Από ιατρικής άποψης, η κούραση συμβαίνει σε όλους – είναι μια αναμενόμενη αίσθηση μετά από ορισμένες δραστηριότητες ή στο τέλος μιας δραστήριας ημέρας. Συνήθως, το άτομο γνωρίζει το λόγο που είναι κουρασμένο και ένας καλός ύπνος λύνει το πρόβλημα.
Η χρόνια κόπωση είναι μια καθημερινή έλλειψη ενέργειας. ασυνήθιστη ή υπερβολική κόπωση ολόκληρου του σώματος που δεν ανακουφίζεται από τον ύπνο. Μπορεί να είναι οξεία (διαρκεί ένα μήνα ή λιγότερο) ή χρόνια (διαρκεί από 1 έως 6 μήνες ή περισσότερο). Η κόπωση μπορεί να εμποδίσει ένα άτομο να λειτουργεί κανονικά και να επηρεάσει δραματικά την ποιότητα της ζωής του.
Advertisment
Ας τα πάρουμε όμως ένα ένα.
Η σχέση της κούρασης με τον ύπνο
Ο ύπνος είναι μια από τις πιο σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού όλων των ζώων συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Μας βοηθά να αισθανόμαστε ξεκούραστοι και μας δίνει ενέργεια. Ο καλός ύπνος είναι σημαντικός για την υγεία μας. Όταν όμως υπάρχει έλλειψη ύπνου ή ανεπαρκής χρόνος ξεκούρασης, τότε, αισθανόμαστε κουρασμένοι.
Τι συμβαίνει όμως και αισθανόμαστε κούραση;
Η απάντηση βρίσκεται στον εγκέφαλο. Η κόπωση είναι ομοιοστατική, πράγμα που σημαίνει ότι το σώμα μας ρυθμίζει αυτόματα τη διαδικασία ειδοποιώντας μας πότε να κοιμηθούμε και πότε να ξυπνήσουμε. Όταν τα σώματά μας χρειάζονται ύπνο, ειδικά αν δεν έχουμε κοιμηθεί αρκετά ή μένουμε ξύπνιοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα, τα εγκεφαλικά σήματα του ύπνου αναμειγνύονται με τα σήματα που παράγει ο εγκέφαλός μας όταν είναι ξύπνιος.
Advertisment
Αυτά τα σήματα προέρχονται από διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένης μιας δομής που ονομάζεται υπερχασματικός πυρήνας, η οποία αποτελείται από περίπου 20.000 νευρικά κύτταρα. Αυτός ο πυρήνας βρίσκεται σε ένα μέρος του εγκεφάλου μας που ονομάζεται υποθάλαμος. Αυτό το μέρος του εγκεφάλου μας λαμβάνει σήματα από τα μάτια μας. Έτσι, όταν τα μάτια μας βλέπουν φως, ο εγκέφαλός μας λαμβάνει σήματα που μας κάνουν να νιώθουμε ξύπνιοι. Αντίθετα, όταν υπάρχει σκοτάδι, τα σήματα μας κάνουν να αισθανόμαστε κουρασμένοι.
Αυτό αποτελεί μέρος μιας διαδικασίας που ονομάζεται κιρκαδικός ρυθμός. Ο κιρκαδικός ρυθμός λειτουργεί σαν ένα φυσικό ρολόι στο σώμα μας. Αυτό το ρολόι ελέγχει επίσης την παραγωγή μελατονίνης, μιας ορμόνης που βοηθά το σώμα να ανταποκριθεί στην ανάγκη να κοιμηθεί ή να ξυπνήσει. Όταν το σώμα απελευθερώνει περισσότερη μελατονίνη, αισθανόμαστε πιο κουρασμένο. Η μελατονίνη απελευθερώνεται το βράδυ κοντά στην ώρα του ύπνου και συνεχίζει όλη τη νύχτα. Στη συνέχεια, το σώμα μειώνει σταδιακά την παραγωγή της το πρωί με αποτέλεσμα να ξυπνάμε. Έτσι, πολλά φάρμακα που διατίθενται στην αγορά με σκοπό την αποκατάσταση του ύπνου, ουσιαστικά είναι σκευάσματα μελατονίνης που δίνουν με τεχνητό τρόπο την πληροφορία στο σώμα ότι πρέπει να κοιμηθεί.
Η χρόνια κόπωση
Η κόπωση μπορεί να περιγραφεί ως έλλειψη ενέργειας και κινήτρων (τόσο σωματικά όσο και ψυχικά). Διαφέρει από την υπνηλία ή την κούραση, δηλαδή την ανάγκη για ύπνο αν και τα συμπτώματα είναι πολλές φορές δυσδιάκριτα ακόμα και για τους επαγγελματίες υγείας. Η πιο χαρακτηριστική διαφορά όμως είναι η διάρκεια. Η κούραση υποχωρεί με τον καλό ύπνο, ενώ η κατάσταση της χρόνιας κόπωσης δεν επηρεάζεται σημαντικά από τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου.
Συχνά, το σύμπτωμα της κόπωσης έχει σταδιακή εξέλιξη και το άτομο μπορεί να μην γνωρίζει πόση ενέργεια έχει χάσει μέχρι ωσότου συγκρίνει την ικανότητά του να ολοκληρώνει εργασίες από ένα χρονικό διάστημα στο παρελθόν στο παρόν.
Η κόπωση η ίδια δεν αποτελεί πάθηση αλλά σύμπτωμα άλλων παθήσεων, ψυχολογικών ή φυσικών. Για παράδειγμα, η κατάθλιψη και άλλα ψυχολογικά ζητήματα είναι γνωστό ότι μπορούν να επιφέρουν το σύμπτωμα αυτό.
Τα τρία συνηθισμένα παράπονα των ανθρώπων με κόπωση
- Έλλειξη κινήτρων ή ικανότητας να ξεκινήσουν μια δραστηριότητα
- Αίσθηση κούρασης και εξάντλησης μόλις ξεκινήσουν μια δραστηριότητα
- Νοητική και γνωστική κόπωση ή δυσκολία συγκέντρωσης και απομνημόνευσης.
Χρόνια κόπωση ή σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
Ενώ η κόπωση μπορεί να διαρκέσει για παρατεταμένη χρονική περίοδο, η παρουσία χρόνιας κόπωσης είναι διαφορετική από το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, το οποίο έχει συγκεκριμένα δύο κριτήρια που καθορίζονται από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ως εξής:
Τα άτομα έχουν σοβαρή χρόνια κόπωση για τουλάχιστον έξι μήνες ή περισσότερο συνδυαστικά με άλλες γνωστές ιατρικές καταστάσεις (των οποίων τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κόπωση) και ταυτόχρονα έχουν τέσσερα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- κακουχία μετά την άσκηση
- μειωμένη μνήμη ή συγκέντρωση
- μη αναζωογονητικό ύπνο
- μυϊκό πόνο
- πόνο στις αρθρώσεις χωρίς ερυθρότητα ή πρήξιμο
- πονόλαιμο
- πονοκέφαλο
Κάποιες από τις πιο συχνές εκφράσεις που χρησιμοποιούν τα άτομα με χρόνια κόπωση είναι:
- ληθαργικότητα
- αδιαφορία
- έλλειψη ενέργειας,
- κούραση,
- φθορά,
- εξάντληση
- αδιαθεσία,
- άδειασμα
Πως αντιμετωπίζεται η χρόνια κόπωση;
Όπως είπαμε η χρόνια κόπωση δεν είναι ασθένεια αλλά σύμπτωμα πολλών άλλων καταστάσεων υγείας. Έτσι, αυτό που είναι σημαντικό είναι να διερευνηθεί η αιτία που την προκαλεί και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Εάν νιώθετε ότι υποφέρετε από χρόνια κόπωση, τότε, θα πρέπει να απευθυνθείτε πιθανότατα στον οικογενειακό σας ιατρό ή στον παθολόγο ή στον επαγγελματία υγείας με τον οποίον συνεργάζεστε ώστε να σας καθοδηγήσει.
