Γιατί έχει σημασία αν ένας γονέας είναι ναρκισσιστής; Πώς μπορεί να πληγώσει αυτό ένα παιδί; Μπορεί να κάνετε αυτές τις ερωτήσεις, αν έχετε την κηδεμονία του παιδιού σας από κοινού με έναν/μία πρώην με ναρκισσιστικές τάσεις• αν έχετε μεγαλώσει με έναν ναρκισσιστή γονέα• αν βρίσκεστε σε σχέση με έναν ναρκισσιστή ή είστε ένας επαγγελματίας που εργάζεται σε μια περίπτωση που εμπλέκει ναρκισσιστή γονέα. Με βάση την έρευνα και την κλινική μου εμπειρία, θέλω εδώ να σας παρέχω ορισμένες πληροφορίες σχετικά με το πώς αυτή η διαταραχή μπορεί να επιδράσει στα παιδιά.
Αρχικά, επιτρέψτε μου να εξηγήσω ότι η διαταραχή ναρκισσιστικής προσωπικότητας παρερμηνεύεται και παρεξηγείται όταν χρησιμοποιείται, για να χαρακτηρίσει κάποιον που είναι απλά αλαζόνας, υπερόπτης και εγωιστής. Αν και αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ενοχλητικά και καθόλου ευχάριστα, ο ναρκισσισμός αποτελεί μια βαθύτερη, πιο καταστροφική διαταραχή με ολέθριες επιδράσεις σε ανθρώπους, σχέσεις και στο ίδιο το άτομο.
Advertisment
Η αντιμετώπισή της είναι μια δύσκολη υπόθεση• πολλοί πιστεύουν ότι είναι αθεράπευτη. Οι ακρογωνιαίοι λίθοι της διαταραχής είναι η έλλειψη ενσυναίσθησης και η ανικανότητα σύνδεσης με τον συναισθηματικό κόσμο των άλλων.
Πώς, λοιπόν, οι ναρκισσιστές γονείς επηρεάζουν τα παιδιά τους;
-Το παιδί δεν θα νιώθει οτι ακούγεται ή ότι γίνεται αντιληπτό.
-Τα συναισθήματα και η πραγματικότητα του παιδιού δεν θα γίνονται αντιληπτά.
Advertisment
-Θα το μεταχειρίζονται σαν ένα αξεσουάρ, παρά σαν ένα άτομο.
-Το παιδί θα αποκτά αξία σύμφωνα με αυτό που κάνει (συνήθως για τον γονέα) παρά για το τι είναι ως άνθρωπος.
-Το παιδί δεν θα μάθει να αναγνωρίζει ή να εμπιστεύεται τα ίδια του τα συναισθήματα και θα μεγαλώσει με μια «παραλυτική» αυτοαμφισβήτηση.
-Το παιδί θα διδαχθεί ότι ο τρόπος που φαίνεται είναι σημαντικότερος από το πώς νιώθει.
-Το παιδί θα φοβάται να είναι αληθινό και, αντιθέτως, θα διδαχθεί ότι η εικόνα είναι σημαντικότερη από την αυθεντικότητα.
-Το παιδί θα διδαχθεί να κρατά μυστικά, για να προστατέψει τον γονέα και την οικογένεια.
-Το παιδί δεν θα ενθαρρύνεται να αναπτύξει τη δική του αίσθηση εαυτού.
-Θα νιώθει συναισθηματικά άδειο.
-Θα μάθει να μην εμπιστεύεται τους άλλους.
-Θα νιώθει ότι χειραγωγείται, ότι το εκμεταλλεύονται και ότι το χρησιμοποιούν.
-Το παιδί θα είναι αυτό που θα στέκεται στο γονέα, παρά το αντίθετο.
-Η συναισθηματική ανάπτυξη του ατόμου θα καθυστερήσει.
-Το παιδί θα νιώσει ότι επικρίνεται αυστηρά, παρά ότι γίνεται αποδεκτό και ότι αγαπιέται.
– Θα μεγαλώσει, έχοντας μια μόνιμη σύγχυση για το πώς θα βρει την αγάπη, την αποδοχή και την προσοχή.
– Θα μεγαλώσει νιώθοντας ότι δεν θα είναι ποτέ «αρκετά καλό».
-Δεν θα έχει κάποιον πρότυπο για υγιείς συναισθηματικές συνδέσεις.
-Το παιδί δεν θα μάθει τα απαραίτητα όρια για τις σχέσεις.
-Δεν θα μάθει πώς να φροντίζει τον εαυτό του, αλλά αντίθετα, θα αναπτύσσει εύκολα το χαρακτηριστικό της εξάρτησης (θα φροντίζει τους άλλους, παραμελώντας τον εαυτό του).
-Το παιδί θα δυσκολευτεί να αποσυνδεθεί από τον γονέα, καθώς μεγαλώνει.
-Θα διδαχθεί να αναζητά την εξωτερική επιβεβαίωση, παρά την εσωτερική.
-Θα λαμβάνει ανάμεικτα μηνύματα όπως «κατάφερε τα καλύτερα, ώστε να με κάνεις περήφανο/η ως γονέα, αλλά όχι τόσο καλά που να με επισκιάζεις».
-Το παιδί, αν επισκιάσει τον γονέα, θα νιώσει τη ζήλεια από εκείνον/η.
-Δεν θα διδαχθεί να επαινεί τον εαυτό του, όταν το αξίζει.
-Το παιδί τελικά θα υποφέρει από κάποιο βαθμό μετατραυματικού στρες, κατάθλιψης και/ή άγχους στην ενήλικη ζωή του.
-Θα μεγαλώσει πιστεύοντας ότι είναι ανάξιο για αγάπη, επειδή θα σκέφτεται ότι αν δεν το αγαπούν οι ίδιοι οι γονείς του, τότε ποιος άλλος θα το κάνει;
-Συχνά ντροπιάζεται ή ταπεινώνεται από έναν ναρκισσιστή γονέα και έτσι μεγαλώνει με έλλειψη αυτοεκτίμησης.
-Το παιδί συχνά γίνεται είτε εξαιρετικά επιτυχημένο, είτε αυτό- σαμποτέρ, είτε και τα δύο.
-Το παιδί θα χρειαστεί θεραπεία για τα τραύματά του και θα χρειαστεί να αυτό- αναθρέψει τον εαυτό του στην ενήλικη ζωή.
Η ανατροφή από έναν ναρκισσιστή γονέα είναι συναισθηματικά και ψυχολογικά κακοποιητική και προκαλεί μακροχρόνια, αρνητικά αποτελέσματα στα παιδιά. Συχνά δεν γίνονται αντιληπτοί από τους επαγγελματίες, επειδή οι ναρκισσιστές μπορεί να είναι γοητευτικοί στην παρουσία, επιδεικνύοντας μια εικόνα, έτσι ακριβώς όπως θέλουν να γίνουν αντιληπτοί. Πίσω από τις κλειστές πόρτες, τα παιδιά νιώθουν την ασφυξία και τον αγώνα με την μοναξιά και τον πόνο.
Ο ναρκισσιστής δεν παίρνει την ευθύνη για τα λάθη ή τη συμπεριφορά του, οπότε το παιδί πιστεύει ότι εκείνο είναι που φταίει. Έχοντας εργαστεί ως επαγγελματίας ψυχικής υγείας με εκατοντάδες παιδιά, αλλά και με ενήλικα παιδιά ναρκισσιστών γονέων, βλέπω τα παραπάνω συμπτώματα να επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά. Ο τρόπος ζωής διαφέρει, όπως και οι ιστορίες, αλλά όλες έχουν τα ίδια συναισθηματικά βάρη. Και χρειάζεται σοβαρή θεραπευτική δουλειά για να νιώσουν καλύτερα και να αναρρώσουν.
Αν είστε ο άλλος γονέας ή μέλος μιας εκτεταμένης οικογένειας και προσπαθείτε να αποτρέψετε τις επιδράσεις ενός ναρκισσιστή γονέα, έχετε διπλό καθήκον ως ο υπεύθυνος της ιστορίας. Η καλύτερη προσέγγιση είναι εσείς να μεγαλώσετε το παιδί σας με ενσυναίσθηση- ως αντίθεση στον ναρκισσισμό. Αν είστε επαγγελματίας που εργάζεται σε μια περίπτωση, η οποία εμπλέκει ναρκισσιστή, βοηθήστε τα παιδιά πρώτα να κατανοήσουν πραγματικά τη δυναμική αυτής της διαταραχής. Μην ελαχιστοποιείτε τη σημασία της. Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά κάνουν ψυχοθεραπεία και μαθαίνουν δεξιότητες αποδοχής του εαυτού τους, αλλά και όσες άλλες χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τους ναρκισσιστές γονείς τους. Τα παιδιά είναι η προτεραιότητα.
Άρθρο της Karyl McBride, θεραπεύτρια ζεύγους και οικογένειας – Photo: Author/Depositphotos
