Εκκινώντας, η εμπειρική μελέτη έχει αποδείξει πως υπάρχει στενή σχέση μεταξύ των ψυχολογικών αιτιών και της σωματικής υγείας. Επίσης, τόσο η ποιότητα όσο και η φύση των σχέσεων ανάμεσα στις συγκινήσεις και τις λειτουργίες του σώματος έχει αποδείξει πως οι συγκινήσεις συνδέονται στενά με τα συμπτώματα στο ανθρώπινο σώμα.
Για παράδειγμα, οι αλλαγές που μπορεί να εντοπιστούν στη λειτουργία των νεφρών παρουσιάζονται συχνά ως αποτέλεσμα συγκινήσεων. Όπως είναι γνωστό, η συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου (φόρτιση ή αποσυμφόρηση) επιδρά σημαντικά στα όργανα του ανθρωπίνου σώματος, γεγονός που προκύπτει έπειτα από παρατήρηση του παραπάνω σε ιατρικό πείραμα.
Advertisment
Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο, πως η αρχή για την παραπάνω μελέτη πραγματοποιήθηκε στα μέσα του 20ου αιώνα από τους Wolf και Wolff, οι οποίοι δημοσιοποιήσαν μια περίπτωση που αφορούσε έναν νεαρό άνδρα 17 ετών, ο οποίος ύστερα από εγχείρηση στην οποία υποβλήθηκε, παρουσίασε ένα στομαχικό συρίγγιο (απόστημα) που έδινε τη δυνατότητα για την παρατήρηση της επιφάνειας στον γαστρικό βλεννογόνο του στομάχου.
Με αυτόν τον τρόπο, μπόρεσαν να επιβεβαιωθούν συγκεκριμένες αλλαγές στη μορφολογία αλλά και στη λειτουργία του βλεννογόνου σε σχέση με τις κάποιες συναισθηματικές καταστάσεις. Πιο συγκεκριμένα, όταν δημιουργούταν το συναίσθημα του θυμού, ο βλεννογόνος γινόταν οιδηματώδης και σε μερικά σημεία παρουσίαζε προσωρινά έλκη. Από την άλλη, όταν δημιουργούταν το συναίσθημα της θλίψης, τότε ο βλεννογόνος γινόταν αναιμικός και μάλιστα με μειωμένη την κινητικότητα του στομάχου και άρα την έκκριση του γαστρικού υγρού.
Γενικότερα, οι πιέσεις στις οποίες υποβάλλεται καθημερινά ο άνθρωπος λόγω εργασίας, οικογενειακών υποχρεώσεων κ.λπ., επηρεάζουν τον ψυχισμό του και σχετίζονται άμεσα με την παρουσία ψυχοσωματικών νόσων. Είναι εξαιρετικά σημαντική η διάκριση, η οποία αφορά τα νευρωσικά συμπτώματα, τα οποία οφείλονται σε παρελθοντικές στερήσεις, σε ασυνείδητες συγκρούσεις του ψυχικού κόσμου ή τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, και από την άλλη τις ψυχοσωματικές διαταραχές, οι οποίες έχουν αφετηρία διάφορες συγκινησιακές καταστάσεις (π.χ. οργή, θρήνος) στο παρόν και μπορούν να εισβάλλουν στη λειτουργία κάποιου οργάνου κατά την εκδήλωσή τους.
Advertisment
Διευκρινίζεται ότι η Ψυχοσωματική Ιατρική θα μπορούσε να φέρει και τον τίτλο της Ιατρικής των συγκινήσεων. Αυτό συμβαίνει, αφού οι δύο κορυφές σώμα-ψυχή τοποθετούνται στο πλαίσιο σώμα-συναίσθημα ή αλλιώς σώμα-συγκίνηση. Όσον αφορά το συναίσθημα φαίνεται πως κυριαρχεί η εμπειρία, ενώ στη συγκίνηση επικρατεί μαζί με την εμπειρία και μια αρκετά ισχυρή διάθεση εκδήλωσης του ίδιου του συναισθήματος.
Το ζήτημα της επιρροής του ανθρωπίνου ψυχισμού στο σώμα οφείλεται στην επιρροή των συγκινήσεων πάνω στο σώμα, κυρίως μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Το παραπάνω συμβαίνει εφόσον περισσότερες ψυχικές λειτουργίες, όπως η μνήμη και η βούληση, ασκούν επίδραση στη γενικότερη σωματική λειτουργία. Πράγμα που συμβαίνει μέσω των συναισθημάτων και των συγκινήσεων που ‘σπρώχνουν’ στην επιφάνεια.
Εν συνεχεία, όταν μια κατάσταση συγκίνησης συνεχίζεται για σημαντικό χρονικό διάστημα, τότε ενεργοποιεί ορισμένους προσαρμοστικούς μηχανισμούς με αποτέλεσμα να ενεργοποιούνται νοσογόνες διεργασίες. Εκείνος που ασθενεί ενδέχεται να μην ξέρει πλήρως εκείνα τα συναισθήματα που του δημιουργούν τις σωματικές αλλαγές και ειδικά τις παθολογικές.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα συμπτώματα στο σώμα συνιστούν αποτέλεσμα των συναισθημάτων αλλά δεν τα αντικαθιστούν. Δεν είναι δυνατόν, δηλαδή, τα συναισθήματα να γίνουν συμπτώματα. Αν και το κάθε άτομο είναι ξεχωριστό στο επίπεδο της σχέσης των συναισθημάτων, τα συμπτώματα δεν αλλάζουν στο κάθε άτομο.
Όσον αφορά στην μετατροπή των συναισθημάτων, αυτά μεταβάλλονται σε συμπτώματα επί του σώματος μέσω πολλών και διαφορετικών μηχανισμών. Για παράδειγμα, το άγχος παρατηρείται να μειώνει την ένταση του άλγους, πράγμα που σημαίνει πως τα αγχώδη άτομα βάλλονται πιο εύκολα από οδυνηρά ερεθίσματα. Παράλληλα, όταν ένα άτομο χαρακτηρίζεται από υπερβολική δραστηριότητα, τότε το αυτόνομο νευρικό σύστημα μπορεί να επιφέρει δυσλειτουργίες ή να επιδεινώσει όσες ήδη υπάρχουν, όπως για παράδειγμα το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
Κλείνοντας, οι σχέσεις των συναισθηματικών καταστάσεων με τα σωματικά συμπτώματα διαφοροποιούνται μεταξύ των λαών και των πολιτισμών. Επιπλέον, τέτοιου είδους διαφοροποιήσεις εμφανίζονται και στο επίπεδο της ανοχής του πόνου ή στην αντίδραση σε αυτόν, υπό τη σκοπιά του συμπεριφορισμού.
Δεν πρέπει να λησμονηθεί ότι οι παρακάτω συνιστούν τυπικές ψυχοσωματικές νόσους.
Συγκεκριμένα πρόκειται για το βρογχικό άσθμα, την κολίτιδα, το έκζεμα, την αλωπεκία και την ρευματοειδή αρθρίτιδα. Σε πολλές περιπτώσεις έχουν προστεθεί στον κατάλογο και η ψυχογενής ανορεξία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία και άλλα. Στο ανδρικό φύλο παρουσιάζονται συχνά παθήσεις του δέρματος και το πεπτικό έλκος, ενώ στο γυναικείο η ημικρανία, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο υπερθυρεοειδισμός.
Νεκτάριος Κοσμάς – Ψυχοθεραπευτής
Photo: Author/Depositphotos
- Τι είναι η αναβλητικότητα και πως να τη διαχειριστείς; - 29 Αυγούστου 2022
- Η φοβία της δέσμευσης: Βήματα προς την κατανόησή της - 24 Μαΐου 2022
- Πένθος και παιδική ηλικία: Απώλεια και διαχείριση του παιδιού - 8 Δεκεμβρίου 2021
