Τι είναι η μοναξιά και πώς να την εξαλείψουμε;
Τι παράξενο πράγμα που είναι η μοναξιά και πόσο μας τρομάζει! Ποτέ δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να την πλησιάσει αρκετά. Κι αν κατά τύχη την πλησιάσουμε, τρέχουμε γρήγορα να απομακρυνθούμε. Θα κάνουμε τα πάντα για να ξεφύγουμε από τη μοναξιά, να την καλύψουμε.
Advertisment
Η συνειδητή και η μη συνειδητή μας φροντίδα φαίνεται να είναι πώς να αποφύγουμε ή πώς να υπερνικήσουμε τη μοναξιά. Αλλά η αποφυγή και η υπερνίκηση της μοναξιάς είναι το ίδιο μάταιες. Ο πόνος, το πρόβλημα εξακολουθούν να υπάρχουν, μολονότι τα καταπιέζουμε ή τα παραμελούμε. Μπορεί να ξεχνιέστε μέσα στο κόσμο κι όμως να είστε απελπιστικά μόνος. Μπορεί να βρίσκεστε σε έντονη ενεργητικότητα και όμως η μοναξιά μπαίνει σιωπηλά μέσα σας.
Οι διασκεδάσεις και το πιοτό δεν μπορούν να πνίξουν τη μοναξιά. Μπορεί προσωρινά να την αποφύγετε, αλλά όταν τα γέλια και η επίδραση του ποτού περάσουν, ο φόβος της μοναξιάς ξαναγυρίζει.
Μπορεί αν είστε φιλόδοξος και να έχετε επιτυχίες, μπορεί να έχετε τεράστια δύναμη επάνω στους άλλους, μπορεί να είστε πλούσιος σε γνώσεις, μπορεί να λατρεύετε και να ξεχνάτε τον εαυτό σας στη φλυαρία της τελετουργίας, αλλά ό,τι κι αν κάνετε, ο πόνος της μοναξιάς συνεχίζεται.
Advertisment
Μπορεί να υπάρχετε μόνο για το γιο σας, για το Διδάσκαλο, για την έκφραση του ταλέντου σας, αλλά η μοναξιά, σαν τη σκοτεινιά, σας σκεπάζει. Μπορεί να αγαπάτε ή να μισείτε, να ξεφεύγετε από αυτή σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία σας και τα ψυχολογικά σας αιτήματα, αλλά η μοναξιά είναι εκεί, περιμένει και παρατηρεί, υποχωρώντας μόνο για να ξανάρθει. Μοναξιά είναι η επίγνωση της πλήρους απομόνωσης.
Και δεν είναι η δραστηριότητά μας αυτοπεριοριστική; Μολονότι οι σκέψεις και τα αισθήματά μας είναι εκτεταμένα, δεν αποκλείουν και δεν διαιρούν; Δεν ζητούμε να κυριαρχούμε στις σχέσεις μας, στα δικαιώματα και στα αποκτήματά μας, δημιουργώντας έτσι αντίσταση; Δεν θεωρούμε την εργασία σαν “δική σου” και “δική μου”; Δεν συνταυτιζόμαστε με το ομαδικό, με τη χώρα ή με τους λίγους, τους εκλεκτούς; Όλη μας η τάση δεν είναι να απομονώνουμε τον εαυτό μας, να διαιρούμε και να χωρίζουμε; Αυτή η δραστηριότητα του εαυτού, σε οποιοδήποτε επίπεδο, είναι ο δρόμος της απομόνωσης. Και μοναξιά είναι η συνείδηση του εαυτού που δεν δρα.
Η δραστηριότητα, είτε στο φυσικό είτε στο ψυχολογικό επίπεδο, γίνεται ένα μέσο αυτοεπέκτασης και όταν δεν υπάρχει κανενός είδους δραστηριότητα, έχει κανείς επίγνωση του κενού του εαυτού. Αυτό το κενό είναι εκείνο που προσπαθούμε να γεμίσουμε και σε αυτή την προσπάθεια σπαταλούμε όλη μας τη ζωή, είτε με ευγενικό τρόπο είτε μη ευγενικό.
Μπορεί να φαίνεται ότι δεν βλάπτει κανείς κοινωνικά αν γεμίζει αυτό το κενό σε ένα ευγενικό επίπεδο. Αλλά η αυταπάτη γεννά ανείπωτη αθλιότητα και καταστροφή, που μπορεί να μην είναι άμεση. Η δίψα να γεμίσουμε αυτό το κενό – ή να φύγουμε μακριά του που είναι το ίδιο πράγμα – δεν μπορεί να εξιδανικευτεί ή να καταπιεστεί, γιατί ποια είναι η οντότητα που θα καταπιέσει ή θα εξιδανικεύσει; Δεν είναι αυτή η οντότητα μια άλλη μορφή αυτής της επιθυμίας; Τα αντικείμενα της επιθυμίας μπορεί να διαφέρουν, αλλά δεν είναι όλες οι επιθυμίες ίδιες;
Μπορείτε να αλλάξετε το αντικείμενο της επιθυμίας σας και από ποτό να το κάνετε ιδέες. Αλλά χωρίς την κατανόηση της λειτουργίας της επιθυμίας, η αυταπάτη είναι αναπόφευκτη. Δεν υπάρχει καμία οντότητα ξεχωριστά από την επιθυμία. Υπάρχει μόνο επιθυμία, δεν υπάρχει κανείς που να επιθυμεί.
Η επιθυμία φοράει διαφορετικές μάσκες κατά καιρούς, ανάλογα με το ενδιαφέρον της. Και η ανάμνηση αυτών των διαφόρων ενδιαφερόντων απαντά στο καινούργιο, πράγμα που φέρνει σύγκρουση και έτσι γεννιέται εκείνος που εκλέγει και καθιερώνει τον εαυτό του σαν μια οντότητα ξεχωριστή από την επιθυμία. Αλλά η οντότητα δεν είναι διαφορετική από τις ιδιότητές της. Η οντότητα που προσπαθεί να γεμίσει ή να απομακρυνθεί από το κενό, από τη μη πληρότητα, από τη μοναξιά, δεν είναι διαφορετική από εκείνο που προσπαθεί να αποφύγει: Η οντότητα είναι το πράγμα που αποφεύγει.
Δεν μπορεί να απομακρυνθεί από τον εαυτό της. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να κατανοήσει τον εαυτό της. Η οντότητα είναι η μοναξιά της, είναι το κενό της. Και εφόσον το θεωρεί σαν κάτι το ξεχωριστό από αυτήν, θα βρίσκεται μέσα σε πλάνη και σε ατελείωτη σύγκρουση. Όταν νιώσει άμεσα ότι αυτή είναι η ίδια της η μοναξιά, τότε μόνο μπορεί να απελευθερωθεί από το φόβο. Ο φόβος υπάρχει μόνο σχετικά προς μια ιδέα και η ιδέα είναι η απάντηση της μνήμης με τη μορφή της σκέψης. Η σκέψη είναι το αποτέλεσμα της πείρας. Και μολονότι μπορεί να αναμετρά το κενό, να έχει εντυπώσεις σχετικά με αυτό, δεν μπορεί να γνωρίσει άμεσα το κενό.
Η λέξη “μοναξιά”, με τις αναμνήσεις της του πόνου και του φόβου, μας εμποδίζει να την ζήσουμε σαν κάτι νέο. Η λέξη είναι μνήμη και όταν η λέξη παύσει πια να έχει σημασία, τότε η σχέση μεταξύ του πειραματιζόμενου και του αντικειμένου της πείρας είναι εντελώς διαφορετική. Τότε αυτή η σχέση είναι άμεση και όχι μέσον της λέξης ,μέσον της μνήμης. Τότε ο πειραματιζόμενος είναι η πείρα και μόνο αυτό ελευθερώνει από το φόβο.
Η αγάπη και το κενό δεν μπορούν να συνυπάρχουν. Όταν υπάρχει το αίσθημα της μοναξιάς, δεν υπάρχει αγάπη. Μπορεί να κρύβεται το κενό κάτω από τη λέξη “αγάπη”, αλλά όταν το αντικείμενο της αγάπης σας δεν είναι κοντά σας ή δεν ανταποκρίνεται, τότε έχετε επίγνωση της μοναξιάς, αισθάνεστε βαθιά απογοητευμένοι.
Χρησιμοποιούμε τη λέξη “αγάπη” σαν μέσο για να ξεφύγουμε από τον εαυτό μας, από την ίδια μας την ανεπάρκεια. Προσκολλόμαστε στο πρόσωπο που αγαπάμε, ζηλεύουμε, μας λείπει όταν απουσιάζει και αισθανόμαστε σαν χαμένοι όταν πεθάνει. Και τότε ζητάμε παρηγοριά με κάποια άλλη μορφή, σε κάποια πίστη, σε κάποιο υποκατάστατο. Είναι όλα αυτά αγάπη;
Η αγάπη δεν είναι μια ιδέα, δεν είναι αποτέλεσμα συνειρμού. Η αγάπη δεν είναι κάτι για να χρησιμοποιηθεί σαν μια διαφυγή από την ίδια μας την αθλιότητα. Και όταν τη χρησιμοποιούμε γι΄αυτό, δημιουργούμε άλυτα προβλήματα. Η αγάπη δεν είναι κάτι το αφηρημένο, αλλά μπορεί κανείς να ζήσει την πραγματικότητά της μόνο όταν η ιδέα, ο νους, παύσει να είναι ο υπέρτατος παράγων.
“Στοχασμοί πάνω στη ζωή μας” Κρισναμούρτι εκδόσεις Καστανιώτη
