Κομφορμιστής: Ο άνθρωπος που δεν ήθελε να αλλάξει τον κόσμο
Υπάρχουν κάποιες μορφές που δεν έχουν ατομικά χαρακτηριστικά και έχουν πανομοιότυπο ντύσιμο με ριγέ κοστούμι και καπέλο. Που προχωράνε σιωπηλά, όταν πηγαίνουν στην «Κηδεία του Τσε Γκεβάρα»*, που στέκονται το ένα δίπλα στο άλλο μπροστά στις πρωινές εφημερίδες ως «Λαθραναγνώστες»*. Που παρακολουθούν καθιστοί μία διάλεξη ή πάλι που πετάνε στο γαλάζιο ουρανό ως «Άγγελοι»*. Που κοιτάνε από μακριά την Ακρόπολη και που στο τέλος μπαίνουν όλοι μαζί σε ένα «Σαρδελοκούτι»*.
Advertisment
Θυμίζοντας ίσως τους καθημερινούς ανθρώπους που διαβάζουν στα γρήγορα τις εφημερίδες κρεμασμένες από τα μανταλάκια σε περίπτερο στην Ομόνοια, εργάζονται με τις όμοιες στολές στα εργοστάσια, και μετά στη λήξη στοιβάζονται ο ένας πάνω στον άλλον στο Μετρό και στα λεωφορεία της γραμμής.
Η ίδια η φύση μας διδάσκει ότι το φυσιολογικό είναι η πολυμορφία κι αυτή δεν αφορά μόνο τα βιολογικά είδη. Είναι γνώρισμα των κοινωνιών, και των πολιτισμικών δημιουργημάτων τους. Διαφορετικές θρησκείες, άλλα ήθη κι άλλα έθιμα. Κάθε βιολογικό είδος που απαντάται στον πλανήτη έχει τα δικά του ειδικά χαρακτηριστικά που το ξεχωρίζουν από τα άλλα. Ο άνθρωπος για να τονίσει τη διαφορετικότητα και τη μοναδικότητά του εφηύρε τη μόδα, τα καλοραμμένα ρούχα, τις ακριβές τσάντες, τα δυνατά αρώματα, τα γρήγορα αυτοκίνητα.
Advertisment
Ωστόσο οι άνθρωποι συνεχίζουν να παρουσιάζουν ορισμένα ομοιογενή χαρακτηριστικά που είναι το αντικαθρέφτισμα που ασκεί η δύναμη της μάζας στο κάθε μεμονωμένο άτομο. Με άλλα λόγια υπάρχει μία τάση ταύτισης και εξομοίωσης του κάθε ατόμου με τους άλλους. Ο νέος κομφορμισμός είναι εδώ με τη δύναμη της μάζας να είναι τόσο ισχυρή που το άτομο «καταπίνεται» από αυτήν χάνοντας την πνευματική του ανεξαρτησία.
Ο κομφορμιστής «ερωτοτροπεί» με την κανονικότητα, αποζητά την ασφάλεια στο να είναι ένας σαν όλους τους άλλους . Σε αντίθεση με τους ανθρώπους που θέλουν να ξεχωρίζουν από το πλήθος ο κομφορμιστής επιδιώκει να μοιάσει με τους πολλούς. Δεν κάνει μεγάλα όνειρα, δεν επιδιώκει ανατροπές, δεν οραματίζεται έναν καλύτερο κόσμο, διότι ο κομφορμιστής δε θέλει να αλλάξει τον κόσμο.
Αφού «Εν αρχήν είναι ο λόγος», τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης “εκτρέφουν” τον κοινωνικό κομφορμισμό. Με πληροφορίες που είναι εύπεπτες, ανακυκλώσιμες και δε διαταράσσουν την ισορροπία του οικονομικού συστήματος. Στους τηλεοπτικούς μας δέκτες παρελαύνουν λιγνές τηλεπαρουσιάστριες με σαντρέ εξτένσιον και προσθετική στήθους που χαζογελάνε λέγοντας τα νέα των σελέμπριτις, τηλεοπτικές σειρές που επαναλαμβάνουν το ίδιο σεναριακό μοτίβο – έρωτας, γάμος, διαζύγιο – με σκηνικά «Βικτωριανής εποχής» και τηλεπαιχνίδια που κερδίζεις αφού βρεις την απάντηση στην ερώτηση «Πείτε μας ένα πράγμα που έχει πάντα στην τσάντα της μία γυναίκα».
Η βιομηχανία του θεάματος δημιουργεί ένα ομοιόμορφο μοντέλο κοινωνικής συμπεριφοράς, προωθώντας τη λεγόμενη «μαζική κουλτούρα». Το κοινό εκπαιδεύεται και αναπαράγει τα στερεότυπα που βλέπει παθητικά από τον καναπέ του καθιστικού του. Η σκέψη αδρανοποιείται και απλά το σύγχρονο άτομο «αδειάζει» το κεφάλι του από τα προβλήματα της επιβίωσης, προετοιμαζόμενος για την επόμενη εργάσιμη μέρα.
Η μαζική κουλτούρα χαλιναγωγεί όλους τους τομείς της πνευματικής παραγωγής. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ανωνυμία, απομόνωση, αλλοτρίωση, ισοπέδωση, υπερκατανάλωση. Κι αν η κοινωνία είναι ένας ατελείωτος καμβάς, περιπλανώμενοι μοιάζουμε όλοι εμείς σαν τα ανθρωπάκια του Γαΐτη άλλοτε με επίσημο ένδυμα και άλλοτε με ριγωτό ή καρό κουστούμι, λευκό γιακά, μαύρη γραβάτα, μαύρα παπούτσια και μαύρη κορδέλα γύρω από το καπέλο με το πλατύ γείσο και παραδεχόμενοι, πως η μεγαλύτερη μοναξιά, είναι η μοναξιά των… πολλών.
* Έργα του ζωγράφου Γιάννη Γαΐτη / Άντζελα Ζιούτη – antikleidi.com
