Το τεστ της ανησυχίας
Μία από τις βασικές αρχές της ψυχολογίας είναι ότι οι συνέπειες επηρεάζουν τη συμπεριφορά. Εάν κάνουμε κάτι που μας κάνει να αισθανόμαστε καλά, είναι πιο πιθανό να το επαναλάβουμε στο μέλλον. Και, φυσικά, εάν κάτι μας κάνει να αισθανόμαστε άσχημα, το χαρακτηρίζουμε “λάθος” και προσπαθούμε να το αποφύγουμε. Αυτή η προφανής αρχή, στην πραγματικότητα κάνει το φαινόμενο της ανησυχίας πιο δύσκολο στην κατανόησή του.
Advertisment
Η ανησυχία μας κάνει να αισθανόμαστε άσχημα. Πως γίνεται λοιπόν κάποιοι άνθρωποι να υποφέρουν από χρόνια ανησυχία; Φαινομενικά, οι συναισθηματικές συνέπειες της ανησυχίας θα έπρεπε να είναι αρκετές ώστε να μας οδηγήσουν να τη σταματήσουμε. Ο ψυχολόγος Mark Freeston και οι συνάδελφοί του στο Universite Laval στο Κεμπέκ δημιούργησε την κλίμακα Why Worry ώστε να λάβει κάποιες απαντήσεις σε αυτό το ζήτημα.
Η κλίμακα Why Worry αποτελείται από δύο σκέλη. Το ένα ερευνά τους λόγους που σας κάνουν να ανησυχείτε. Το άλλο ερευνά την ανοχή σας απέναντι στην αβεβαιότητα της ζωής. Συμπληρώστε τα ερωτηματολόγια και επανέλθετε σε αυτή την ανάρτηση για να διαβάσετε τη συνέχεια.
Ερωτηματολόγιο της Ανησυχίας
Ερωτηματολόγιο της ανοχής στην Αβεβαιότητα
Η λογική της ανησυχίας
Η ερευνητική ομάδα του Freeston βασίστηκε στην εργασία άλλων θεωρητικών που έχουν κάνει έναν μεγάλο αριθμό κλινικών παρατηρήσεων των ανήσυχων ανθρώπων. Μια τέτοια παρατήρηση είναι ότι καθώς οι άνθρωποι με χρόνια ανησυχία τείνουν να συμφωνούν ότι η ανησυχία τελικά δεν έχει νόημα, εντούτοις έχουν την πεποίθηση ότι με το να ανησυχούν, θα μειώσουν την πιθανότητα να τους συμβούν άσχημα πράγματα στη ζωή τους.
Advertisment
Όπως είδατε στα παραπάνω ερωτηματολόγια, οι ανήσυχοι άνθρωποι είναι πολύ πιθανό να ρίξουν το φταίξιμο πάνω τους εάν συμβεί κάτι κακό για το οποίο δεν είχαν ανησυχήσει πιο πριν. Και παρόλο που κατανοούν τον παραλογισμό αυτής της λογικής, θα αισθάνονταν ένοχοι εάν ήταν αμελείς στην ανησυχία τους και κάτι κακό συνέβαινε.
Οι ανήσυχοι άνθρωποι μπορεί επίσης να επιλέξουν την ανησυχία με σκοπό να εστιάσουν κάπου αλλού από αυτό που τους απασχολεί πραγματικά. Φοιτητές για παράδειγμα, μπορεί να εκδηλώσουν υπερβολική ανησυχία για να τελειώσουν μια εργασία εγκαίρως, ενώ στην πραγματικότητα αυτό που τους απασχολεί είναι η συνολική τους ικανότητα να αποφοιτήσουν. Οι ανήσυχοι άνθρωποι το βρίσκουν αλλόκοτα παρήγορο να δυσφορούν για πιο ασήμαντα ζητήματα διότι τους βοηθά να αποφύγουν να αντιμετωπίσουν τη μεγάλη εικόνα.
Οι ανήσυχοι άνθρωποι περιγράφονται επίσης και ως υπερπροσεκτικοί. Αυτό σημαίνει ότι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε οποιοδήποτε σημάδι μπορεί να υποδεικνύει ότι κάτι αρνητικό πρόκειται να συμβεί. Ο Αλέξης υπέφερε από χρόνια ανησυχία και δεν είχε καμία δυσκολία να βρίσκει πράγματα που θα τον έκαναν να ανησυχούν. Εάν το αφεντικό του δεν έλεγε “Καλημέρα” με επαρκή ενθουσιασμό, τότε συμπέραινε ότι ήταν δυσαρεστημένος με την εργασία του. Εάν η μνηστή του Αλέξη δεν τον έπαιρνε πίσω αμέσως μετά από ένα τηλεφώνημά του, τότε αυτό σήμαινε ότι είχε αμφιβολίες για τον επερχόμενο γάμο τους. Ο Αλέξης, φυσικά, έκανε τον εαυτό του απόλυτα δυστυχισμένο, ψάχνοντας διαρκώς για σημάδια ότι κακό θα συμβεί στη ζωή του. Και ως χαρακτηριστικός άνθρωπος της ανησυχίας, ο Αλέξης θα ερμήνευε ουδέτερα γεγονότα, όπως ένα μη ενθουσιώδες “Καλημέρα” από το αφεντικό του, ως μια πιθανή απειλή.
Ανησυχία και Αβεβαιότητα
Άλλη μια κλινική παρατήρηση που χρησιμοποίησε ο Freeston και οι συνάδελφοί του είναι ότι οι ανήσυχοι άνθρωποι έχουν ελάχιστη ή πολύ περιορισμένη ανοχή στην αβεβαιότητα και ως εκ τούτου δυσκολεύονται να παίρνουν αποφάσεις. Οι ανήσυχοι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν έντονη δυσφορία για προβλήματα που δεν υφίστανται ή για τα οποία δεν μπορούν να κάνουν τίποτα.
Πως να διαχειριστείτε την ανησυχία
Εάν το σκορ σας ήταν υψηλό ή πολύ υψηλό σε οποιαδήποτε από τις δύο κλίμακες, τότε το πιο πιθανό είναι ότι βιώνετε έντονη δυσφορία λόγω της ανησυχίας σας. Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε γι αυτό; Μια γραμμή επίθεσης είναι το σκορ στο ερωτηματολόγιο της ανησυχίας. Εάν πετύχατε υψηλό σκορ εκεί, τότε το πιο πιθανό είναι ότι πετύχατε εξίσου υψηλό σκορ και στο σκέλος της αβεβαιότητας. Η αλλαγή του τρόπου σκέψης δεν είναι ποτέ εύκολη υπόθεση αλλά οι πιθανότητες είναι εξαιρετικές εάν αυξήσετε την ανοχή σας στην αβεβαιότητα. Τότε, είναι σίγουρο πως θα ανησυχείτε λιγότερο.
Πρώτο βήμα
Όπως πάντα, το πρώτο βήμα είναι να γνωρίζετε τον εχθρό σας. Σημειώστε πόσο συχνά νιώθετε να ανησυχείτε. Θα ήταν καλό να κρατάτε ένα ημερολόγιο. Όταν αντιληφθείτε τη συχνότητα του φαινομένου, θα μπορέσετε να κάνετε τα απαραίτητα βήματα για να το αντιμετωπίσετε.
Κάποιες τεχνικές της συμπεριφορικής θεραπείας τις έχουμε δεν σε προηγούμενα τεστ όπως Το πλήρες τεστ άγχους και στρες των 4 συστημάτων. Για να τις χρησιμοποιήσετε, χρειάζεται να αποδεχτείτε ότι τα ερωτήματα του ερωτηματολογίου της ανοχής της αβεβαιότητας, αποτελούν παράλογες πεποιθήσεις. Εάν δεν μπορείτε να πάτε τόσο μακριά για αρχή, χρειάζεται να αναγνωρίσετε τουλάχιστον ότι δεν αποτελούν τον καλύτερο δυνατό τρόπο να βλέπουμε τον κόσμο.
Διαβάστε ξανά τις ερωτήσεις και ξεχωρίστε τις δηλώσεις με τις οποίες συμφωνείτε περισσότερο. Γράψτε τις κάπου και σκεφτείτε πιο παραγωγικές δηλώσεις που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τις προηγούμενες. Αντί να αποδέχεστε για παράδειγμα τη δήλωση “Η αβεβαιότητα κάνει τη ζωή ανυπόφορη”, προσπαθήστε να πείτε στον εαυτό σας ότι η αβεβαιότητα κάνει τη ζωή συναρπαστική. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η δήλωση “Το να είμαι αβέβαιος, σημαίνει ότι δεν είμαι αρκετά ικανός”. Πείτε στον εαυτό σας ότι ακόμα και οι μεγαλύτεροι ηγέτες χρειάζεται να παίρνουν αποφάσεις για τις οποίες το αποτέλεσμα θα είναι αβέβαιο. Έτσι είναι απλά η ζωή.
Και πάλι, σας υπενθυμίζουμε ότι δεν θα είναι εύκολο να αλλάξετε τον τρόπο σκέψης σας αλλά με αρκετή προσπάθεια, επιμονή και υπομονή, μπορείτε να καταφέρετε να αλλάξετε τον τρόπο που αισθάνεστε. Και φυσικά, μπορείτε πάντα να ζητήσετε τη συνδρομή κάποιου ειδικού ή ομάδας που ασχολείται με αυτά τα ζητήματα. Το ζητούμενο δεν είναι να αγαπήσετε την αβεβαιότητα για να τη διαχειριστείτε καλύτερα.
Δεύτερο βήμα
Ένα δεύτερο βήμα είναι να αναγνωρίσετε ποια από τα προβλήματά σας αξίζουν πραγματικά την ανησυχία σας. Να θυμάστε, πως οι ανήσυχοι άνθρωποι βλέπουν πολλές φορές προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν, όπως ο Αλέξης και το “Καλημέρα” του αφεντικού του. Και επειδή μπορεί να είναι δύσκολο να διαχωρίσετε ποια είναι τα πραγματικά σας προβλήματα, μπορείτε να ζητήσετε τη συνδρομή ενός έμπιστου φίλου σας. Συζητείστε τα προβλήματά σας και αποδεχτείτε την καθοδήγησή του ως προς το για ποια προβλήματα αξίζει να ανησυχείτε και ποια όχι.
Τρίτο βήμα
Το τρίτο βήμα είναι να βρείτε πιο αποτελεσματικές λύσεις στα προβλήματα που σας απασχολούν. Όπως είπαμε πιο πριν, η ανησυχία μπορεί να είναι υποκατάστατο μιας ακόμα πιο προβληματικής κατάστασης. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, μερικοί ανήσυχοι άνθρωποι, χρησιμοποιούν την ανησυχία ως έναν εύκολο τρόπο διεξόδου.Ο φοιτητής που ανησυχεί για ένα επερχόμενο τεστ, το βρίσκει πιο εύκολο να ανησυχεί παρά να μελετήσει περισσότερο. Ο σύντροφος που ανησυχεί μήπως τον απορρίψουν, μπορεί να μην θέλει να προσπαθήσει να γίνει πιο ευγενικός, πιο τρυφερός, πιο δοτικός στη σύντροφό του. Ναι, τα προβλήματα για τα οποία ανησυχείτε μπορεί να είναι και σημαντικά και αληθινά, αλλά το ζητούμενο μπορεί να είναι ότι χρειάζεται να βρείτε την καλύτερη δυνατή λύση στο πρόβλημα, αντί απλά να ανησυχείτε γι αυτό.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η ανησυχία δεν είναι εξολοκλήρου κακή. Μπορεί να μας βοηθήσει και να μας δώσει κίνητρο να προσπαθήσουμε περισσότερο, να βρούμε μια καλύτερη λύση. Το μεγάλο ερώτημα που χρειάζεται να θέσετε στον στον εαυτό σας είναι εάν η ανησυχία σας είναι παραγωγική ή άχρηστη. Μπορεί να είναι δύσκολο να χαράξετε μια ξεκάθαρη γραμμή μεταξύ των δύο τύπων, αλλά εάν βρίσκετε τον εαυτό σας να ανησυχείτε τις περισσότερες μέρες του χρόνου, τότε το πιο πιθανό είναι ότι έχετε πολλές άχρηστες ανησυχίες. Αξίζει να προσπαθήσετε να αλλάξετε τρόπο σκέψης.
