Το άρκτιο γνωστό και ως κολλιτσίδα, πλατομαντήλα, αρκουδοβότανο, πλατομαντηλίδα (Αγγλικά: Burdock root, Bardana, Beggar’s Buttons, Burr Seed, Cockle Burr, Fox’s Clote, Lappa, Thorny Burr) είναι γένος φυτού στο οποίο περιλαμβάνεται το είδος Arctium lappa (Άρκτιο το αρπακτικό) το οποίο διαθέτει φαρμακευτικές ιδιότητες και ανήκει στην οικογένεια των Σύνθετων (Asteraceae).
Προτιμά υγρά και στραγγιζόμενα εδάφη, πλούσια σε άζωτο και με αρκετή ηλιοφάνεια. Είναι ποώδες, διετές φυτό που φτάνει το 1m. Τα φύλλα του είναι ωοειδή στρογγυλεμένα στην άκρη και τα άνθη τους είναι σφαιρικά αγκαθωτά κόκκινου χρώματος. Στην Ελλάδα μπορεί να φτάσει και το 1,5 μέτρο σε ύψος, έχει μεγάλα πλατιά – κυματιστά φύλλα (σαν της μελιτζάνας) που προς το πάνω μέρος του φυτού μικραίνουν, άνθη μοβ πάνω σε στρογγυλά κεφάλια σε σχήμα καρυδιού που έχουν στο φλοιό τους κάτι σαν γάντζους, σαν αγκίστρια. Για αυτή του την ιδιότητα το λέμε κολλιτσίδα και από αυτή του την ιδιότητα εμπνεύστηκε ο Ελβετός μηχανικός Georges de Mestral για να επινοήσει το βέλκρο – velcro, το γνωστό σκρατς.
Advertisment
Το άρκτιο λάππα έχει αγκίστρια για να πολλαπλασιάζεται, αφού το «καρύδι» του «κολλάει» στο τρίχωμα των ζώων και έτσι μεταφέρονται οι σπόροι του για να φυτρώσουν και αλλού. Η ρίζα του είναι μεγάλη, αναπτύσσεται σε βάθος και σε αυτήν βρίσκονται οι περισσότερες θεραπευτικές του ιδιότητες. Η ανθοταξία του είναι με σφαιροειδή κεφάλια με μακριούς μίσχους και διάμετρο 4cm, διαταγμένα σε κόρυμβο. Βρίσκεται σε αργιλώδη εδάφη, στις άκρες των δρόμων, στα χαλάσματα των σπιτιών και στα ξέφωτα των δασών.
Το όνομα του προέρχεται από την ελληνική λέξη «άρκτος» που σημαίνει αρκούδα και θεωρούταν αρκετά αποτελεσματικό ως γενικό τονωτικό από την αρχαιότητα έως τον μεσαίωνα. Ο Διοσκουρίδης (1o αιώνα μ.Χ.), πατέρας της φαρμακογνωσίας αναφέρει τις ιδιότητες της ενάντια στον καρκίνο του συκωτιού και των πνευμόνων. Ενδιαφέρον έχουν και οι αναφορές του Κούλπεπερ (1653) ο οποίος γράφει ότι σε συνδυασμό με τους σπόρους των κώνων του πεύκου βοηθάει αυτούς που φτύνουν ακαθαρσίες, πύον και αίμα. Επίσης ισχυριζόταν ότι τα φύλλα της πολτοποιημένα με ασπράδι αυγού και τοποθετημένα στα καμένα μέρη, διώχνουν τη θέρμη, μαλακώνουν αμέσως τον πόνο και βοηθάνε στην επούλωση. Αποτελεί παραδοσιακό θεραπευτικό μέσο για τον καθαρισμό του αίματος και στην αρχαιότητα χρησιμοποιούταν κατά της αρθρίτιδας και της πέτρας στα νεφρά.
Είναι γνωστό για τις φαρμακευτικές ιδιότητες του λόγω των ουσιών, που συγκεντρώνονται στη ρίζα του φυτού. Έχει καταπραϋντικές, αντικνησμώδεις, αντιβακτηριακές και αντισηπτικές ιδιότητες. Είναι κατάλληλο για την προστασία του δέρματος και είναι αποτελεσματικό κατά της ψωρίασης και εκζεμάτων. Εξάλλου η υψηλή περιεκτικότητά του σε ινουλίνη προωθεί την ανάπτυξη των υγιών βακτηρίων για το σώμα, ενώ τα αιθέρια έλαια που περιέχει προσφέρουν μοναδική ενυδάτωση στο δέρμα.
Advertisment
Ένα μέρος της δράσης του οφείλεται στη διέγερση υγρών και ιδιαίτερα της έκκρισης της χολής βοηθώντας την πέψη και ανοίγοντας την όρεξη. Έχει χρησιμοποιηθεί επίσης σε περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας. Βοηθά στη λειτουργία των νεφρών και σε περιπτώσεις κυστίτιδας. Σε γενικές γραμμές το άρκτιο επιφέρει μία κατάσταση αρμονίας και υγείας στον οργανισμό, εξαλείφοντας διάφορα συμπτώματα ανισορροπίας των συστημάτων όπως τα δερματικά προβλήματα και η πιτυρίδα. Εξωτερικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν κομπρέσα για να επιταχυνθεί η επούλωση τραυμάτων και ελκών.
Περιέχει ινουλίνη, φλαβονοειδή (κερσετίνη), φυτοστερόλες, κιτοστερίνη, λιγνάνες, ενώσεις πολυακετυλένιου, τανίνες, βιταμίνη C, σίδηρο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, χαλκό, τιτάνιο μηλικό και κιτρικό οξύ.
Σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι το λάδι ρίζας είναι πλούσιο σε φυτοστερόλες και απαραίτητα λιπαρά οξέα (συμπεριλαμβανομένων σπάνιων απαραίτητων λιπαρών οξέων μακράς αλυσίδας), συστατικά που είναι απαραίτητα για την διατήρηση υγιούς τριχωτού της κεφαλής και που προάγει την φυσική ανάπτυξη της τρίχας.
Προφυλάξεις
Οι εγκυμονούσες και όσες θηλάζουν πρέπει να το αποφεύγουν. Όσοι/ες λαμβάνουν διουρητικά επίσης, αφού μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση. Στους διαβητικούς που παίρνουν φάρμακα συνιστάται προσοχή, αφού μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία. Ακόμη πρέπει να το αποφεύγουν αυτοί που παίρνουν φάρμακα για την πήξη του αίματος γιατί μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία. Τέλος η όποια υπόνοια αλλεργίας πρέπει να μας απωθεί από την χρήση του. Να επισημάνω πως ο κάθε οργανισμός είναι μοναδικός και έχει τις δικές του μοναδικές αντιδράσεις.
Σημείωση
Η ως άνω παρουσίαση του φυτού, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή. Η συμβουλή ειδικού κρίνεται απαραίτητη πριν από την χρήση του φυτού.
[toggle title="Πηγές"]
https://en.wikipedia.org/wiki/Arctium_lappa
https://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Arctium+lappa
https://www.botanical.com/botanical/mgmh/b/burdoc87.html
https://www.ellinikabaharika.gr/%CF%84%CE%B1-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%8A%CF%8C%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%BC%CE%B1%CF%82/40-%CE%A6%CE%B1%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%86%CF%85%CF%84%CE%AC-%CE%92%CF%8C%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B1-(-Medicinal-plants-)/623-%CE%86%CF%81%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BF%CE%BD-%CE%BB%CE%AC%CF%80%CF%80%CE%B1-%CF%81%CE%AF%CE%B6%CE%B1-(-Arctium-lappa-radix-conc-)-(-Burdock-root-cut-)
https://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/2932?qlookup=11104&format=Full&max=25&man=&lfacet=&new=1
https://libproject.hkbu.edu.hk/was40/detail?lang=en&channelid=1288&searchword=herb_id=D00675
https://www.healthy.net/scr/bio.aspx?Id=61
[/toggle]
- Όσα σε κάνουν άνθρωπο και όσα ποτέ δεν σκέφτηκες - 24 Ιουλίου 2018
- Περνώντας από τη μοναξιά στη μοναχικότητα - 28 Ιουνίου 2018
- Τόλμησα να… ονειρογευτώ! - 28 Μαΐου 2018
