Ευγένεια ή ευθύτητα; Τα στοιχεία που ξεχωρίζουν
τους ευγενικούς ανθρώπους
Για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, η ιδέα του να είσαι ευγενικός ήταν συνυφασμένο προαπαιτούμενο για ένα καλό και πολιτισμένο άτομο. Παρόλο που δεν την απορρίπτουμε ανοιχτά, η ευγένεια δεν είναι κάτι το οποίο ενστικτωδώς θα εκτιμήσουμε σε κάποιον. Κάποιες φορές παρεξηγείται ως επιθετική ή θρασεία βαθμίδα ανειλικρίνειας και καθωσπρεπισμού. Ένα ευγενικό άτομο μπορεί να κριθεί ως ψεύτικο και κατά κάποιο τρόπο καταπιεστικό.
Advertisment
Υπάρχει ένα ιστορικό πλαίσιο ως προς την αμφισβήτηση της ευγένειας. Προς τα τέλη του 18ου αιώνα, τα ρομαντικά ιδεώδη αναδύθηκαν υποκινούμενα κατά μεγάλο μέρος από τον Ελβετό φιλόσοφο Jean-Jacques Rousseau ο οποίος επαναπροσδιόρισε την ευγένεια ως δείγμα δουλοπρέπειας και εξαπάτησης.
Αυτό που είχε σημασία για τον Rousseau ήταν να μη κρύβεις ή να χαλιναγωγείς τα συναισθήματά και τις σκέψεις σου αλλά να παραμένεις κάθε φορά πιστός ως προς αυτά. Τα γραπτά του Rousseau μας κληροδότησαν νέες ιδέες και συμπεριφορές. Το πρεστίζ της ευγένειας του αριστοκράτη αντικαταστάθηκε με την ευθύτητα του χωρικού και ενισχύθηκε ακόμη πιο πολύ με την ανάπτυξη της αμερικανικής κουλτούρας που την υιοθέτησε ως ύψιστη αρετή.
Φρ. Νίτσε: Ευγένεια και Χυδαιότητα
Advertisment
Η αμερικανική κουλτούρα επηρέασε παγκοσμίως τον τελευταίο ενάμιση αιώνα τον πλανήτη και έτσι η ευγένεια παραγκωνίστηκε από την ευθύτητα. Αυτό που πραγματικά διαχωρίζει την ευθύτητα από την ευγένεια δεν είναι η γνώση του savoir vivre αλλά μια σειρά ιδεών ως προς την ανθρώπινη φύση. Τα ευγενικά άτομα συμπεριφέρονται διαφορετικά γιατί βλέπουν τον κόσμο με πολύ διαφορετικό τρόπο.
Αυτά είναι μερικά από τα ιδεολογικά θέματα που τους διαχωρίζουν:
Έμφυτη καλοσύνη και Φυσική αμαρτία
Ο ευθύς άνθρωπος δίνει βάρος στο να εκφράζεται ειλικρινώς γιατί εμπιστεύεται πως αυτά που σκέφτεται και νιώθει πάντα θα είναι αποδεκτά από τους γύρω του. Τα πραγματικά συναισθήματα και οι απόψεις του όταν εξωτερικεύονται πρέπει να είναι τονωτικά και τίποτα λιγότερο.
Αυτός ο τύπος υποθέτει πως ό,τι λέγετε ευθέως δεν μπορεί πραγματικά ποτέ να είναι εκδικητικό, απεχθές, ανιαρό ή σκληρό. Κατ’ αυτή την έννοια το ευθύ άτομο βλέπει τον εαυτό του σα μικρό παιδί ευλογημένο από αυθεντική και έμφυτη καλοσύνη.
Σε αντίθεση, το ευγενικό άτομο δρα με βάση την αμφισβήτηση του εαυτού του και των παρορμήσεών του. Καταλαβαίνει πως αυτό που νιώθει και θέλει μπορεί να μην είναι και τόσο καλό. Βρίσκεται σε επαφή με τις σκοτεινές του πλευρές και μπορεί να νιώσει πως οι επιθυμίες του μπορεί να πληγώσουν ή να ταπεινώσουν κάποιον άλλο.
Δεν ψεύδεται αλλά καταλαβαίνει πως το να είναι “αληθινό” είναι κάτι από το οποίο πρέπει να προστατεύσει τους άλλους και ειδικά αυτούς για τους οποίους πραγματικά νοιάζεται. Όλως παραδόξως το ευγενικό άτομο που είναι πεσιμιστικό απέναντι στη φύση του, καταλήγει να μη συμπεριφέρεται άσχημα στους άλλους. Είναι η αμφισβήτηση του ίδιου του του εαυτού που το βοηθά να είναι φιλικό, έμπιστο και καλοσυνάτο.
Είμαστε ίδιοι και είμαστε διαφορετικοί
Ο ευθύς άνθρωπος λειτουργεί βάσει μιας υποσυνείδητης θεώρησης πως οι άλλοι είναι σαν κι αυτόν. Αυτό μπορεί να τον κάνει πολύ κοινωνικό και του επιτρέπει να δημιουργεί εύκολα δεσμούς με οποιοδήποτε κοινωνικό σύνολο. Είναι σχετικά ανεπηρέαστος από τα μικρά σημάδια των δυσαρμονικών συναισθημάτων των άλλων. Δεν ανησυχεί αν η σιωπή του αλλουνού είναι δείγμα πως τον έθιξαν ή τον παρεξήγησαν.
Απ’ τη μεριά του, το ευγενικό άτομο ξεκινά με τη θεώρηση πως ο άλλος μπορεί να βρίσκετε εσωτερικά σε πολύ διαφορετική κατάσταση παρόλα τα εξωτερικά του σημάδια γι αυτό συμπεριφέρεται διστακτικά και διερευνητικά. Δεν θεωρεί πως αυτό που συμβαίνει σ’ αυτό είναι αυτό που συμβαίνει και στους άλλους και οι τρόποι του βασίζονται στην αίσθηση του χάσματος που διαχωρίζει το ένα άτομο από το άλλο.
Δύναμη και ευαισθησία
Ο ευθύς άνθρωπος λειτουργεί με μια υποβόσκουσα αίσθηση ότι οι άλλοι είναι εσωτερικά δυνατοί. Δε βλέπει την ανάγκη να δείχνει μικρά σημάδια επιβεβαίωσης και καθησυχασμού και υποθέτει πως το εγώ των άλλων είναι ήδη τόσο μεγάλο και δυνατό όσο θα έπρεπε να είναι. Θεωρεί τις καταστάσεις πασιφανείς και μπορεί ακόμη και να υποψιαστεί πως το να παινέσεις κάποιον για μικροπράματα θα έχει μοναδικό αποτέλεσμα το ‘φούσκωμα’ του εγωισμού του άλλου σε υπερβολικό βαθμό.
Το ευγενικό άτομο έχει την αντίθετη θεώρηση πως όλοι μας είμαστε εύθραυστοι. Όσο σίγουροι και αν φαινόμαστε, είμαστε όλοι ευάλωτοι στην αντιπάθεια και στο να μας θεωρήσουν δεδομένους. Κάθε δείγμα παραμέλησης, κάθε σιωπή ή μια βαριά κουβέντα έχουν τη δύναμη να βλάψουν γι αυτό και θα δώσει χρόνο και σκέψη στο να παρατηρήσει και να σχολιάσει θετικά μικρές λεπτομέρειες των κατορθωμάτων των άλλων.
Υπάρχει ίσως και μια διαφορά στην αντιμετώπιση του χρήματος και της συνεισφοράς στο πλαίσιο της εργασίας. Για τον ευθύ το χρήμα είναι το κυρίως συστατικό του τι ζητάμε από τους άλλους στα πλαίσια της εργασίας γι αυτό και δε νιώθει την ανάγκη να εκφράσει ευγνωμοσύνη ή κάποιο δείγμα ισότητας ως προς τον εργαζόμενο.
Το ευγενικό άτομο ξέρει πως δίνουμε μεγάλο μέρος του εαυτού μας στην εργασία μας και γι αυτό έχουμε και την ανάγκη να λάβουμε τόσο σεβασμό όσο και χρήμα. Θα ανταποκριθεί με ένα χαμόγελο ή μια καλή κουβέντα σ’ αυτούς που τον υπηρετούν γιατί το χρήμα δεν ακυρώνει την ανάγκη αναγνώρισης της συνεισφοράς της εργασίας τους από τους άλλους.
Μεγάλες και μικρές χειρονομίες
Ο ευθύς άνθρωπος είναι συχνά αλτρουιστής αλλά με κάπως χοντροκομμένο τρόπο. Ενδιαφέρεται για μεγάλες πράξεις γενναιοδωρίας και καλοσύνης ως προς μεγάλα σύνολα της ανθρωπότητας αλλά ως αποτέλεσμα του ενθουσιασμού του μπορεί να αμελήσει μικρές χειρονομίες τις οποίες βλέπει ως περισπασμό από τον ευρύτερο σκοπό.
Το ευγενικό άτομο ενδιαφέρετε επίσης να μοιράσει αγάπη και καλοσύνη σε μαζικό βαθμό αλλά είναι προσεκτικό σχετικά με το πόσο ρεαλιστική είναι αυτή η δυνατότητα. Η πίστη του πως ίσως να μη μπορεί να κάνει τα πράγματα καλύτερα για μεγάλο αριθμό ατόμων μέσα σε λίγες δεκαετίες το οδηγεί στο να κάνει μικρές βελτιώσεις στη ζωή των λίγων ανθρώπων της καθημερινότητάς του.
Αυτοπεποίθηση και αμφιβολία
Ο ευθύς άνθρωπος έχει πολύ αυτοπεποίθηση σχετικά με τη δυνατότητά του να κρίνει σχετικά εύκολα και μακροχρόνια τι είναι σωστό ή λάθος ως προς μια κατάσταση. Νοιώθει πως μπορεί να πει ποιος φέρθηκε καλά ή άσχημα ή ποια είναι η σωστή αντιμετώπιση ενός διλήμματος.
Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να θυμώσει μ’ αυτούς που θεωρεί ανάξιους ή να ξεκόψει μια και καλή μ’ όσους τον ενοχλήσουν. Μόλις πει κάτι, ξέρει πως δε μπορεί να το πάρει πίσω αλλά δε τον νοιάζει κιόλας. Μέρος της ευθύτητας του είναι βασισμένο στο ότι μπορεί να κρίνει γρήγορα την αξία της κάθε κατάστασης, τον χαρακτήρα των άλλων και την πραγματική φύση των δεσμεύσεών του.
Το ευγενικό άτομο είναι πολύ πιο ανασφαλές σε όλα αυτά. Έχει καταλάβει πως ότι νιώθει σήμερα ίσως να μην είναι το ίδιο στο οποίο θα καταλήξει την επόμενη βδομάδα. Αναγνωρίζει πως ιδέες που μπορεί να του φαίνονται περίεργες ίσως είναι σημαντικές για κάποιον άλλο και ίσως μια μέρα καταλήξει κι αυτός εκεί.
Βλέπει πως το μυαλό του έχει μεγάλη δυνατότητα λάθους και πως η διάθεσή του ίσως τον παραπλανήσει. Έτσι φροντίζει να μη κάνει δηλώσεις που δε μπορεί να πάρει πίσω ή να κάνει εχθρούς με άτομα που ίσως στην τελική να φανούν επάξια.
Τόσο το ευθύ όσο και το ευγενικό άτομο έχουν σημαντικά μαθήματα να μας διδάξουν. Ίσως όμως, σ’ αυτό το στάδιο της ιστορίας, είναι η ξεχωριστή σοφία του ευγενικού ατόμου που είναι σημαντική να ανακαλύψουμε ξανά και να εκφράσουμε ώστε να απαλύνουμε τις αναποτελεσματικές συνέπειες της κυρίαρχης άκομψης ιδεολογίας.
Lunar Moods – www.thessalonikiartsandculture.gr
