Όνομα: Χαμομήλι
Επιστημονική ονομασία: Χαμαίμηλον το κοινόν ή Ματρικαρία το χαμαίμηλον – Matricaria chamomilla
Advertisment
Οικογένεια: Συνθέτων
Άλλα ονόματα: Χαμόμηλο, καμηλάκι, το λουλούδι του Αϊ Γιώργη
Περιγραφή
Το χαμομήλι είναι ένα πασίγνωστο βότανο. Το γένος του περιλαμβάνει περισσότερα από 70 είδη, ωστόσο στην Ελλάδα απαντά ένα μόνο είδος.
Advertisment
Είναι διαδεδομένο σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Ασία, σε καλλιεργούμενους αγρούς, κήπους, πλαγιές, σε εύκρατα κλίματα. Στο κοινό χαμομήλι, τα άνθη κατανέμονται σε ταξιανθίες-κεφάλια που μοιάζουν ιδιαίτερα με αυτές της μαργαρίτας. Το όνομα του σημαίνει μήλο που είναι κάτω στο έδαφος (χάμω – μήλο). Είναι φυτό ποώδες και ζει ένα χρόνο (μονοετές). Αρωματικό και φαρμακευτικό.
Το ύψος του φθάνει ως 60 εκ. με φύλλα πτεροειδή και κεφάλια ανθέων πολύ μικρά, λευκού χρώματος. Έχει λείο βλαστό και είναι πολύκλαδο. Ευδοκιμεί σε εδάφη ασβεστούχα ουδέτερα ή ελαφρώς αλκαλικά και θέλει ζέστη και ήλιο.
Από το χαμομήλι, για βότανο-θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα κεφάλια των ανθέων, νωπά ή αποξηραμένα, που συλλέγονται με το χέρι ή ειδικές χτένες, όταν το φυτό είναι σε πλήρη άνθιση, από τον Ιούλιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Απλώνονται και ξηραίνονται σε σκιερό μέρος, σε θερμοκρασία που δεν πρέπει να ξεπερνά τους 35ο C.
Συστατικά
Το χαμομήλι περιέχει αιθέριο έλαιο (προαζουλένιο, φαρνεζένιο, σπιροαιθέρα, α-βισαβολόλη), φλαβονοειδή (αβθεμιδίνη, ρουτίνη, λουτεολίνη), κουμαρίνες, χολίνη, τανίνες και τον πικρό γλυκοζίτη ανθεμικό οξύ και βλεννίνες. Περιέχει επίσης, πυρίτιο, άλατα ασβεστίου, μαγνησίου και καλίου.
Ιστορία και παράδοση
Το χαμομήλι το χρησιμοποιούσαν από την αρχαιότητα. Οι άραβες γιατροί συνιστούσαν το έλαιό του για εντριβές. Από τον 1ο αιώνα μ.Χ ήταν γνωστή η δράση του επί του πεπτικού συστήματος.
Οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν σαν φάρμακο και μάλιστα οι Αιγύπτιοι το είχαν αφιερώσει στο θεό Ήλιο, που ήταν ιατρός των μολυσματικών νόσων. Είναι πιθανότατα το ίδιο φυτό με το χαμαίμηλον του Γαληνού και μία από τις ανθέμιδες του Διοσκουρίδη.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-αντισπασμωδικό, κατά του κρυολογήματος, απολυμαντικό
-κατά των κολικών
-κατά των ρευματισμών
-ανακουφίζει σε περιπτώσεις φλογώσεων
-τονωτικό, χωνευτικό
-κατά της κράμπας του στομάχου, της δυσπεψίας και των μετεωρισμών
-κατά της ανορεξίας, των στομαχικών διαταραχών και της αεροφαγίας
-κατά της δυσκοιλιότητας
-διουρητικό, αντιπυρετικό
-κατά της δυσμηνόρροιας
-κατά του υστερισμού και των νευρικών πονοκεφάλων
-είναι κατά της παραλύσεως της γλώσσας
-είναι ευεργετικό για το συκώτι
-τονώνει το ανοσοποιητικό
-μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά των κολικών πόνων των νηπίων
-ανακουφίζει από τους πόνους της περιόδου και από το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο
-κατά της κολπίτιδας (γίνονται πλύσεις με το χαμομήλι)
-αποτελεσματικό για την καταπολέμηση του κατάρρου κυρίως αλλεργικής προέλευσης
-βοηθά στο άσθμα
-έχει την ικανότητά να ηρεμεί τα νεύρα και να ανακουφίζει την ψυχική διέγερση
-το χαμομήλι όχι μόνο χαλαρώνει, αλλά μειώνει σημαντικά το άγχος και την κατάθλιψη
-είναι αντισηπτικό και καταπραϋντικό των ερεθισμών του δέρματος
-για την ακμή, το έκζεμα, τις φλεγμονές, τα εγκαύματα
-για τις αλλεργίες των ματιών
-μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον καθαρισμό των πληγών
-για τα έλκη του στόματος και για την ουλίτιδα
Άλλες χρήσεις
-μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το ντεμακιγιάζ, αν αναμείξετε 2 κ.γ αφέψημα χαμομηλιού, με 2 κ.γ φρέσκο γάλα. Καθαρίστε με βαμβάκι και αυτό το μείγμα το μακιγιάζ σας και μετά, ξεβγάζετε το πρόσωπό σας με νερό.
-το χαμομήλι χρησιμοποιείται σαν βασικό συστατικό σε πολλά καλλυντικά και προϊόντα καθαρισμού και ενυδάτωσης.
-δίνει ανταύγειες στα ανοιχτά καστανά και ξανθά μαλλιά, αν χρησιμοποιήσετε αφέψημα γερμανικού χαμομηλιού, στο τελευταίο ξέβγαλμα των μαλλιών μετά το λούσιμο.
Παρασκευή-δοσολογία
Έγχυμα
Ρίξτε 1-2 κ.γ χαμομήλι σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και αφήστε το για 10-15 λεπτά. Σουρώνετε και πίνετε.
Βάμμα
2-4 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα
-εισπνοές ατμού από εκχύλισμα χαμομηλιού ανακουφίζουν από συμπτώματα κρυολογήματος ή γρίπης και μειώνουν την καταρροή.
-για πεπτικά προβλήματα, πίνετε έγχυμα χαμομηλιού, μετά τα γεύματα.
-οι γαργάρες με χαμομήλι βοηθούν τον ερεθισμένο λαιμό.
-εμβαπτίστε φακελάκια χαμομηλιού σε ζεστό νερό και τοποθετείστε τα σε κλειστά βλέφαρα, για να ανακουφίσετε τα μάτια από πρηξίματα και να βελτιώσετε την όψη των μαύρων κύκλων.
-κομπρέσες με χαμομήλι ανακουφίζουν το ερεθισμένο δέρμα από και κάθε δερματικό πρόβλημα.
-για να ηρεμήσετε και να χαλαρώσετε μετά από μια εξαντλητική μέρα με ένταση, βράζετε 1 λίτρο νερό με μια γεμάτη χούφτα χαμομήλι, το κατεβάζετε από τη φωτιά και το αφήνετε για 15 λεπτά. Ύστερα το σουρώνετε και ρίχνετε το αφέψημα στην μπανιέρα, την οποία θα έχετε γεμίσει με νερό.
Ενδιαφέροντα
Πρόσφατες κλινικές και εργαστηριακές έρευνες έδειξαν ότι το χαμομήλι όχι μόνο χαλαρώνει, αλλά μειώνει σημαντικά το άγχος και την κατάθλιψη.
Σε μια πρόσφατη μελέτη από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ διαπιστώθηκε ότι το χαμομήλι χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία και λειαίνει τις μυϊκές ίνες. Τα αποτελέσματα αυτά αναφέρονται ειδικά στη χρήση των 3 βασικών συστατικών του χαμομηλιού, την απιγενίνη, τη λουτεολίνη και τη βισαβολόλη (όλα ανήκουν στην κατηγορία της υδροξυλάσης). Η ικανότητα του χαμομηλιού να καταπραΰνει και να ηρεμεί τον οργανισμό αποδείχτηκε επίσης σε μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Eulji στη Νότια Κορέα.
Σε 56 ασθενείς που υποβάλλονταν σε θεραπεία της στεφανιαίας νόσου και χειρουργική επέμβαση εφαρμόστηκε αρωματοθεραπεία με συνδυασμό λεβάντας, χαμομηλιού και νερολί. Στην ομάδα ελέγχου χορηγήθηκε μόνο νοσηλευτική φροντίδα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ομάδα που έκανε αρωματοθεραπεία μείωσε σε σημαντικό βαθμό το άγχος και βελτίωσε τον ύπνο σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου.
Κλινικά στοιχεία αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα του χαμομηλιού
Το γεγονός ότι το χαμομήλι αποτελεί ένα φυτό για την αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης επιβεβαιώθηκε από μια κλινική μελέτη από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Η μελέτη αυτή έγινε το 2009, αλλά τα δεδομένα και τα συμπεράσματα ξαναμελετήθηκαν και επιβεβαιώθηκαν πέρυσι. Οι ερευνητές συγκέντρωσαν μια ομάδα από 19 άτομα που είχαν διαγνωστεί με άγχος και συνυπάρχουσα κατάθλιψη και 16 άτομα που είχαν ιστορικό άγχους και κατάθλιψης. Αυτές οι ομάδες μελετήθηκαν μαζί με μια ομάδα ελέγχου 22 ατόμων που δεν έπασχαν από άγχος ή κατάθλιψη ούτε τώρα ούτε στο παρελθόν.
Η μελέτη ήταν τυχαιοποιημένη, διπλά-τυφλή και ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο. Οι ερευνητές έδωσαν στους συμμετέχοντες είτε 220 χιλιοστόγραμμα εκχυλίσματος χαμομηλιού (με 1,2% απιγενίνη) είτε εικονικό φάρμακο. Και τα 2 χορηγήθηκαν σε μορφή κάψουλας. Η περίοδος θεραπείας διήρκεσε 8 εβδομάδες. Κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας οι συμμετέχοντες λάμβαναν 1 κάψουλα την ημέρα. Σε όσους παρουσίασαν λιγότερα οφέλη όταν πραγματοποιήθηκε η μέτρηση του άγχους τους έγινε αύξηση σε 2 κάψουλες κατά τη δεύτερη εβδομάδα, 3 κάψουλες την τρίτη εβδομάδα, 4 την τέταρτη εβδομάδα και 5 για τις υπόλοιπες εβδομάδες.
Το κύριο μέσον για την αξιολόγηση της επιτυχίας της θεραπείας ήταν η Κλίμακα Άγχους Χάμιλτον (HAM-A), στην οποία χρησιμοποιούνται ερωτηματολόγια για να καθοριστεί το επίπεδο του άγχους. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν επίσης την Κλίμακα Κατάθλιψης του Μπεκ και τον Δείκτη Μέτρησης της Ψυχολογικής Ευημερίας, καθώς και την Κλίμακα Κλινικής Σφαιρικής Εντύπωσης για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματά τους.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 57% από την ομάδα που χρησιμοποίησε το εκχύλισμα χαμομηλιού μείωσε σε σημαντικό ποσοστό το άγχος (περισσότερο από 50%) σύμφωνα με την Κλίμακα Άγχους Χάμιλτον. Τρία χρόνια αργότερα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια πραγματοποίησαν επανεξέταση των δεδομένων της μελέτης προκειμένου να καθοριστεί αν η θεραπεία με χαμομήλι για το άγχος και την κατάθλιψη θα μπορούσε να θεωρηθεί «κλινικά σημαντική». Αυτό βέβαια δίνει τη δυνατότητα στους γιατρούς συναδέλφους να διαπιστώσουν αν το χαμομήλι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία σε ασθενείς στους οποίους έχει γίνει διάγνωση.
Μετά τη διερεύνηση των δεδομένων της μελέτης σε βάθος, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα αποτελέσματα ήταν «κλινικά σημαντικά» και επεσήμαναν τα εξής: «Η ερευνητική ομάδα παρατήρησε ότι σύμφωνα με την Κλίμακα Άγχους Χάμιλτον με την πάροδο του χρόνου υπήρξε σημαντικά μεγαλύτερη μείωση των συνολικών αποτελεσμάτων όσον αφορά το χαμομήλι έναντι του εικονικού φαρμάκου σε όλους τους συμμετέχοντες».
Αυτό βέβαια σημαίνει ότι η βελτίωση των αποτελεσμάτων στην Κλίμακα Άγχους Χάμιλτον των οποίων η μέτρηση έγινε μόνο για μια χρονική περίοδο 8 εβδομάδων, δηλαδή σύντομη για μια θεραπεία με βότανα, συνέχισε να αυξάνεται κατά τη διάρκεια της δοκιμής.
Τι συμβαίνει όταν το χαμομήλι χρησιμοποιείται για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους;
Η μελέτη δεν επιβεβαιώνει μόνο την αποτελεσματικότητα του χαμομηλιού στη θεραπεία του άγχους και της κατάθλιψης, αλλά και ότι τα αποτελέσματα αυξάνονται στη διάρκεια ενός μεγαλύτερου χρονικό διαστήματος. Οι παραδοσιακοί βοτανολόγοι συνήθως συνιστούν τη χρήση βοτάνων κατά του άγχους όπως το χαμομήλι, η λεβάντα, το βαλσαμόχορτο και άλλα για μια περίοδο από 3 μήνες ως 1 έτος προκειμένου να υπάρξουν πλήρη αποτελέσματα. Μετά από αυτό το διάστημα, συχνά συνιστάται να συνεχίζεται η χρήση τουλάχιστον σποραδικά ή όπως απαιτείται.
Προφυλάξεις
Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων χαμομηλιού είναι γνωστό ότι προκαλεί πεπτικό ή το γαστρεντερικό ερεθισμό. Λαμβάνοντας περισσότερο από τη συνιστώμενη δοσολογία του Χαμομηλιού, η οποία περιορίζεται σε 3 έως 4 φορές την ημέρα, μπορεί να προκαλέσει διάρροια, έμετο και ναυτία.
Μελέτη του Πανεπιστημίου του Maryland Medical Center δείχνει ότι τα παιδιά κάτω των 18 ετών δεν πρέπει καταναλώνουν περισσότερο από το ήμισυ της δόσης των ενηλίκων κάθε μέρα. Τα παιδιά από 5 ετών και κάτω δεν πρέπει να καταναλώνουν περισσότερο από μισό φλιτζάνι του τσαγιού την ημέρα. Το Χαμομήλι συσσωρεύεται στο σώμα, έτσι ώστε οι παρενέργειες μπορούν να εμφανιστούν, για μία μεγάλη δόση, μετά από αρκετές ημέρες.
Οι έγκυες γυναίκες μπορούν να χρησιμοποιήσουν χαμομήλι για να ανακουφίσει την πρωινή αδιαθεσία, ναυτία και έμετο , αλλά αν καταναλώνονται σε μεγάλες μπορεί να είναι επιζήμιο για την εγκυμοσύνη.
Επισημαίνεται ότι άτομα που είναι αλλεργικά στις μαργαρίτες και τα χρυσάνθεμα, μπορεί να είναι αλλεργικά και στο χαμομήλι και για το λόγο αυτό πρέπει να το αποφεύγουν. Έχουν περιγραφεί περιπτώσεις έντονων αλλεργικών αντιδράσεων σε άτομα που έπιναν ρόφημα από χαμομήλι.
Επίσης το χαμομήλι μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση σιδήρου από το έντερο. Έτσι ασθενείς που πάσχουν από έλλειψη σιδήρου ή που παίρνουν σίδηρο πρέπει να ξέρουν για τη σχέση χαμομηλιού και απορρόφησης σιδήρου.
Οι πάσχοντες από άσθμα. Όσοι ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά, υπνωτικά, και άλλα συναφή σκευάσματα. Όσοι αγαπούν το αλκοόλ.
Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες.
[toggle title="Πηγές"]
“Σύγχρονη πλήρης θεραπευτική με τα βότανα” εκδόσεις Ψίχαλου
“Φύση & Υγεία” εκδόσεις Κωσταρά
“Εγκυκλοπαίδεια Βοτάνων” εκδόσεις Μαλλιάρης Παιδεία
[/toggle]
