποιούνται στην Φαρμακευτική και στη Βαφτική.
Παρασκευή – δοσολογία
Έγχυμα
Βάλτε 10 γρ. φρέσκα φύλλα ανά λίτρο βραστού νερού και πιείτε το υγρό την ίδια μέρα, για να επωφεληθείτε από τις διουρητικές και αντιδιαρροϊκές ιδιότητές του ή για να αντιμετωπίσετε τις διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος.
Μαρμελάδα από κούμαρα
Χρησιμοποιήστε ίσα μέρη από ζάχαρη και κούμαρα, για να φτιάξετε μια μαρμελάδα με ήπια αντιδιαρροϊκή δράση.
Αφέψημα
Χρησιμοποιούμε το αφέψημα, για προβλήματα με φλεγμονές.
Για τους εξασθενισμένους οργανισμούς διαλύουμε ώριμα κούμαρα σε κρασί χωρίς συντηρητικά και προσθέτουμε ένα φλιτζάνι νερό στο οποίο έχουμε βράσει κανέλα και ζάχαρη.
Ενδιαφέροντα
-Η κουμαριά είναι ανθεκτική στη φωτιά, για αυτό και χρησιμοποιείται σε αναπλάσεις εκτάσεων.
-Τα κούμαρα χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ποτών και οινοπνεύματος και γίνονται εξαιρετικό τσίπουρο.
-Μια κουμαριά και μια αρκούδα είναι το σύμβολο της πόλης της Μαδρίτης.
-Ο γνωστός πίνακας του Ιερώνυμου Μπος «Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων» λέγεται και «ο πίνακας με τα κούμαρα» αφού αυτά, κατέχουν δεσπόζουσα θέση σε αυτόν. Ο πίνακας εκτίθεται στο Μουσείο del Prado στη Μαδρίτη.
-Το μέλι της κουμαριάς είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία και βιταμίνες και φτωχό σε ζάχαρα- εξ ου και η πικρή του γεύση. Βοηθάει στη μείωση της χοληστερίνης, καταπραΰνει τους στομαχικούς πόνους και τους πονοκεφάλους. Περιέχει ισχυρές αντιβιοτικές ουσίες και γενικά προσφέρει μια φυσική προστασία στον οργανισμό μας.
-Στην Πορτογαλία φτιάχνουν από κούμαρα ένα δυνατό κονιάκ, με το όνομα Medronho.
-Είναι αγαπημένη τροφή για τα πουλιά αλλά και για τις αρκούδες, τα αγριογούρουνα κ.α.
Προφυλάξεις
Τα κούμαρα πρέπει να τρώγονται από τους δυσκοίλιους όταν είναι νηστικοί και να μην τρώνε περισσότερα από 3 με 4. Αν φάνε πολλά βαραίνουν το στομάχι και προκαλούν πονοκέφαλο.
Τα κούμαρα πρέπει να τρώγονται τη στιγμή που είναι απολύτως ώριμα. Αν τα καταναλώσουμε όταν έχουν υπερωριμάσει ξινίζουν λόγω της ζύμωσης και του σχηματισμού αλκοόλης. Αν φάμε αρκετά τέτοια κινδυνεύουμε από δηλητηρίαση.
Αν φάμε ανώριμους καρπούς είναι άνοστοι και στυφοί και μπορεί να προκαλέσουν αναγούλα και εμετό. Τα τρώμε λοιπόν μόνο στην απόλυτη ωρίμανσή τους όταν είναι γλυκά και εύγευστα.
Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις.
[toggle title="Πηγές"]
“petit larousse” Εκδόσεις Πεδίο Α.Ε
[/toggle]
