«Μάθε να μένεις σιωπηλός. Άφηνε ήρεμο τον νου σου, ν’ ακούει και ν’ αφομοιώνει» – Πυθαγόρας
(580 π.Χ. – 500 π.Χ.;)
Ο Πυθαγόρας, Έλληνας φιλόσοφος και μαθηματικός, ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη μελέτη των μαθηματικών, όσον αφορά τα μέτρα και τα σταθμά, καθώς και τη θεωρία της μουσικής.
Advertisment
«Όλες οι δυστυχίες του ανθρώπου πηγάζουν από την ανικανότητά του να καθίσει σ’ ένα δωμάτιο, σιωπηλός και ολομόναχος» – Μπλεζ Πασκάλ (1623 – 1662)
Ο Μπλεζ Πασκάλ ήταν Γάλλος φιλόσοφος, φυσικός, μαθηματικός και συγγραφέας, του οποίου οι μελέτες συνέβαλαν σημαντικά στα πεδία της υδροδυναμικής και της θεωρίας της γεωμετρίας.
Αυτή είναι η μοναδική φορά σε τούτο το βιβλίο που επέλεξα να προβάλω δύο πρόσωπα για το ίδιο θέμα. Επέλεξα δύο ανθρώπους των οποίων οι ζωές απέχουν μεταξύ τους πάνω από δύο χιλιετίες, και θεωρήθηκαν και οι δύο στην εποχή τους ως οι πλέον ειδήμονες στα γνωστικά πεδία των μαθηματικών και της φυσικής.
Advertisment
Ο Πυθαγόρας, το έργο του οποίου επηρέασε τον στοχασμό του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, συνεισέφερε σημαντικά στην εξέλιξη τόσο των μαθηματικών όσο και της δυτικής φιλοσοφίας. Ο Μπλεζ Πασκάλ, περίφημος Γάλλος μαθηματικός, φυσικός και θεολόγος-φιλόσοφος, ο οποίος έζησε είκοσι δύο αιώνες μετά τον Πυθαγόρα, θεωρείται μία από τις πιο αυθεντικές επιστημονικές διάνοιες.
Σε αυτόν οφείλεται η εφεύρεση της σύριγγας, του υδραυλικού πιεστηρίου και της πρώτης ψηφιακής αριθμομηχανής. Η «Αρχή του Πασκάλ» εξακολουθεί να διδάσκεται μέχρι σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο ως ένας από τους βασικούς νόμους της υδροστατικής. Έχοντας λοιπόν κατά νου τις επιστημονικές τάσεις και αρχές των δύο αυτών διανοητών, τάσεις και αρχές που προέρχονται από το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου, διαβάστε ξανά τα δύο χωρία από το έργο τους που παρέθεσα στην
αρχή.
Πασκάλ: «Όλες οι δυστυχίες του ανθρώπου πηγάζουν από την ανικανότητά του να καθίσει σ’ ένα δωμάτιο, σιωπηλός και ολομόναχος». Πυθαγόρας: «Μάθε να μένεις σιωπηλός. Άφηνε ήρεμο τον νου σου, ν’ ακούει και ν’ αφομοιώνει». Και οι δύο μιλούν για τη μεγάλη σημασία της σιωπής και την αξία του διαλογισμού στη ζωή κάποιου, είτε είναι ένας απλός λογιστής είτε η ενσάρκωση κάποιας πνευματικής δύναμης.
Μας στέλνουν ένα ανεκτίμητο μήνυμα σχετικά με έναν τρόπο ζωής και ύπαρξης που ο δικός μας πολιτισμός δεν προβάλλει και τόσο: ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να βρίσκουμε στην καθημερινότητά μας χρόνο που μπορούμε να τον περάσουμε σιωπώντας. Αν επιθυμείτε να ξεπεράσετε τις καθημερινές σας δυστυχίες, μάθετε να μένετε σιωπηλοί και ολομόναχοι μέσα σ’ ένα δωμάτιο και να διαλογίζεστε.
Εκτιμάται πως από τον νου του μέσου ανθρώπου περνούν εξήντα χιλιάδες σκέψεις κάθε μέρα. Το πρόβλημα εδώ είναι πως σήμερα κάνουμε τις ίδιες εξήντα χιλιάδες σκέψεις που κάναμε και χθες. Και τις ίδιες ακριβώς σκέψεις θα επαναλάβουμε αύριο. Η ίδια φλυαρία πλημμυρίζει τον νου μας, καθώς οι μέρες διαδέχονται η μία την άλλη.
Το να μάθεις να μένεις σιωπηλός και να διαλογίζεσαι σημαίνει ότι βρίσκεις έναν τρόπο να διεισδύσεις στο διάστημα που υπάρχει ανάμεσα στις καθημερινές σκέψεις σου· στο κενό, όπως το αποκαλώ εγώ. Μέσα σε αυτό το σιωπηλό κενό ανάμεσα στις σκέψεις σου, μπορείς να βρεις μια αίσθηση απόλυτης γαλήνης σ’ ένα βασίλειο συνήθως ανεξερεύνητο. Εδώ διαλύεται κάθε ψευδαίσθηση διαχωρισμού σου από τον κόσμο.
Αν όμως οι καθημερινές αυτές σκέψεις σου ανέρχονται σε εξήντα χιλιάδες, το πρόβλημα είναι ότι δεν θα υπάρξει ποτέ κατάλληλη στιγμή για να διεισδύσεις στο κενό ανάμεσα στις σκέψεις σου, επειδή απλούστατα… δεν υπάρχει τέτοιο κενό! Ο νους των περισσότερων από εμάς τρέχει ασταμάτητα
πρωί και βράδυ. Οι σκέψεις μας αποτελούν συνονθύλευμα ατελείωτων μονολόγων σχετικών με χρονοδιαγράμματα, χρήματα, άγχη, σεξουαλικές φαντασιώσεις, λίστες για τα ψώνια, για το σπίτι, έγνοιες για τα παιδιά μας, σχέδια για τις διακοπές και πάει λέγοντας, σε έναν ατελείωτο κύκλο όπως τα αλογάκια στο καρουζέλ του λούνα παρκ.
Αυτές οι εξήντα χιλιάδες σκέψεις σας περιστρέφονται κατά κανόνα γύρω από τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητές σας και συνθέτουν ένα νοερό μοτίβο που δεν αφήνει χώρο για τη σιωπή. Το παραπάνω μοτίβο ενισχύει την κυρίαρχη άποψη του πολιτισμού μας πως πρέπει να σπεύδουμε να γεμίζουμε κάθε
κενό σε μια συνομιλία (κάθε στιγμή σιωπής). Η σιωπή προκαλεί αμηχανία σε πολλούς ανθρώπους και κοινωνικά εκλαμβάνεται ως ελάττωμα.
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, μαθαίνουμε να σπεύδουμε πάντοτε να γεμίζουμε αυτά τα κενά, ανεξάρτητα
από το αν τα γεμίζουμε με κάτι ουσιώδες ή όχι. Περίοδοι σιωπής μέσα σε ένα αυτοκίνητο ή σε κάποιο δείπνο εκλαμβάνονται ως στιγμές αμηχανίας, και οι ικανοί συνομιλητές κατέχουν καλά την τέχνη να συμπληρώνουν αυτά τα κενά, έστω και με τον πιο ασήμαντο θόρυβο.
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και αναφορικά προς τον ίδιο μας τον εαυτό· δεν έχουμε εκπαιδευτεί καθόλου στη σιωπή, και γι’ αυτό μας προξενεί αμηχανία και σύγχυση. Ετούτο, με τη σειρά του, μας κάνει να συντηρούμε την εσωτερική φλυαρία ακριβώς όπως σπεύδουμε να συντηρήσουμε την εξωτερική. Κι όμως, μέσα στον σιωπηλό αυτό χώρο ο αρχαίος δάσκαλός μας, ο Πυθαγόρας, μας λέει να αφήσουμε γαλήνιο τον νου μας ν’ ακούσει και να αφομοιώσει· μέσα στον σιωπηλό αυτό χώρο η σύγχυση θα εξαφανιστεί και η φωτισμένη καθοδήγηση θα φτάσει ως εμάς.
Όμως ο διαλογισμός επηρεάζει επίσης την ποιότητα των μη σιωπηλών δραστηριοτήτων μας. Η καθημερινή άσκηση στον διαλογισμό είναι το μοναδικό πράγμα στη δική μου ζωή που μου προσφέρει μεγαλύτερη αίσθηση ευδαιμονίας, αυξημένη ενεργητικότητα και υψηλότερη παραγωγικότητα σε ένα πιο συνειδητό επίπεδο, καθώς και περισσότερο ικανοποιητικές σχέσεις και στενότερη σύνδεση με τον Θεό.
Το ανθρώπινο μυαλό είναι σαν μια λίμνη. Στην επιφάνειά της είναι ορατές όλες οι διακυμάνσεις, όμως η επιφάνεια δεν είναι παρά ένα μέρος μόνο της λίμνης. Και στο βάθος, κάτω απ’ την επιφάνεια, βρίσκεται το μέρος όπου βασιλεύει η ακινησία, όπου θα κατορθώσεις να φτάσεις στον χώρο ανάμεσα στις σκέψεις σου και να διεισδύσεις στο κενό αυτό διάστημα.
Το κενό είναι απόλυτο, σιωπηλό και αδιαίρετο. Δεν έχει σημασία πόσες φορές θα κόψεις στη μέση τη σιωπή, πάλι σιωπή θα έχεις. Αυτή είναι και η έννοια του τώρα. Ίσως αυτή να είναι η ουσία του Θεού, η αδιαχώριστη από το όλον.
Οι δύο αυτοί πρωτοπόροι διανοητές και επιστήμονες, των οποίων το έργο εξακολουθεί ως σήμερα να παραμένει σημείο αναφοράς στις πανεπιστημιακές διαλέξεις ανά τον κόσμο, μελετούσαν τη φύση του σύμπαντος. Πάλευαν με τα μυστήρια της ενέργειας, της πίεσης, των μαθηματικών, του χώρου και του χρόνου, και των συμπαντικών αληθειών.
Το μήνυμά τους προς όλους εμάς είναι μάλλον απλό. Αν ζητάτε να κατανοήσετε το σύμπαν ή το δικό σας ατομικό σύμπαν, αν επιθυμείτε να μάθετε πώς λειτουργούν τα πάντα, τότε μείνετε σιωπηλοί και αντιμετωπίστε τον φόβο σας να μείνετε μόνοι σ’ ένα δωμάτιο και να διεισδύσετε στις βαθύτερες πτυχές του ίδιου του νου σας.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Wayne W. Dyer με τίτλο «Η σοφία των αιώνων: διαχρονικές αλήθειες για τη ζωή από έναν κορυφαίο δάσκαλο» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και μπορείτε να το βρείτε, πατώντας εδώ
