Το άγχος θα μπορούσε να πει κανείς πως αποτελεί ένα λειτουργικό συναίσθημα το οποίο αποτελεί την κινητήριο δύναμη για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων που συναντάμε στο διάβα μας, θέτοντας τον οργανισμό σε κατάσταση ετοιμότητας. Κανείς μας δεν θα έφερνε σε πέρας για παράδειγμα μια εργασία, αν δεν τον ενεργοποιούσε κάποιου βαθμού άγχος. Πρόκειται λοιπόν για μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε εξωτερικές ή εσωτερικές απαιτήσεις ή ακόμη και σε κινδύνους, οπότε και στόχος του είναι να μας βοηθήσει να αντιδράσουμε.
Δεν ανταποκρίνονται όμως όλα τα άτομα σε όλες τις καταστάσεις με τον ίδιο τρόπο και ούτε έχουν την ίδια προσωπικότητα. Έτσι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η αντίδραση άγχους ξεπερνά τα φυσιολογικά επίπεδα, χάνει τη λειτουργικότητά του, αποκτά άλλη μορφή και αρχίζει να προκαλεί έντονη δυσφορία και δυσκολίες στην καθημερινή ζωή.
Advertisment
Σε ποια άτομα λοιπόν συμβαίνει σπανιότερα αυτό; Και ποιο είναι άραγε το είδος των πολύτιμων στοιχείων και χαρακτηριστικών που προστατεύουν τα άτομα αυτά από τη συχνή βίωση της παθoλογικής μορφής άγχους, προς όφελος της ψυχικής και σωματικής τους υγείας; Aν και δύσκολο το εγχείρημα, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε λαμβάνοντας υπόψη και το περιεχόμενο θεωριών και προσεγγίσεων που έχουν ως επίκεντρο τον ανθρώπινο ψυχισμό. Τα άτομα αυτά φαίνεται λοιπόν να διαθέτουν ορισμένα στοιχεία σε επαρκή βαθμό και να τα εφαρμόζουν κατά βάση στην καθημερινότητά τους. Έτσι τείνουν να:
– Αντιλαμβάνονται το άγχος ως φίλο που προετοιμάζει τον οργανισμό εναντίον μιας απειλής και τους φέρνει κάποιο μήνυμα ως καλός αγγελιοφόρος.
– Αναζητούν γενικότερα τον καλό λόγο που κάτι συμβαίνει ή υπάρχει στη ζωή τους.
Advertisment
– Βλέπουν το λάθος με θαυμαστικό.
– Γνωρίζουν και πιστεύουν πως το καλύτερο και ωφελιμότερο για τον άνθρωπο είναι ο άλλος άνθρωπος. Το καλό τους φροντίζουν να περνάει και μέσα από το καλό του άλλου. Διατηρούν στενές διαπροσωπικές σχέσεις.
– Επειδή ακριβώς έχουμε γεννηθεί ανήμποροι, εξαρτώμενοι και θνητοί, ο μόνος τρόπος να τα βγάλουμε πέρα είναι να βρούμε ο ένας τον άλλο και να κρατηθούμε σφιχτά.
– Ξέρουν καλά την αξία της αγάπης και πως τα βραβεία της είναι η συναισθηματική ισορροπία, η ηρεμία και η πραγματική χαρά.
– Γνωρίζουν επίσης πως αν αποφασίσουμε να ακούσουμε το συναίσθημά μας και να το χρησιμοποιήσουμε ως οδηγό, μας λέει ακριβώς τι χρειαζόμαστε. Έτσι όταν μιλάει η καρδιά τους κρατούν αρκετές σημειώσεις.
– Ξέρουν ότι συναισθήματα που δεν εκφράστηκαν, ποτέ δεν πεθαίνουν, αλλά περνούν στην παρανομία προσβάλλοντας την υγεία.
– Πιστεύουν πως ανά πάσα στιγμή τόσο ο ίδιος όσο και ο καθένας έκανε και κάνει το καλύτερο που μπορεί (εν ενεργεία).
– Δεν φοβούνται το φόβο τους.
– Δεν έχουν να φοβηθούν ιδιαιτέρως τίποτα αφού ξέρουν πως το καντηλάκι τους σε λίγο θα σβήσει. Αρκεί να πάρουν μαζί τους κάποιες ποιοτικές στιγμές.
– Είναι συλλέκτες ποιοτικών στιγμών όντας βέβαιοι πως τα πιο μικρά και απλά πράγματα που δεν αγοράζονται με χρήματα, κατέχουν το μεγαλύτερο χώρο στην καρδιά τους και είναι ανεξίτηλα.
– Αγωνίζονται στη ζωή τους και για κάτι που πάει πέρα από τη δική τους ζωή.
– Έχουν την αίσθηση της δέσμευσης σε κάτι που έχει νόημα και επιδιώκουν να βρουν νόημα.
– Ξέρουν πως αν ζήσουν καλά, θα πεθάνουν και καλά μην αφήνοντας τίποτα στο χάρο παρά ένα καμένο κάστρο. Και δε φοβούνται μην πεθάνουν, ενώ πιστεύουν πως από μια πλευρά για πάντα θα ζούνε μέσω των κλυδωνισμών που έχουνε δημιουργήσει με την παρουσία τους.
– Αντιμετωπίζουν με θάρρος τις όποιες καταστάσεις και επιμένουν, αφού ξέρουν καλά πως ο ήλιος δεν χρησιμοποιεί τα σύννεφα ως δικαιολογίες για να πάψει να ακτινοβολεί το φως του.
– Ξέρουν ότι τα παιδιά είναι αθάνατα. Γι’αυτό επιδιώκουν να έρχονται σε επαφή μαζί τους αλλά και με το παιδί που έχουν μέσα τους ζώντας το εδώ και τώρα στο μέγιστο.
– Γνωρίζουν τις προτεραιότητές τους στη ζωή και δεν αποπροσανατολίζονται.
– Συνδέουν την αξία τους με την ύπαρξη και όχι με το τι έχουν καταφέρει.
– Ξέρουν πως η διαδρομή είναι σπουδαιότερης σημασίας στη ζωή και όχι τόσο ο προορισμός.
– Γνωρίζουν ότι το πιο σημαντικό είναι το «πώς», ο τρόπος στην αλληλεπίδραση. Η φράση, «Η γιαγιά μας μας έδινε ψωμί κι εμείς παίρναμε παντεσπάνι» , αποδίδει επαρκώς το νόημα.
– Έχουν αίσθηση ελέγχου των καταστάσεων.
– Θεωρούν πρόκληση και ευκαιρία για εξέλιξη την αντιμετώπιση – επαφή με μια δύσκολη κατάσταση.
– Έχουν αισιόδοξη στάση και εμπιστοσύνη στον εαυτό και στη ζωή.
– Είναι ευγνώμονες και εκτιμούν ό,τι υπάρχει στα χέρια τους.
– Θέτουν στόχους και επιδιώκουν την επίτευξη αυτών αποφεύγοντας να χαρακτηρίσουν τους εαυτούς τους από τυχόν αρνητικό αποτέλεσμα.
– Αναγνωρίζουν, εκφράζουν το συναίσθημά τους και λειτουργούν με ενσυναίσθηση.
– Αν εγκλωβιστούν σε κάτι είναι διατεθειμένοι να επεξεργαστούν τη φιλοσοφία τους, να δουν και άλλες οπτικές ή και να ζητήσουν βοήθεια αν χρειάζεται.
– Έχουν χόμπι, κάνουν φυσική δραστηριότητα και αναζητούν τη γνώση.
– Τρέφονται σωστά.
– Κάνουν χρήση της χαλάρωσης, του γέλιου, της μουσικής, της διασκέδασης.
Εμείς κάνουμε τη διαφορά στο αν θα παραμείνει το άγχος ωφέλιμο ή θα γίνει επικίνδυνο. Το άγχος μπορεί να κάνει κακό μόνο όταν εμείς του το επιτρέψουμε.
Δημήτρης Κ. Στατήρης, ψυχολόγος – Photo: Author/Depositphotos
