Φυτοθεραπεία: Η ανυπέρβλητη δύναμη των θεραπευτικών φυτών
Ως Φυτοθεραπεία ορίζεται ο κλάδος της εναλλακτικής ιατρικής που εξειδικεύεται στην χρήση φυτικών σκευασμάτων για την αντιμετώπιση ενός μεγάλου φάσματος ασθενειών και ενοχλήσεων. Τα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται, διαφέρουν από τα φυτικής προέλευσης σκευάσματα της κλασικής φαρμακολογίας. Αυτό συμβαίνει γιατί στην κλασική φαρμακολογία, όταν χρησιμοποιείται κάποιο φυσικό προϊόν, απομονώνεται από αυτό κάποιο συγκεκριμένο στοιχείο, μια συγκεκριμένη ουσία, ενώ αντιθέτως τα σκευάσματα της Φυτοθεραπείας επιδιώκουν την διατήρηση όλων των πολύπλοκων στοιχείων και ουσιών που υπάρχουν σε κάθε φυτό, προσέχοντας να είναι το εκάστοτε «φάρμακο» αποτελεσματικό, αλλά και ασφαλές.
Advertisment
6 θεραπευτικά βότανα που αξίζει να καλλιεργείτε στη βεράντα ή τον κήπο σας
Τα φυτοθεραπευτικά σκευάσματα προέρχονται από φαρμακευτικά φυτά, τονίζοντας και χρησιμοποιώντας πλήρως τα ενεργά τους συστατικά, αποσκοπώντας στην ανακούφιση συμπτωμάτων αλλά και στην αποτελεσματική θεραπεία ορισμένων ασθενειών. Η τάση του κόσμου να χρησιμοποιεί καθημερινά φυτά και φυτικά σκευάσματα της «λαϊκής ιατρικής», οδήγησε πολλές φαρμακοβιομηχανίες στην επισταμένη μελέτη των φυτών και στην πρόοδο της φυτοθεραπείας, αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι η χρήση των φυτών είναι πέρα για πέρα πολύτιμη.
Ιστορικά στοιχεία
Η χρήση των φυτών για φαρμακευτικούς σκοπούς μας πάει πίσω στα πρώτα βήματα του ανθρώπινου είδους πάνω στη Γη. Το περιβάλλον και η φύση, στοιχείο των οποίων είναι και ο άνθρωπος, είναι το πρώτο και το βασικότερο «εργαστήριο» παρασκευής φαρμάκων. Όπως έλεγε και ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής, τον 5ο αιώνα π.Χ «Φύσις νούσων ιητρός», δηλαδή η θεραπεία πάσας νόσου είναι η ίδια η Φύση! Για τους ανθρώπους πολλών αρχαίων πολιτισμών, τα φυτά είχαν κρυμένες μαγικές και θεραπευτικές ικανότητες, ενώ μέχρι σήμερα η χρήση των φυτών από διάφορους πολιτισμούς θεωρείται στοιχείο άρρηκτα δεμένο με την παράδοση και συνδέονται με το θρησκευτικό και το υπερφυσικό στοιχείο.
Advertisment
Η πρώτη γραπτή αναφορά που σχετίζεται με τη συλλογή φυτών για θεραπευτικούς σκοπούς, αποδίδεται στους Σουμέριους. Πρόκειται για ένα κείμενο της 5ης χιλιετίας π. Χ, σε σφηνοειδή γραφή. Ακολούθως βρίσκουμε αναφορές στην Κίνα, τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο που χρονολογούνται στην 3η και 4η χιλιετία π. Χ, όπως επίσης και στην αρχαία Ελλάδα, θεραπευτές όπως ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός, ο Διοσκουρίδης και πολλοί άλλοι ανέδειξαν την αξία των βοτάνων στην αποκατάσταση της ανθρώπινης υγείας.
Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, ο Παράκελσος έθεσε τις βάσεις της «φυσικής» ιατρικής και ανέδειξε την αξία πολλών φυτικών ουσιών, μεταξύ των οποίων και του οπίου. Τον 18ο αιώνα, εμφανίζεται ο διεπιστημονικός κλάδος της Φαρμακογνωσίας, που ασχολήθηκε με τον εντοπισμό και την εξαγωγή ενώσεων που βρίσκονται στα φυτά, εφαρμόζοντας χημικούς, βιολογικούς αλλά και τοξικολογικούς ελέγχους. Μόνο κατά τον 19ο αιώνα κατάφερε η Βοτανολογία να αποσυνδεθεί από την ιατρική, με την Φυτοθεραπεία να υφίσταται ως πολύτιμο «οπλοστάσιο». Τον 20ο αιώνα όμως, με την έκρηξη των φαρμακοβιομηχανιών και τη μαζική παραγωγή φαρμάκων, τα φαρμακευτικά φυτά πέρασαν σε δεύτερη μοίρα.
Η έννοια της φυτοθεραπείας δημιουργήθηκε από τον Γάλλο γιατρό Ανρί Λεκλέρκ (Henri Leclerc), ο οποίος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο το 1913 και ο οποίος δημοσίευσε διάφορες εκδόσεις ενός εγχειριδίου Φυτοθεραπείας από το 1922 κι έπειτα.
Η Φυτοθεραπεία σήμερα
Παρά την ανάπτυξη της βιομηχανίας φαρμάκων κατά την μετα-βιομηχανική περίοδο, η φυτοθεραπεία εξακολουθεί να κατέχει σημαντική θέση ανάμεσα στις διαθέσιμες επιλογές που παίρνουν οι ασθενείς παγκοσμίως. Από το 1976 κι έπειτα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, προωθεί τη χρήση εναλλακτικών θεραπειών που εντάσσουν την τεχνογνωσία της δυτικής ιατρικής. Σύμφωνα με τον Οργανισμό, το 85 % του παγκόσμιου πληθυσμού, χρησιμοποιεί φυτά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Η πρόσφατη αύξηση του ενδιαφέροντος σε αυτήν την αρχαία θεραπευτική τέχνη μπορεί να θεωρηθεί ως μέρος της γενικής αμφισβήτησης και της ολοένα αυξανόμενης προσπάθειας να αναβιώσουν ανθρώπινες αξίες που είχαν συνθλιβεί από τη μηχανή της κατανάλωσης.
Η Δυναμική της Φυτοθεραπείας
Η ισχύς του τσαγιού, των αφεψημάτων και των βαμμάτων κρίνεται σαφώς πιο ήπια αν συγκριθούν με τα σκευάσματα της χημικής φαρμακολογίας. Παθολογικές καταστάσεις, κρίσιμες για τη ζωή των ασθενών, όπως είναι για παράδειγμα η υπέρταση, θα ήταν σχεδόν εγκληματικό να αντιμετωπιστούν μεμονωμένα με φυτικά σκευάσματα ή εκχυλίσματα σκόρδου ή γκι. Πάραυτα, τα φυτικά φάρμακα θα μπορούσαν να αποτελέσουν ενάντια στην υπερβολική και επικίνδυνη χρήση των χημικών φαρμάκων, φαινόμενο εντόνως ανιχνεύσιμο ειδικά στις πιο ανεπτυγμένες κοινωνίες.
Ένας από τους σημαντικότερους στόχους της σύγχρονης Φυτοθεραπείας είναι να γαλουχίσει τις νέες γενιές, να τους διδάξει μια άλλη προσέγγιση της ύπαρξης που βασίζεται στην ανάκαμψη της φύσης και των πόρων της, ανάμεσα στους οποίους σημαίνουσα θέση κατέχουν τα θεραπευτικά φυτά. Σκοπός της είναι να δημιουργήσει ένα ρήγμα στα στερεότυπα της καταναλωτικής κοινωνίας, έτσι ώστε οι άνθρωποι να αρχίσουν πάλι να εκτιμούν όσα τους περιβάλλουν!
Υπό το πρίσμα αυτό, η Φυτοθεραπεία αποτελεί το πρώτο – απαραίτητο- βήμα για να ανακτήσει ο άνθρωπος την ικανότητα να αναγνωρίζει και να διακρίνει, βασιζόμενος στην εμπειρία που είχαν οι πρόγονοί μας, να μην εγκαταλείψει τη δράση, να ασχοληθεί προσωπικά με την συλλογή και την διατήρηση των χρήσιμων φυτών, χτίζοντας από την αρχή γέφυρα επικοινωνίας με τη φύση. Αυτό από μόνο του, θα θέσει και τη βάση για μια καλύτερη διαβίωση.
Συλλογή και διατήρηση των πολύτιμων φυτών
Στις μέρες μας, τα περισσότερα φαρμακεία διαθέτουν σκευάσματα από φυτά. Πώς θα μπορούσαμε όμως μόνοι μας να μαζέψουμε θεραπευτικά φυτά και να τα συντηρήσουμε στο σπίτι μας; Υπάρχουν μερικοί βασικοί κανόνες που θα μας διευκολύνουν. Η καταλληλότερη εποχή του χρόνου για την συλλογή των θαυματουργών, θεραπευτικών φυτών ξεκινά από τον Απρίλιο και φτάνει μέχρι και το Φθινόπωρο. Συλλέγουμε τα φυτά κατά τις πρωινές ώρες, μέρες που είναι ηλιόλουστες και προσέχουμε το μέρος του φυτού που είναι ωφέλιμο. Άλλα φυτά έχουν άνθη που είναι θεραπευτικά, ενώ άλλα ρίζες.
Πρέπει κατά το μάζεμα να είμαστε πολύ προσεκτικοί ώστε να μην βλάψουμε το φυτό. Τα άνθη συλλέγονται μόλις ανοίξουν καθώς τότε είναι που είναι γεμάτα ενέργεια. Οι βολβοί, τα άνθη και οι βλαστοί αποξηραίνονται, αφού καλυφθούν με χαρτί, στον ήλιο για να απο φύγουμε να ξεθωριάσουν. Αντίθετα οι ρίζες εκτίθενται απευθείας στο ηλιακό φως. Μετά τη δύση τοποθετούμε τα μέρη του φυτού σε εσωτερικό χώρο, για να μην πάρουν υγρασία και την επόμενη μέρα επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία. Μόλις αποξηραθούν καλά, τοποθετούμε τα μέρη των φυτών σε αποστειρωμένα και καλά στεγνωμένα βάζα.
Τα κυριότερα θεραπευτικά φυτά και οι ιδιότητές τους
1. Ginseng
Η αγγλική ονομασία Τζίνσενγκ δώθηκε στο φυτό που ονομαζόταν στην κινεζική γλώσσα «rénshēn», («Rén»= άνθρωπος και «Shēn»= ρίζα). Eίναι μια πραγματικά θαυματουργή ρίζα που χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες στην Κίνα, την Ιαπωνία και την Κορέα, ενώ αρχίζει σιγά σιγά να γίνεται γνωστή παγκοσμίως. Τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά και ολόκληρο το σώμα, αυξάνει τις επιδόσεις, προσφέρει πνευματική διαύγεια, καταστέλλει την υπερβολική όρεξη, ενώ παράλληλα μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του ζαχάρου και της χοληστερόλης.
2. Echinacea
Η Εχινάτσια ή εχινάκια, είναι ένα αυτοφυές ανθοφόρο φυτό που φυόταν στις μεγάλες πεδιάδες της Βορείου Αμερικής και χρησιμοποιούταν εδώ και τέσσερις τουλάχιστον αιώνες από τους γηγενείς πληθυσμούς, χάρη στις θεραπευτικές της ιδιότητες. Από τη δεκαετία του ’50 οι φαρμακοβιομηχανίες άρχισαν να την εντάσσουν σε διάφορα σκευάσματα, έγινε ευρέως γνωστή και ξεκίνησε να καλλιεργείται.
Το φυτό αυτό, που έχει θεραπευτικές ιδιότητες από τη ρίζα ως τα πέταλα των ανθέων του, αρχικά έγινε γνωστό για τις αντισηπτικές του ιδιότητες. Σύμφωνα με έρευνες, η συστηματική λήψη του εκχυλίσματος της Εχινάτσια μειώνει τις πιθανότητες να νοσήσει κάποιος από κοινό κρυολόγημα κατά 58 %, ενώ αν ληφθεί από κάποιον που ήδη νοσεί, μειώνει τον χρόνο ίασης στα μισά. Χρησιμοποιείται επίσης ως αντιφλεγμονώδες, ως παυσίπονο, ως καταπραϋντικό σε προβλήματα του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, ενώ πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση του καρκίνου του εγκεφάλου όταν χρησιμοποιείται παράλληλα με τη συμβατική θεραπεία.
3. Φασκόμηλο
Το Φασκόμηλο είναι ένα πολυετές, θαμνώδες φυτό που φύεται σε όλη την Ελλάδα. Στην σύγρονη εποχή καλλιεργείται καθώς αποτελεί συστατικό για τη μαγειρική, αλλά έχει και πολλές θεραπευτικές ιδιότητες.
Το φυτό αυτό, με την ιδιαίτερη οσμή, ως αφέψημα μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της ουλίτιδας και των αφτρών, της φαρυγγίτιδας και του πονόλαιμου. Βοηθάει επίσης στην αντιμετώπιση κρίσεων άσθματος, της δυσπεψίας, ενώ τα φύλλα του έχουν την ικανότητα να μειώνουν την έκκριση ινσουλίνης από το ήπαρ. Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες του φασκόμηλου, το έκαναν πολύτιμο συστατικό για την αντιμετώπιση των σημαδιών πρόωρης γήρανσης του προσώπου και για την αντιμετώπιση της τριχόπτωσης και άλλων προβλημάτων του τριχωτού.
4. Ginkgo Biloba
Το Τζίνκο Μπιλόμπα, χρησιμοποιείται στην Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική από το 2.800 π.Χ., ενώ σύμφωνα με ευρήματα υπάρχει στη Γη για πάνω από 270 εκατομμύρια χρόνια!
Χρησιμοποιείται κυρίως γιατί έχει τη δυνατότητα να συμβάλλει στην συγκέντρωση και να θεραπεύει την πνευματική κόπωση. Δεν είναι μόνο η αντιοξειδωτικές του ιδιότητες που βελτιώνουν την εγκεφαλική λειτουργία, αλλά και η βελτίωση που προκαλεί στην κυκλοφορία του αίματος. Μειώνει επίσης την πιθανότητα Αλτσχάιμερ και άλλων εκφυλιστικών παθήσεων που σχετίζονται με την γήρανση. Το Τζίνκο επίσης βοηθάει την λειτουργία των ματιών και τα προφυλάσσει από τις βλάβες των ακτίνων UV και από τις αρνητικές επιδράσεις των ελεύθερων ριζών.
5. Αλόη Βέρα και Tea Tree
Tα δύο αυτά φυτά είναι αρκετά διαδεδομένα στην χώρα μας κυρίως για τις επουλωτικές τους δράσεις. Τσιμπήματα εντόμων, εγκαύματα και δερματικές ασυνέχειες αντιμετωπίζονται πολύ αποτελεσματικά είτε με τη γέλη της αλόης, είται με το έλαιο tea tree. Πέραν αυτών των ιδιοτήτων όμως η Αλόη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φάρμακο κατά της δυσπεψίας και της δυσκοιλιότητας ενώ το έλαιο του tea tree τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και καταπολεμά το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης.
- Φυτοθεραπεία: Η ανυπέρβλητη δύναμη των θεραπευτικών φυτών - 27 Φεβρουαρίου 2017
- Βελονισμός: Μια πανάρχαια θεραπεία για τα σύγχρονα προβλήματα - 8 Φεβρουαρίου 2017
- Χειροπρακτική: Η δύναμή της δίνει στο σώμα δύναμη να θεραπεύεται - 30 Ιανουαρίου 2017
