Όνομα: Τσουκνίδα
Επιστημονική ονομασία: Ουρτίκη η Κνίδη η δίοικη – Urtica dioica
Advertisment
Οικογένεια: Ουρτικίδες
Άλλα ονόματα: Τσικνίδα ήμερη, αγκινίδα
Διαβάστε επίσης
Advertisment
Οι θεραπευτικές ιδιότητες της Αλόης σε συνδυασμό με την τσουκνίδα (βίντεο)
Κουρκούμη και τσουκνίδα κατά της αρθρίτιδας και μια συνταγή για τσουκνιδόπιτα
Τσουκνίδα και μολόχα: Γιατί φυτρώνουν μαζί και ιδιότητες (Βίντεο)
Περιγραφή της τσουκνίδας
Ταπεινό αλλά και εξαιρετικά θεραπευτικό φυτό, η τσουκνίδα απαντάται σε όλη την Ευρώπη και είναι πολύ κοινή στα χέρσα εδάφη, στους φράχτες, σε κοπρισμένα αζωτούχα εδάφη κοντά σε κατοικημένες περιοχές, όπου μερικές φορές σχηματίζει σημαντικές αποικίες και γενικά σε ακαλλιέργητους τόπους. Είναι επίσης, πολύ κοινό φυτό της ελληνικής υπαίθρου.
Υπάρχουν περισσότερα από 500 είδη σε όλο τον κόσμο, στην Ελλάδα όμως ευδοκιμεί ιδιαίτερα λόγω του κλίματος και της χλωρίδας της .
Η τσουκνίδα είναι πολυετής πόα, με όρθιο, απλό, δυνατό στέλεχος, με ύψος 50-120 εκατοστά, σκούρο πράσινο χρώμα και αδρές τρίχες, που σε μια ποικιλία είναι αραιές και σχεδόν λείες, ενώ σε άλλη είναι μαλακές και χνουδωτές.
Τα φύλλα της είναι καρδιοειδή. ωοειδή στενόμακρα, μάλλον μεγάλα, οδοντωτά, με βαθιά, δυνατά, γωνιώδη, στρογγυλεμένα δόντια. Το μήκος του φύλλου είναι διπλάσιο ή και περισσότερο από το μήκος του μίσχου. Τα άνθη είναι δίοικα, πολύ μικρά, πράσινα, σε πολλά κρεμαστά τσαμπιά. Γενικά, όλο το φυτό έχει κνιστικές τρίχες. Τα άλλα είδη τσουκνίδας δεν έχουν όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Οι τσουκνίδες συλλέγονται από το Δεκέμβριο έως και τον Απρίλιο, πριν ανθίσουν, χρησιμοποιώντας γάντια.
Συστατικά που περιέχει η τσουκνίδα
Η τσουκνίδα περιέχει φλαβονοειδή, αμίνες, γλυκοκινόλη και ανόργανα συστατικά. Περιέχει βιταμίνες Α, C, Ε, Κ, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως σίδηρο, κάλιο, μαγγάνιο, φώσφορο, ψευδάργυρο, μαγνήσιο και σελήνιο, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη και φυλλικό οξύ.
Περιέχει επίσης και πολλά φυτοχημικά στοιχεία όπως το λυκοπένιο, β-καροτένιο, καφεϊκό οξύ και βεταΐνη. Τα φύλλα περιέχουν επίσης, μια ισταμινική ουσία, μυρμηγκικό οξύ, πυρίτιο και τανίνη.
Κατά τον Saladin, το φυτό περιέχει νιτρικό ασβέστιο, οξείδιο του σιδήρου, ξυλώδη ουσία και χλωροφύλλη. Είναι πλούσια σε άλατα και οι κορυφές του φυτού περιέχουν ακόμη, χαλκό, χλώριο, νάτριο και ορμόνες.
Ιστορία και παράδοση
Το λατινικό της όνομα είναι urtica και το πήρε από τον Πλίνιο, εξαιτίας του καψίματος και της φαγούρας που προκαλεί, όταν έρχεται σεεπαφή με το ανθρώπινο σώμα.
Οι Ρωμαίοι στρατιώτες, για να αντιμετωπίσουν τους ψυχρούς χειμώνες κατά τη διάρκεια των εκστρατειών τους, τρίβονταν με τσουκνίδες. Οι αρχαίοι Έλληνες την έτρωγαν. Ο ίδιος ο πατέρας της ιατρικής ο Ιπποκράτης την είχε χαρακτηρίσει πριν από 2500 χρόνια, “πανάκεια” δηλαδή την είχε εντάξει στα φυτά που κάνουν για όλες τις ασθένειες.
Ο Έλληνας ιατρός Γαληνός στο βιβλίο του “De Simplicibus Medicamentis ad Paternainum (espurio)” τη συνιστούσε για πολλές παθήσεις. Η δράση της τσουκνίδας καταγράφηκε επίσης από το Χρύσιππο, τον Αριστοφάνη και τον Ησίοδο. Έχει διασωθεί απόσπασμα του Αριστοφάνη, ο οποίος συνιστούσε στους Αθηναίους να φυτεύουν ακόμη και άγριες τσουκνίδες στους κήπους τους.
Ο Απίκιος συμβούλευε μερικούς αιώνες πριν: «Όταν ο ήλιος βρίσκεται στον Κριό, κόψε θηλυκές τσουκνίδες για να τις χρησιμοποιείς για φάρμακο». Ακόμη, ο ίδιος συγγραφέας μας έχει παραδώσει συνταγή για τσουκνίδες ομελέτα με καλής ποιότητας ελαιόλαδο και άφθονο πιπέρι.
Ο Πετρώνιος, συγγραφέας σύγχρονος του Νέρωνα, έγραφε ότι για να επανακτήσουν οι άνδρες τη χαμένη τους σεξουαλικότητα, θα έπρεπε κάποιος να τους μαστιγώσει με μια δέσμη από τσουκνίδες στον αφαλό, τα νεφρά και τα οπίσθια!
Οι Ινδιάνοι χρησιμοποιούσαν την τσουκνίδα για την θεραπεία της ακμής, της διάρροια και για τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.
Θεραπευτικές δράσεις, ιδιότητες και χρήσεις της τσουκνίδας
-Αντιαναιμικό και τονωτικό.
-Είναι από τα πολυτιμότερα φυτά που θεραπεύει τις παθήσεις του προστάτη.
-Αντιδιαβητικό και προληπτικό του σκορβούτου.
-Αντιοξειδωτικό, κατά της ανάπτυξης των ελευθέρων ριζών.
-Σπασμολυτικό στις περιπτώσεις ρευματισμών και ισχιαλγίας, δρα θεραπευτικά σε περιπτώσεις παραλύσεων.
-Αιμοστατικό. Για αιμορραγίες, αιμοπτύσεις, μητρορραγία, αιματουρία, αιμοφιλία, ρινορραγία.
-Θεωρείται φυτό διουρητικό.
-Για διάρροιες και εντερίτιδα.
-Η περιεκτικότητα της σε σεκρετίνη, διεγείρει το πάγκρεας για την παραγωγή ινσουλίνης βοηθώντας στη διατήρηση της ευγλυκαιμίας στους διαβητικούς.
-Στυπτικό πχ κατά των αιμορροϊδων.
-τονώνει τον οργανισμό σε άτομα ηλικιωμένα, σε νεαρά άτομα που βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξής τους και σε άτομα εξασθενημένα και αναιμικά.
-Έχει ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση στα παρασκευάσματα και τα καταπλάσματα από το φυτό αυτό, ικανή να ανακουφίσει συμπτώματα φλεγμονών.
-βελτιώνει τη λειτουργία των νεφρών και του ουροποιητικού συστήματος και ενδείκνυται σε περιπτώσεις κατακράτησης ούρων.
-Κατά της αρθρίτιδας (διαλύει το ουρικό οξύ), κατά της υδρωπικίας και της παχυσαρκίας.
-Η τσουκνίδα χρησιμοποιείται για την θεραπεία των παθήσεων του δέρματος της ακμής, των κονδυλωμάτων και του εκζέματος.
-Κατά των παθήσεων της ουροδόχου κύστης και κατά της κράμπας του στομάχου.
-Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η τσουκνίδα προστατεύει από την αιμορραγία και ενισχύει το έμβρυο. Στις θηλάζουσες μητέρες προωθεί την παραγωγή γάλακτος.
-Συντελεί στη ρύθμιση του συστήματος των αδένων βελτιώνοντας τη λειτουργία τους.
-Έχει αντιισταμινική δράση και έτσι είναι πολύτιμη σ’ όσους υποφέρουν από αλλεργίες.
-είναι ένα από τα καλύτερα φυσικά μέσα για την αντιμετώπιση διαφόρων γυναικολογικών ασθενειών ή προβλημάτων.
-Κατά των λίθων των νεφρών και της χολής, για την κυστίτιδα και τη νυχτερινή ενούριση.
-Κατά της υπέρτασης.
-Κατά της σεξουαλικής ανικανότητας.
-Χρησιμοποιείται εξωτερικά, στις πληγές και εκδορές.
Άλλες χρήσεις που προσφέρει η τσουκνίδα
-Χρησιμοποιείται ευρέως στη μαγειρική.
-Για την τόνωση της τριχοφυϊας.
-Για εξωτερική χρήση είναι ένα από τα καλύτερα βότανα για την θεραπεία της λιπαρότητας των μαλλιών και της πιτυρίδας.
-Από τους ινώδεις βλαστούς του φυτού γίνεται κλωστή για καλής ποιότητας ύφασμα. Παλαιότερα, οι Βασκίρος και Καμτσαντάλος τους χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή χορδών και διχτυών για το ψάρεμα.
-Οι σπόροι της τσουκνίδας δραστηριοποιούν την ωοτοκία των ορνίθων.
-Μπορούμε να ανακατέψουμε τσουκνίδα με την τροφή σκύλων, αλόγων, αγελάδων και χοίρων. Θα δυναμώσει το τρίχωμά τους και θα το κάνει να γυαλίσει.
-Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κηπουρική για την καταπολέμηση της ψώρας. Γι αυτό το σκοπό αναμειγνύονται 500-700 γρ. χλωρής ή 200 γρ. αποξηραμένης τσουκνίδας με 5 λίτρα κρύου νερού για ένα εικοσιτετράωρο. Μετά ψεκάζονται τα προσβεβλημένα φυτά.
Παρασκευή – δοσολογία
Έγχυμα
Βάζουμε 6 κ.σ ξηρό βότανο σε ½ λίτρο βραστό νερό και το αφήνουμε σκεπασμένο για 15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε 2 φλιτζάνια την ημέρα.
Αφέψημα
Βράζουμε 1-2 κ.γ ξηρό βότανο με ένα φλιτζάνι νερό για 3-5 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε 2-3 φλιτζάνια την ημέρα.
Εξωτερική χρήση
Φτιάχνετε ένα αφέψημα (2-4 κ.σ σε 200 γρ. νερό) και κατά των ρευματισμών και νευραλγιών, για εντριβές και κατάπλασμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αλκολάτ (οινοπνευματώδες διάλυμα χλωρών φύλλων της τσουκνίδας σε οινόπνευμα), μία χούφτα χλωρά φύλλα σε 500 γρ. οινόπνευμα (40 % συμπυκνωμένο), ή στη θέση του τσίπουρου, ούζο ή βότκα, να μουλιάσουν για 24 ώρες.
Ενδιαφέροντα στοιχεία για την τσουκνίδα
-Την τσουκνίδα μπορούμε να την τρώμε βραστή με λάδι και λεμόνι, να φτιάξουμε τσουκνιδόπιττες αλλά ακόμα πιο εύγευστη είναι η σούπα από τσουκνίδα. Στη σούπα δεν χάνονται οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία αφού την προσθέτουμε μόλις τρία λεπτά πριν το τέλος του ψησίματος.
-Στη Μακεδονία, με τσουκνίδες φτιάχνουν νοστιμότατο τσουκνιδοπίλαφο.
-Στην Ιταλία, η τσουκνίδα μαγειρεύεται με ριζότο και άφθονο τυρί πεκορίνο.
-Οι τσουκνίδες είναι πολύ νόστιμες αν φαγωθούν ομελέτα με ελάχιστο βούτυρο.
-Η φαγούρα και το κάψιμο που νιώθουμε όταν έλθουμε σε επαφή με την τσουκνίδα, οφείλεται σε ένα δηλητηριώδες υγρό, που περιέχουν οι λεπτές βελόνες του φυτού, στη σύσταση του οποίου υπάρχει μυρμηκικό οξύ, ακετυλοχολίνες και ισταμίνες, οι οποίες όμως βελόνες καταστρέφονται με το βράσιμο ή το ψήσιμο.
-Το πιο δηλητηριώδες είδος τσουκνίδας είναι το γνωστό με την ονομασία φύλλο του διαβόλου που βρίσκεται στη νήσο Τιμόρ.
Τσουκνίδα και κυτταρίτιδα
Ειδικοί ομορφιάς και αισθητικής αλλά και πολλές γυναίκες πίνουν νερό στο όνομα της τσουκνίδας όταν εκείνη έχει να κάνει με την κυτταρίτιδα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Φαίνεται η κατανάλωση ροφήματος τσουκνίδας να βοηθά στη απώλεια βάρους αλλά και στην μείωση της κυτταρίτιδας.
Προφυλάξεις
Η κατανάλωσή της τσουκνίδας θα πρέπει να γίνει με σύνεση και κατόπιν συνεννοήσεως με τον θεράποντα ιατρό σας, γιατί μπορεί να αλληλεπιδράσει με την φαρμακευτική αγωγή που ακολουθείτε.
Καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωσή της από γυναίκες που πάσχουν από αδενώματα της μήτρας ή κυοφορούν και από άτομα που παρουσιάζουν αυξημένη πηκτικότητα στο αίμα και αρτηριοσκλήρυνση.
Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις.
[toggle title="Πηγές"]
“Φύση & Υγεία” εκδόσεις Κωσταρά
“Εγκυκλοπαίδεια Βοτάνων” εκδόσεις Μαλλιάρης Παιδεία
[/toggle]
