Είτε είστε ένας ένθερμος άθεος, ένας συγκρατημένος αγνωστικιστής είτε ένας ευσεβής πιστός, θα βρείτε τις παρακάτω επιδράσεις της θρησκείας στον ανθρώπινο εγκέφαλο πραγματικά εκπληκτικές. Η θρησκευτική πίεση μπορεί να αυξήσει τα χρόνια ζωής μας και να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε ασθένειες. Και οι έρευνες στο πεδίο της «νευροθεολογίας» – ή της νευροεπιστήμης της θεολογικής πίστης – έχει κάνει ορισμένες εκπληκτικές ανακαλύψεις που πρόκειται να αλλάξουν το πώς σκεφτόμαστε για την πνευματικότητα.
Για παράδειγμα, ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η θρησκευτική εμπειρία ενεργοποιεί τα ίδια εγκεφαλικά νευρωνικά μονοπάτια όπως το σεξ και τα ναρκωτικά. Άλλες έρευνες έχουν υποδείξει ότι οι βλάβες σε μια συγκεκριμένη εγκεφαλική περιοχή μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε ότι κάποιος βρίσκεται μαζί μας στο δωμάτιο, ενώ κανείς δεν βρίσκεται πραγματικά εκεί. Τέτοια ευρήματα έχουν ενδιαφέρουσες συνέπειες όσον αφορά στο πώς η θρησκεία επιδρά στην υγεία και το αντίθετο. Αν και οι ερευνητές μπορεί να μην έχουν ακόμα όλες τις απαντήσεις, τα κομμάτια του παζλ συνθέτονται σταδιακά για να διαμορφώσουν μια επιστημονική εικόνα για την θρησκεία, η οποία είναι λίγο διαφορετική από αυτή που βρίσκουμε στα ιερά βιβλία.
Advertisment
Οι διαφορετικές θρησκείες έχουν και διαφορετικές επιδράσεις
Ο Dr. Andrew Newberg, καθηγητής νευροεπιστήμης εξηγεί ότι οι διαφορετικές θρησκευτικές πρακτικές έχουν και διαφορετικές επιδράσεις στον εγκέφαλό μας. Ο ερευνητής αντλεί από τις πραγματικά πολυάριθμες μελέτες του για να δείξει ότι τόσο ο Βουδισμός (διαλογισμός), όσο και ο Καθολικισμός (προσευχή), για παράδειγμα, προκαλούν αυξημένη δραστηριότητα στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου.
Αυτές οι περιοχές συνδέονται με αυξημένη συγκέντρωση και προσοχή, με δεξιότητες σχεδιασμού, με την ικανότητα προβολής στο μέλλον και με την ικανότητα κατασκευής σύνθετων επιχειρημάτων. Επίσης, τόσο η προσευχή, όσο και ο διαλογισμός συνδέονται με μειωμένη δραστηριότητα στον βρεγματικό λοβό, που είναι υπεύθυνος για την επεξεργασία του χρονικού και χωρικού προσανατολισμού.
Οι μοναχοί, ωστόσο – που προσεύχονται χρησιμοποιώντας λέξεις και όχι τόσο τεχνικές οραματισμού που βρίσκουμε στο διαλογισμό – επιδεικνύουν αυξημένη δραστηριότητα στις εγκεφαλικές περιοχές που σχετίζονται με την επεξεργασία της γλώσσας. Αλλά άλλες θρησκευτικές πρακτικές μπορούν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα στις ίδιες εγκεφαλικές περιοχές. Για παράδειγμα, μία από τις πιο πρόσφατες μελέτες, που έγιναν με τη βοήθεια του Dr. Newberg δείχνουν ότι η έντονη Ισλαμική προσευχή – «η οποία έχει, την πιο θεμελιώδη έννοιά της, στην παράδοση του εαυτού στο Θεό» – μειώνει τη δραστηριότητα στον προμετωπιαίο φλοιό και στο μετωπιαίο λοβό που συνδέονται, όπως επίσης και τη δραστηριότητα στο βρεγματικό λοβό.
Advertisment
Ο προμετωπιαίος φλοιός θεωρείται παραδοσιακά ότι εμπλέκεται στον εκτελεστικό έλεγχο ή στη συμπεριφορά που συνάγεται από τη θέληση, όπως επίσης και στη λήψη αποφάσεων. Οπότε, οι ερευνητές υποθέτουν, φαίνεται λογικό ότι μια πρακτική που εστιάζει στην απελευθέρωση ελέγχου θα είχε ως αποτέλεσμα τη μειωμένη δραστηριότητα σε αυτή την εγκεφαλική περιοχή.
Η θρησκεία και τα νευρωνικά εγκεφαλικά μονοπάτια
Μία πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι η θρησκεία ενεργοποιεί τα ίδια νευρωνικά μονοπάτια ανταμοιβής, όπως το σεξ, τα ναρκωτικά και άλλες εθιστικές δραστηριότητες. Ο Dr. Jeff Anderson, Ph.D και οι συνάδελφοί του εξέτασαν τους εγκεφάλους 19 νέων Μορμόνων χρησιμοποιώντας λειτουργικό μαγνητικό τομογράφο.
Όταν ρωτήθηκαν αν και σε ποιο βαθμό οι συμμετέχοντες ένιωθαν «το πνεύμα», όσοι ανέφεραν τα πιο έντονα συναισθήματα επέδειξαν αυξημένη δραστηριότητα στον επικλινή πυρήνα, όπως επίσης στο μετωπιαίο κέντρο του ελέγχου και στο μεσοκοιλιακό προμετωπιαίο κοιλιακό φλοιό. Αυτές οι εγκεφαλικές περιοχές της απόλαυσης και της ανταμοιβής είναι επίσης ενεργές, όταν εμπλεκόμαστε σε σεξουαλικές δραστηριότητες, ακούμε μουσική, στοιχηματίζουμε και κάνουμε χρήση ναρκωτικών. Οι συμμετέχοντες επίσης ανέφεραν συναισθήματα γαλήνης και σωματικής ζεστασιάς.
Αυτά τα ευρήματα έρχονται να στηρίξουν εκείνα παλαιότερων ερευνών, που είχαν βρει ότι η εκτέλεση πνευματικών πρακτικών ανεβάζει τα επίπεδα της σεροτονίνης, του νευροδιαβιβαστή δηλαδή της «ευτυχίας» και των ενδορφίνων. Τα τελευταία είναι μόρια που ενισχύουν την ευφορία. Τέτοιες νευροφυσιολογικές επιδράσεις φαίνεται να δίνουν στο ρητό «η θρησκεία είναι το όπιο των ανθρώπων», ένα νέο νόημα.
Οι εξωτερικές εμπειρίες είναι τελικά εσωτερικές
Ορισμένες πρόσφατες εξελίξεις στις νευροαπεικονιστικές τεχνικές μας επιτρέπου να καταλάβουμε πώς ο εγκέφαλός μας «δημιουργεί» μια πνευματική ή μυστικιστική εμπειρία. Τι προκαλεί την αίσθηση ότι κάποιος άλλος βρίσκεται μαζί μας στο δωμάτιο ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανείς; Μήπως περνάμε σε άλλη διάσταση;
Ο καθηγητής James Giordano τονίζει ότι πλέον μπορούμε να καταλάβουμε πότε ένας άνθρωπος βρίσκεται σε κατάσταση έκστασης και να αναγνωρίσουμε τις συγκεκριμένες εγκεφαλικές περιοχές που συμμετέχουν στη διαδικασία. Όταν τα δίκτυα του ανώτερου βρεγματικού φλοιού ή του προμετωπιαίου φλοιού ενεργοποιούνται περισσότερο ή λιγότερο, τα σωματικά μας όρια αλλάζουν. Και οι έρευνες δείχνουν ακριβώς αυτό. Μία μελέτη με βετεράνους του Βιετνάμ δείχνει ότι όσοι είχαν τραυματιστεί στον ραχιοπλευρικό προμετωπιαίο φλοιό ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν μυστικιστικές εμπειρίες.
Photo: Author/Depositphotos
[toggle title="Πηγές"]
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0028393215302360
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3190564/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3562704/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0928425715000182
https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Know-Your-Brain#fore
https://www.andrewnewberg.com/research/
[/toggle]
