Όνομα: Αγριαψιθιά
Επιστημονική Ονομασία: Αχιλλεία η χιλιόφυλλος – Achillea millefolium
Advertisment
Οικογένεια: Αστεροειδών
Άλλα Ονόματα: χιλιόφυλλο, σεμεσάντο, Αχιλλαία, Αχιλλέα, Δάκρυ της Αφροδίτης, Χαμόγελο της Αφροδίτης.
Προσοχή: Η αψιθιά και η αγριαψιθιά είναι δύο εντελώς διαφορετικά βότανα. Διαβάστε περισσότερα για την αψιθιά.
Advertisment
Περιγραφή της αγριαψιθιάς
Είναι πολυετές φυτό με ύψος 20 – 70 εκατοστά. Απαντάται σε λιβάδια, ακαλλιέργητους αγρούς, στην άκρη των δρόμων και σε ακροποταμιές. Φύεται στην Ευρώπη, από την Ισλανδία ως τον Καύκασο, τη Δυτική Ασία και τη Βόρειο Αμερική και σε όλες τις εύκρατες περιοχές και σε εδάφη από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι και 3.500 μέτρα υψόμετρο.
Υπάρχουν 400 περίπου είδη του φυτού. Στη χώρα μας συναντούμε κυρίως την Αιγυπτιακή, με κίτρινα άνθη, τη Λυγιστική, κοινώς Σεμισάντο και την Κρητική, τα φύλλα της οποίας στην Κύπρο τα έτρωγαν ως λαχανικά και τα ονόμαζαν Συμηλούδια ή Λάζαρος (γιατί το Σάββατο του Λαζάρου, τα παιδιά στολισμένα με άνθη των φυτών αυτών, ψέλνουν το Λάζαρο πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι).
Φυτολογικά, πρόκειται για μια ριζωματώδη, πολύχρονη πόα με ευθυτενές στέλεχος, άκαμπτο και σχεδόν ξυλώδες που φέρει πολλά φύλλα σε πολύ λεπτές λωρίδες, γεγονός που τα κάνει να μοιάζουν θαμνώδη. Είναι πολύ χαρακτηριστικά στο σχήμα και στο χρώμα, πολύ σχιστά, σε πολύ λεπτά τμήματα, σε βαθμό που φαίνονται σαν πολυσύνθετα, γι’ αυτό και ονόμασαν το φυτό χιλιόφυλλο.
Τα λευκά λουλούδια της, τα οποία σε ορεινές περιοχές μπορεί να έχουν ροζ χρώμα, είναι στην πραγματικότητα μικρά κεφάλια που συνθέτουν ένα κόρυμβο. Όταν τα σφίξουμε, αναδίδουν μια ευχάριστη μυρωδιά καμφοράς, έντονη και γλυκιά ταυτόχρονα. Το φυτό ανθίζει από το Μάιο ως τον Οκτώβριο και η συλλογή των χρησιμοποιούμενων μερών (ολόκληρο το φυτό χωρίς τη ρίζα) γίνεται κατά την περίοδο της άνθισης.
Η ώρα που θα μαζέψουμε το φυτό παίζει σημαντικό ρόλο γιατί, το πρωί έχει το περισσότερο αιθέριο έλαιο από ό,τι τις υπόλοιπες ώρες. Την αποξηραίνουμε σε σκιερό μέρος καλά αεριζόμενο. Για να καταλάβουμε αν η αποξήρανση έχει ολοκληρωθεί, μπορούμε να δούμε αν τα φύλλα θρυμματίζονται και οι βλαστοί σπάνε και δεν λυγίζουν.
Το βότανο αποθηκεύεται σε γυάλινο αεροστεγώς κλεισμένο βάζο σε σκοτεινό χωρίς υγρασία μέρος. Πάνω στο βάζο γράφουμε το όνομα του φυτού και την ημερομηνία συλλογής. Η διάρκεια ζωής είναι πέντε χρόνια, αν μείνει καλά κλεισμένο. Μπορεί να αναπτυχθεί τόσο στον ήλιο όσο και στη σκιά, ενώ αντέχει στην ξηρασία αλλά και σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.
Συστατικά της Αχιλλέας
Από την Αχιλλεία έχουν απομονωθεί γύρω στις 40 χημικές ουσίες. Οι κυριότερες δραστικές ουσίες της είναι το αιθέριο έλαιο που περιέχει καμφορά, προαζουλένη, σαβινένιο, σεσκιτερπενικές λακτόνες, τα φλαβονοειδή, τα πολυακετυλένια, τα τριτερπένια, πολυνίνη, το σαλικυλικό οξύ, τα αλκαλοειδή (αχιλλεΐνη – η πικρή ουσία του φυτού), οι κουμαρίνες, οι τανίνες και η λιναοόλη. Είναι φυτό, πλούσιο σε χαλκό και περιέχει επίσης, νιτρικά και φωσφορικά άλατα, αμινοξέα, σάκχαρα, βιταμίνη C και Κ.
Ιστορία και Παράδοση της Αγριαψιθιάς
Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Αχιλλέας χρησιμοποίησε τα φύλλα του φυτού για να επουλώσει τις πληγές του Τήλεφου, του βασιλιά της Μυσίας, και γι’ αυτόν τον λόγο φέρει το όνομά του. Η φαρμακευτική δράση της αγριαψιθιάς ήταν γνωστή από τους προϊστορικούς χρόνους. Μεγάλες ποσότητες γύρης του φυτού – και πολλών άλλων φαρμακευτικών φυτών – ανακαλύφθηκαν στο σπήλαιο Σανιντάρ του Ιράκ, όπου βρίσκεται ένα νεκροταφείο της εποχής του ανθρώπου του Νεάντερταλ.
Το φυτό αυτό αποτελούσε επομένως ήδη μέρος της φαρμακοποιΐας των Νεάντερταλ πριν από 50.000 χρόνια και πλέον. Πολύ αργότερα, ο Διοσκουρίδης ανέφερε την αχιλλέα ως “ασύγκριτα αποτελεσματική κατά της αιμορραγίας από πληγές και κατά των παλιών και νέων ελκών”. Την ονόμαζε, μάλιστα, “στρατιώτη χιλιόφυλλο”, επειδή την χρησιμοποιούσαν κατά τη διάρκεια των πολέμων για την περίθαλψη των τραυμάτων των στρατιωτών.
Ο Ιπποκράτης συνιστούσε το λουτρό με αχιλλέα για την καταπολέμηση της αιμορραγίας των αιμορροΐδων. Στις βόρειες χώρες, το φυτό αντικαθιστούσε το λυκίσκο στην παρασκευή της μπύρας, ενώ στη Γερμανία, κατά τον 16ο αιώνα, έριχναν στα βαρέλια σπόρους του φυτού, για να εξασφαλιστεί η καλύτερη διατήρηση των κρασιών. Οι Γάλλοι Cazin και Teissier, τον 19ο αιώνα, τη σύστηναν σε παθήσεις των φλεβών (κιρσοί) και στους σπασμούς της μήτρας.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις της Αχιλλέας
– Χρησιμοποιείται ως αντισπασμωδικό, αντιπυρετικό, στυπτικό, αντιαιμορραγικό, πικρό τονωτικό, αντιφυσικό, ανθελμινθικό, ήπιο διουρητικό, εμμηναγωγό και αντιφλεγμονώδες.
– Αλοιφή με χιλιόφυλλο θεραπεύει παλιές πληγές, έλκη και συρίγγια.
– Τα φύλλα του φυτού είναι στυπτικά και ως εκ τούτου συνίστανται για την επούλωση των πληγών κάθε είδους.
– Η Αχιλλέα καθαρίζει το αίμα και διαστέλλει τα αγγεία.
– Χρησιμοποιούνται επίσης για την εξομάλυνση της υπερβολικής έμμηνου ρύσης, καταπραΰνουν τις αιμορροΐδες και μειώνουν την αιμόπτυση, στην οποία περίπτωση σημαντική είναι η δράση της αχιλλεΐνης.
– Από τις ανθισμένες κορυφές παρασκευάζεται ένα πικρό τονωτικό, το οποίο συνιστάται σε περίπτωση έλλειψης όρεξης, στις διαταραχές του πεπτικού συστήματος, στη δυσπεψία και στους πόνους της κοιλιακής χώρας.
– Έχει αντιοξειδωτική δράση και απομακρύνει τις τοξίνες από τον οργανισμό.
– Οι ανθισμένες κορυφές βοηθούν επίσης στη ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου ενώ ανακουφίζει από τους πόνους.
– Τα λουτρά με αγριαψιθιά συστήνονται για το πυελικό άλγος στις γυναίκες.
– Συστήνεται κατά των αερίων των εντοσθίων.
– Αντιρευματικό, αντινευρικό και γενικά, κατά της ατονίας.
– Καλό για το συκώτι και τη χοληδόχο κύστη.
– Τονωτικό στη λειτουργία των νεφρών και της καρδιάς.
– Δρα προληπτικά ενάντια στις θρομβώσεις, στην αρτηριοσκλήρυνση και την ισχαιμία.
– Έχει παυσίπονες ιδιότητες και δρα κατά των πόνων της αρθρίτιδας και των ρευματισμών.
– Συστήνεται κατά του αρχόμενου διαβήτη.
– Είναι αντιφυσητικό και σπασμολυτικό, συντελεί στη ρύθμιση του συστήματος των αδένων, βελτιώνοντας τη λειτουργία τους.
– Συντελεί στη διατήρηση του κανονικού βάρους του σώματος.
– Κατά των πόνων του στομάχου.
– Κατά της λευκόρροιας.
– Βελτιώνει τη διανοητική κατάσταση.
– Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην ακράτεια ούρων των παιδιών.
– Σταγόνες κρύου αφεψήματος στ’ αυτιά, είναι κατά διαφόρων παθήσεών τους.
Άλλες χρήσεις της αγριαψιθιάς
– Οι νεαροί βλαστοί του φυτού μπορούν να μπουν σε σαλάτες.
– Χρησιμοποιείται σαν αρωματικό της μπίρας.
– Οι ταξιανθίες του φυτού χρησιμοποιούνται ως αρωματικό σε επιδόρπια.
– Με ατμόλουτρο, είναι κατά της λιπαρότητας του δέρματος.
– Με εντριβές στο κεφάλι, εμποδίζει την τριχόπτωση και τονώνει τα μαλλιά.
– Είναι ευεργετικό στα “σκασίματα” των χεριών.
Παρασκευή – Δοσολογία
Εσωτερικά
Βράζουμε 30 – 50 γραμ. ανθισμένες κορυφές ανά λίτρο βραστού νερού. Πίνουμε 2 – 3 κούπες την ημέρα αν πάσχουμε από δυσπεψία ή για τους πόνους κατά την εμμηνόρροια.
Εξωτερικά
Χρησιμοποιήστε το χυμό του φυτού αφού το πλύνετε καλά και το κόψετε. Σταματά το αίμα και ενεργοποιεί την επούλωση των πληγών.
Αφέψημα
Βάλτε 60 γραμ. ανθισμένες κορυφές ανά λίτρο νερού. Το αφέψημα αυτό είναι εξαιρετικό για τον καθαρισμό των πληγών αλλά και για τις κομπρέσες κατά των αιμορροΐδων.
Για το ουροποιητικό σύστημα
Ρίχνουμε 30 στ. βάμμα αχιλλέας μέσα στο τσάι μας και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα.
Για τις ρινορραγίες
Στις ρινορραγίες, ο χυμός της Αχιλλέας ενσταλάζεται στη μύτη, ή μουσκεύεται μια γάζα όπου μπαίνει στα ρουθούνια.
Στο κρασί
Βράστε 40 – 50 γραμ. από το φυτό ανά λίτρο κρασιού. Είναι ένα ισχυρό μέσο για το σκάσιμο του δέρματος, τα κρυοπαγήματα και τις ραγάδες, αλλά και για τη θεραπεία των ελκών.
Αντισηπτική και επουλωτική λοσιόν
– 1 φλιτζάνι του τσαγιού αποσταγμένο καυτό νερό
– 50 γρ. οινόπνευμα
– 1 ξύλο κανέλας
– φλούδα από ένα λεμόνι
– 1 φλιτζάνι του καφέ αχιλλέα
– 1 φλιτζάνι του καφέ μελισσόχορτο
– 1 φλιτζάνι του καφέ καλέντουλα
– 1 φλιτζάνι του καφέ άνθη λεβάντας
Αφήνουμε τα βότανα μέσα στο καυτό νερό για μισή ώρα, τα σουρώνουμε και προσθέτουμε το οινόπνευμα.
Για τη δυσπεψία
Φτιάχνουμε βάμμα Αχιλλέας και παίρνουμε 20 σταγόνες, 3 φορές την ημέρα, το πρωί 6 σταγόνες, το μεσημέρι και το βράδυ από 7 σταγόνες διαλυμένες πάντα μέσα στο τσάι μας.
Ενδιαφέροντα στοιχεία για την αγριαψιθιά
– Όταν πίνεται σε μορφή ζεστού ροφήματος είναι τέλειο φάρμακο για κάθε είδους πυρετό.
– Όταν συνδυάζεται με άλλα βότανα, όπως μέντα και κουφοξυλιά, είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση της γρίπης και του κρυολογήματος.
– Το υδροδιάλυμα που βγαίνει από την απόσταξη μαζί με το αιθέριο έλαιο είναι εξίσου καλό για το δέρμα όπως και το ροδόνερο.
– Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τα ηλικιωμένα άτομα.
– Τα φρέσκα άνθη της Αχιλλέας μπορούν να γίνουν σούπα. Είναι μια πικρή και δυναμωτική σούπα.
– Χρησιμοποιείται πολύ στην αρωματοποιία, βοτανοθεραπεία και αρωματοθεραπεία.
Συνταγή για λικέρ Αχιλλέας:
Υλικά
– 300 γρ. φρέσκια αχιλέα ή 200 γρ. ξερή
– 1 λίτρο οινόπνευμα 40% π.χ βότκα
Εκτέλεση
Βάζουμε σε ένα βάζο τα παραπάνω υλικά και τα αφήνουμε για 10 ημέρες κουνώντας τα συχνά. Σουρώνουμε το μίγμα στύβοντας το καλά και προσθέτουμε ζάχαρη.
– Στη μαγειρική, κόβουμε τα φύλλα όπως στον μαϊντανό ή τα μαγειρεύουμε σε νερό και στη συνέχεια τα σοτάρουμε ελαφριά σε βούτυρο, κάτι που γίνεται κατά παράδοση στην Αγγλία.
– Ένας παλιός ευρωπαϊκός μύθος θέλει την αγριαψιθιά να έχει την τάση να φύεται σε τόπους ταφής μη αγιασμένους, και μάλιστα ο θρύλος λέει ότι αν έβλεπαν να φυτρώνει αγριαψιθιά σε κάποιο μνήμα, την ξερίζωναν και έφερναν τον ιερέα να “διαβάσει” στο νεκρό την προσευχή υπέρ αναπαύσεως του, για να μην στοιχειώσει εκείνο τον τόπο.
– Συνδυάζεται πολύ καλά με περγαμόντο, ιεροβότανο, κέδρο, άρκευθο, λεμόνι, μανταρίνι, μελισσόχορτο, δεντρολίβανο, τσαγιόδεντρο, πεύκο, βαλεριάνα και μυρτιά.
– Μπορεί να γίνει και λάδι, το οποίο χρησιμοποιείται σκέτο ή σε κρέμες και κεραλοιφές για δερματικές παθήσεις (όπως π.χ. ραγάδες, ουλές, έκζεμα, ψωρίαση κ.α.), επούλωση και ενυδάτωση.
Προφυλάξεις και παρενέργειες της Αχιλλέας
Η Αχιλλέα σπάνια μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση. Ωστόσο, η παρατεταμένη χρήση της μπορεί να προκαλέσει δερματικά στίγματα, ζαλάδες ή πονοκεφάλους. Κατά την εγκυμοσύνη, απαγορεύεται η χρήση του αιθέριου ελαίου της. Καλό είναι να μην χρησιμοποιείται συνεχόμενα για περισσότερο από ένα μήνα.
Άλλα ενδιαφέροντα βότανα
Ταραξάκο – Ραδίκι – Αγριοράδικο : Ιδιότητες, θεραπευτικές δράσεις και τρόποι χρήσης
Φασκόμηλο: Θεραπευτικές ιδιότητες και τρόπος χρήσης
[toggle title="Πηγές"]
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B3%CF%81%CE%B9%CE%B1%CF%88%CE%B9%CE%B8%CE%B9%CE%AC
Τα Βότανα και η θεραπεία τους από τις εκδόσεις Αφοί Νάστου
Petit Larousse: Θεραπευτικά Φυτά από το Πεδίο ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ Α.Ε
Φύση & Υγεία από τις εκδόσεις Κωσταρά
[/toggle]
