Όνομα: Κολλιτσίδα
Επιστημονική Ονομασία: Άρκτιο η λάππα (Arctium lappa)
Advertisment
Οικογένεια: Σύνθετων
Άλλα Ονόματα: Πλατομανδήλα, αγγατολάπαθο, πλατανομαντηλίδα, αρκουδοβότανo
Η άγρια κολλιτσίδα
Η κολλιτσίδα είναι ένα βότανο το οποίο το συναντάμε ως αυτοφυές στην Ελλάδα όπου είναι πολύ συνηθισμένο, αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Φυτρώνει σε αργιλώδη εδάφη και σε ακαλλιέργητα μέρη, όπως στις άκρες των δρόμων, στα χαλάσματα σπιτιών, σε ερείπια, στα ξέφωτα των δασών κ.λ.π. όπου μεγαλώνει ως ζιζάνιο. Ωστόσο, μπορεί να καλλιεργηθεί και ως λαχανικό.
Advertisment
Περιγραφή του φυτού
Το στέλεχός του είναι όρθιο, κοκκινωπό και με γραμμές που φτάνουν σε ύψος το ενάμιση μέτρο, με χνουδωτά κλαδιά. Έχει μεγάλα, μαλακά φύλλα, σκουροπράσινα από πάνω και λευκά από κάτω με χνούδι, σε σχήμα καρδιάς. Το καλοκαίρι, δίνει κόκκινα λουλούδια που εμφανίζονται σαν σφαιροειδή κεφάλια, με μακριούς μίσχους και διάμετρο 4 πόντους, διαταγμένα σαν σε τσαμπί.
Κατά την ωρίμανση, το άνθος σχηματίζει μια αγκαθωτή μπάλα, που προσκολλάται στις τρίχες των ζώων καθώς και στα ρούχα μας. Τα βλαστάρια του φυτού τρώγονται σαν λαχανικό. Τον πρώτο χρόνο παράγει έναν ρόδακα φύλλων στη βάση και τον δεύτερο χρόνο τα ανθοφόρα στελέχη. Η εποχή της άνθισης είναι από Ιούλιο μέχρι Σεπτέμβριο. Καλλιεργείται με σπόρους που φυτεύονται σε 50 εκατοστά βάθος.
Το Φθινόπωρο συλλέγονται τα φυτά του πρώτου χρόνου και την Άνοιξη, τα διετή φυτά. Οι ρίζες κόβονται κατά μήκος και ξηραίνονται σε θερμοκρασία κάτω από 70ο C. Χρησιμοποιούμενα μέρη είναι η ρίζα φρέσκια ή ξεραμένη και σπανιότερα, τα φύλλα και οι καρποί.
Συστατικά της Κολλιτσίδας
Η κολλιτσίδα περιέχει αιθέρια έλαια και ρητίνη. Ειδικά, η ρίζα περιέχει ένα αιθέριο έλαιο και μέχρι 45% ινουλίνη, καθώς και άλατα καλίου, γλοιώδη εκχυλισματική ουσία, άμυλο, αρκετό σίδηρο, βιταμίνη Β, θείο και ασβέστιο.
Οι σπόροι του φυτού, είναι πικροί και στυφοί και περιέχουν ένα έλαιο, και ένα γλυκοσίδιο, την αρκτιίνη.
Τα φύλλα του φυτού περιέχουν ανθρακικό και νιτρικό άλας του καλίου, καθώς και διάφορα άλλα άλατα. Να σημειωθεί ότι το νερό, παρασύρει με το βρασμό όλα τα κύρια συστατικά των φύλλων, το αφέψημα των οποίων παίρνει ένα πρασινωπό χρώμα.
Η κολλιτσίδα αποτελείται επίσης από υδατάνθρακες,πρωτεΐνες,πτητικά έλαια,φυτικές στερόλες και τανίνες.
Ιστορία και Παράδοση
Η κολλιτσίδα είναι βότανο γνωστό από τα αρχαία χρόνια. Από τον 1ο μ.Χ. αιώνα, ο Διοσκουρίδης κάνει αναφορά στην κολλιτσίδα και τις θεραπευτικές της ιδιότητες.
Η κολλιτσίδα ή άρκτιο είχε μεγάλη φήμη κατά το Μεσαίωνα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, ενώ τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται μόνο στην ομοιοπαθητική.
Ο Ερρίκος ο Γ΄της Γαλλίας καθιέρωσε τη θεραπεία της σύφιλης με το αφέψημα του φυτού, αναμεμειγμένο με σιναμική, οι Vastelius, Hills και Chenau θεράπευαν την αρθρίτιδα με το αφέψημα της ρίζας και ο Holarius το χρησιμοποιούσε, με επιτυχία, σαν εφιδρωτικό, κατά της πλευρίτιδας.
Ο Schoeffler κατασκεύασε ασπροπράσινο χαρτί από το φλοιό του βλαστού του φυτού, ενώ ο Planchon διαπίστωσε την περιεκτικότητα του φυτού σε ρητίνη και ο Trimble παρήγαγε το 1888 από το φυτό, τη λαππίνη (Lappine).
Το βότανο κολλιτσίδα και οι θεραπευτικές του ιδιότητες και δράσεις
Η κολλιτσίδα θεωρείται ως ένα από τα ισχυρότερα τονωτικά βότανα του ήπατος.
Η κολλιτσίδα είναι χολαιρετική, εφιδρωτική και χρησiμοποιείται για τις παθήσεις του δέρματος (ακμή, δοθιήνες, εκζέματα) και με εξαιρετiκά αποτελέσματα κατά του σακχαρώδη διαβήτη.
Ως ένα εξαιρετικό διουρητικό, βοηθά στην αποβολή των άχρηστων συσσωρευμένων υλικών του οργανισμού και αυξάνει την έκκριση χολής ώστε να αφομοιωθούν καλύτερα τα λιπαρά τρόφιμα.
Είναι επίσης και καθαριστικό του αίματος, ενώ τα βρασμένα φύλλα της είναι κατά των πληγών και κατά της «κασίδας».
Η ρίζα της συνιστάται επίσης για τους ρευματισμούς, την υψηλή αρτηριακή πίεση, σε δερματικά νοσήματα όπως έρπητες και λειχήνες ενώ είναι χρήσιμη και στον πνευμονικό κατάρρου καθώς και για καθαρτικό. Σε παλαιότερες εποχές χρησιμοποιήθηκε κατά της δευτερογενούς και τριτογενούς σύφιλης.
Οι καρποί της θεωρούνται άριστο διουρητικό φάρμακο.
Σαν εξωτερικό κατάπλασμα, τα φύλλα της θεωρούνται διαλυτικά και αντισηπτικά των ελκών. Στα χωριά μάλιστα, οι παλαιότεροι καθαρίζουν μ’αυτά τις καλοήθεις πληγές.
Αυξάνει την αντίσταση του σώματος στις μολύνσεις και λέγεται ότι βοηθάει στην αύξηση των μαλλιών.
Χρησιμοποιείται για τα εντερικά φουσκώματα, την κολίτιδα, τη διάρροια, τις αιμορροΐδες και την δυσκοιλιότητα.
Είναι ωφέλιμη για τη ναυτία και τη δυσπεψία.
Για την παχυσαρκία και την κυτταρίτιδα.
Για τα αρθριτικά, τους ρευματισμούς, τις ισχιαλγίες.
Για τις πέτρες των νεφρών και της χολής καθώς και για τις λοιμώξεις του ουροποιητικού.
Κατά των οιδημάτων, της κατακράτησης υγρών και της ουρικής αρθρίτιδας.
Για την αντιμετώπιση του εκζέματος και της ψωρίασης.
Παρασκευή – Δοσολογία
Από τις νωπές ρίζες ετοιμάζεται ένα βάμμα, που είναι κατάλληλο, σε εσωτερική χρήση, εναντίον των παθήσεων του δέρματος.
Η ρίζα χρησιμοποιείται γενικά ως τσάι (10-20 γρ. σε 1 λίτρο νερό) και φαρμακευτικά ως εκχύλισμα (2-4 γρ.).
Ο οργανισμός μας μπορεί να προμηθευτεί το σίδηρο που περιέχει η ρίζα της κολλιτσίδας, με αφέψημα : κόβουμε τη ρίζα σε μικρά κομμάτια και τη βάζουμε να βράσει με νερό πολύ σιγά, για 15 λεπτά. Πίνουμε μισό φλιτζάνι, μαζί με λίγο μέλι, πρωί και βράδυ.
Έγχυμα
Σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό ρίχνουμε 2 κουταλάκια του γλυκού αποξηραμένη ρίζα. Αφήνουμε το φλιτζάνι σκεπασμένο για 10 λεπτά. Σουρώνουμε. Πίνουμε μέχρι δύο κούπες την ημέρα.
Η ρίζα της κολλιτσίδας είναι καλή και κατά της κόπωσης την άνοιξη, καθώς και εναντίον της εμπύησης, ενώ κάνει καλό και στα σκασίματα. Ρίχνουμε 1 κουταλάκι του γλυκού κοπανισμένη ρίζα μέσα σε αρκετό νερό, για να μουσκέψει καλά. Στη συνέχεια, βράζουμε για 10 λεπτά. Πίνουμε τρία φλιτζάνια την ημέρα.
Ο χυμός των φύλλων γίνεται αλοιφή κατά των αρθριτικών παθήσεων, ενώ το αφέψημά τους χρησιμοποιείται για πλύσεις. Σαν κατάπλασμα, μπορούν να χρησμοποιηθούν σε οποιαδήποτε ποσότητα.
Όσο για τα σπέρματα, χρησιμοποιούνται σε έγχυμα και σε αναλογία 1 προς 100.
Ενδιαφέροντα
– Αν μαζέψουμε κολλιτσίδα όσο είναι ακόμη φρέσκια (πριν δηλαδή βγάλει καρπούς) και τη βράσουμε, μας δίνει μια νόστιμη σαλάτα, με γεύση που μοιάζει πολύ με εκείνη των σπαραγγιών.
– Η κολλιτσίδα τρώγεται επίσης ωμή, με λάδι και ξύδι.
– Η κολλιτσίδα και το γαϊδουράγκαθο θεωρούνται από τα καλύτερα τονωτικά του ήπατος.
– Για δερματικά προβλήματα, συνδυάζεται καλά με το Τριφύλλι και το Αγριολάπαθο.
– Οι Ιάπωνες τρώνε τις ρίζες της κολλιτσίδας βρασμένες με αλατισμένο νερό, όπως τα ραδίκια.
Προφυλάξεις – Παρενέργειες
Αν και δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες, ωστόσο, καλό θα είναι, πριν τη χρήση, να συμβουλευτείτε το γιατρό σας.
Διαβάστε:
Μιμόζα: Από προέρχεται το όνομά της οι ιδιότητες της κίτρινης μιμόζας και ο μύθος….
