Το άγχος επιδρά τόσο στη ψυχική, όσο και στη σωματική υγεία. Οι συνέπειες είναι τόσο βραχυπρόθεσμες, όσο και μακροπρόθεσμες. Αν και οι περισσότεροι γνωρίζουμε για τις επιδράσεις του άγχους στην ψυχική μας υγεία, λίγοι είναι εκείνοι που μπορούν να αναγνωρίσουν τις σωματικές παρενέργειες. Στο παρόν άρθρο, ξεδιπλώνουμε τα πιο συνηθισμένα σωματικά συμπτώματα και τις παρενέργειες του άγχους.
Τι είναι η αγχώδης διαταραχή;
Το άγχος περιγράφει μια ομάδα διαταραχών που προκαλούν ανησυχία, νευρικότητα και φόβο. Αυτά τα συναισθήματα αλληλεπιδρούν αρνητικά με την καθημερινότητα και είναι δυσανάλογα του αναφερόμενου αντικειμένου ή γεγονότος που πυροδότησε το άγχος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι άνθρωποι δεν μπορούν να εντοπίσουν τι πυροδότησε το άγχος τους. Αν και το ήπιο άγχος αναμένεται φυσιολογικά σε ορισμένες καταστάσεις, όπως πριν από μια σημαντική διάλεξη (παρουσίαση) ή μια συνάντηση, το επίμονο άγχος μπορεί να αλληλεπιδράσει με την ευεξία μας.
Advertisment
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση για το Άγχος και την Κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν την πιο συνηθισμένη ψυχική διαταραχή και επηρεάζουν 40 εκατομμύρια ενήλικες κάθε χρόνο (μόνο στις ΗΠΑ). Αν και οι αγχώδεις διαταραχές αντιμετωπίζονται, μόνο το 36.9% των ασθενών λαμβάνουν θεραπεία.
Είδη αγχώδους διαταραχής
– Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή: Υπερβολικό άγχος χωρίς εμφανή λόγο που διαρκεί για 6 μήνες ή και περισσότερο
– Κοινωνικό άγχος: Φόβος κριτικής ή ταπείνωσης σε κοινωνικές καταστάσεις
Advertisment
– Άγχος αποχωρισμού: Φόβος απομάκρυνσης από την οικογένεια (από κάποιο άλλο σημαντικό πρόσωπο) ή από το σπίτι
– Φοβία: Φόβος για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, αντικείμενο ή κατάσταση
– Υποχονδρίαση: Επίμονος φόβος εμφάνισης σοβαρών προβλημάτων υγείας
– Ψυχαναγκαστική – καταναγκαστική διαταραχή (OCD): Επαναλαμβανόμενες, επίμονες σκέψεις που προκαλούν συγκεκριμένες συμπεριφορές
– Μετατραυματικό στρες: Σοβαρή μορφή άγχους μετά από ένα τραυματικό γεγονός ή γεγονότα
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα ποικίλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και περιλαμβάνουν τόσο σωματικές, όσο και ψυχολογικές ενδείξεις:
– Νευρικότητα, ένταση, φόβος
– Ανησυχία, ταραχή
– Κρίση πανικού, σε σοβαρές περιπτώσεις
– Ταχυκαρδία
– Λαχάνιασμα ή υπεραερισμός
– Εφίδρωση
– Τρέμουλο
– Κόπωση
– Αδυναμία
– Ζαλάδα
– Δυσκολία συγκέντρωσης
– Ναυτία
– Προβλήματα με τον ύπνο
– Πεπτικά προβλήματα
– Αίσθηση έντονης ζέστης ή κρύου
– Πόνος στο στήθος
Ορισμένοι τύποι αγχώδους διαταραχής περιλαμβάνουν κάποια επιπλέον συμπτώματα. Για παράδειγμα, στο ODC εμφανίζονται
– Εμμονικές σκέψεις
– Καταναγκαστικές συμπεριφορές που στοχεύουν στη μείωση του άγχους που προκαλείται από σκέψεις
– Περίοδοι προσωρινής ανακούφισης, που ακολουθούν μετά από καταναγκαστικές συμπεριφορές.
Επιδράσεις του άγχους στο σώμα
Το άγχος μπορεί να επιδράσει στην ανάπτυξη χρόνιων σωματικών παθήσεων. Η ιατρική κοινότητα υποψιάζεται ότι το άγχος αναπτύσσεται στην αμυγδαλή, μια εγκεφαλική δομή που διαχειρίζεται συναισθηματικές αποκρίσεις. Όταν νιώθουμε στρες, φόβο ή άγχος, ο εγκέφαλος στέλνει σήματα σε άλλα μέρη του σώματος. Αυτά επικοινωνούν ότι το σώμα χρειάζεται να προετοιμαστεί για θέση μάχης ή φυγής.
Το σώμα ανταποκρίνεται απελευθερώνοντας αδρεναλίνη και κορτιζόλη, που πολλοί περιγράφουν ως ορμόνες του στρες. Η απόκριση μάχης ή φυγής είναι χρήσιμη όταν αντιμετωπίζουμε έναν επιθετικό άνθρωπο, αλλά δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμη όταν πάμε σε μια συνέντευξη για δουλειά ή για μια παρουσίαση. Επίσης, δεν είναι υγιή όταν η απόκριση επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κάποιοι από τους τρόπους που το άγχος επιδρά στο σώμα περιλαμβάνουν:
Αλλαγές στο αναπνευστικό σύστημα
Ο υπεραερισμός επιτρέπει στους πνεύμονες να πάρουν περισσότερο οξυγόνο και να το μεταφέρουν γρήγορα σε όλο το σώμα. Το επιπλέον οξυγόνο βοηθά το σώμα να προετοιμαστεί για μάχη ή φυγή. Ο υπεραερισμός μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν ότι δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο και παλεύουν να αναπνεύσουν. Μπορεί να συνοδεύεται από τα εξής συμπτώματα: ζαλάδα, αίσθηση λιποθυμίας, αδυναμία, μυρμήγκιασμα.
Καρδιαγγειακό σύστημα
Το άγχος μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό και στην κυκλοφορία του αίματος σε όλο το σώμα. Η ταχυπαλμία διευκολύνει την απόκριση μάχης – φυγής, ενώ η αυξημένη αιματική ροή μεταφέρει φρέσκο οξυγόνο και θρεπτικά στοιχεία στους μύες. Η αγγειοσυστολή μπορεί να επηρεάσει την θερμοκρασία του σώματος. Συνήθως γι’ αυτό και οι άνθρωποι νιώθουμε εξάψεις ως αποτέλεσμά της.
Στη συνέχεια, το σώμα ιδρώνει, ώστε να κατεβάσει τη θερμοκρασία. Αυτό μπορεί ορισμένες φορές να φανεί αποτελεσματικό. Το μακροχρόνιο άγχος δεν αποδεικνύεται καλό για το καρδιαγγειακό σύστημα και την καρδιακή υγεία. Έρευνες υποστηρίζουν ότι αυξάνει το ρίσκο εμφάνισης καρδιαγγειακών νόσων.
Αδύναμη λειτουργία του ανοσοποιητικού
Βραχυπρόθεσμα, το άγχος ενισχύει την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ωστόσο, το παρατεταμένο άγχος μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Η κορτιζόλη εμποδίζει την απελευθέρωση ουσιών που προκαλούν φλεγμονές και απενεργοποιεί πλευρές του ανοσοποιητικού που καταπολεμούν μολύνσεις. Έτσι, όσοι εμφανίζουν χρόνιο άγχος αρρωσταίνουν συχνότερα.
Αλλαγές στην γαστρεντερική λειτουργία
Η κορτιζόλη μπλοκάρει διαδικασίες που το σώμα δεν θεωρεί απαραίτητες σε μια κατάσταση μάχης – φυγής. Μία από αυτές τις μπλοκαρισμένες διαδικασίες είναι η πέψη. Επίσης, η αδρεναλίνη μειώνει την αιματική ροή και χαλαρώνει του στομαχικούς μύες.
Το αποτέλεσμα είναι συμπτώματα όπως ναυτία, διάρροια, αίσθηση καύσου και έλλειψη όρεξης. Ορισμένες έρευνες υποστηρίζουν ότι το στρες και η κατάθλιψη συνδέονται με διάφορες γαστρεντερικές παθήσεις, όπως το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.
Αλλαγές στο ουροποιητικό σύστημα
Το άγχος και το στρες μπορεί να αυξήσουν την ανάγκη να ουρήσουν και αυτή η αντίδραση είναι πιο συνηθισμένη σε ανθρώπους με φοβία. Η ανάγκη ούρησης ή η έλλειψη ελέγχου μπορεί να έχει εξελικτική βάση, καθώς είναι ευκολότερο να τρέξει κανείς με άδεια κύστη.
Επιπλοκές και μακροχρόνιες επιδράσεις
Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
– Κατάθλιψη
– Πεπτικά προβλήματα
– Αϋπνία
– Παθήσεις με χρόνιο πόνο
– Δυσκολίες στο σχολείο, στην εργασία ή στην κοινωνικοποίηση
– Έλλειψη ενδιαφέροντος για σεξ
– Χρήση ουσιών
– Αυτοκτονικές σκέψεις
Διάγνωση και θεραπεία
Για κάνει τη διάγνωση, ένας ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να αξιολογήσει τα συμπτώματα και ελέγχει κάθε άλλες ιατρικές παθήσεις που μπορεί να πυροδοτούν το άγχος. Το άγχος μπορεί να θεραπευτεί και οι γιατροί συστήνουν έναν συνδυασμό των ακόλουθων:
– Φαρμακευτική αγωγή
– Ψυχοθεραπεία
– Ομάδες στήριξης
– Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Photo: Author/Depositphotos
[toggle title="Πηγές"]
https://www.nimh.nih.gov/health/publications/stress/index.shtml
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3743090/
https://adaa.org/about-adaa/press-room/facts-statistics
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3574461/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4398234/
[/toggle]
