Νέα μακροχρόνια έρευνα δείχνει ότι η παραμέληση, το τραύμα και η κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία, αλλά και η φτώχεια, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ενήλικη ζωή των ανθρώπων.
Εμπειρίες της ενήλικης ζωής που σχετίζονται με τραυματική παιδική ηλικία περιλαμβάνουν την διαταραχή μετατραυματικού στρες, την κατάθλιψη, τα συμπτώματα αποσύνδεσης και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές. Ωστόσο, οι επιδράσεις δεν σταματούν εκεί· μπορεί να εμφανιστούν και οργανικές νόσοι, όπως διαβήτης, καρκίνος και καρδιαγγειακές ασθένειες.
Advertisment
Μια πρόσφατη μελέτη βρήκε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα παιδιά που βιώνουν κακοποίηση και βία μεγαλώνουν ταχύτερα, υπό βιολογικούς όρους, από τα παιδιά που δεν έχουν τέτοιο ιστορικό. Οι επιστήμονες ήδη γνώριζαν ότι οι επιπτώσεις του στρες, και ο τρόπος που το διαχειριζόμαστε, μπορούν να κάνουν το νου «μεγαλύτερο» ή «νεότερο».
Η βραβευμένη με βραβείο Νόμπελ επιστήμονας Elizabeth Blackburn και η ψυχολόγος υγείας Elissa Epel διερεύνησαν τους ψυχολογικούς παράγοντες που μπορούν να βλάψουν τα τελομερή μας – τα προστατευτικά εκείνα στοιχεία που εντοπίζονται στο τέλος των χρωμοσωμάτων. Όταν τα τελομερή μικραίνουν, σταματούν να διαχωρίζονται, και τα κύτταρα «γερνούν». Εκτός από αυτό το φαινόμενο, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα τελομερή μπορούν και να επιμηκύνονται, κάτι που επιβραδύνει τη διαδικασία γήρανσης.
Ορισμένοι από τους παράγοντες που καθορίζουν τη γήρανση των τελομερών και εμποδίζουν την πρόωρη γήρανση σε κυτταρικό επίπεδο είναι η υγιεινή διατροφή, τα γονίδια, το πώς ανταποκρινόμαστε στο στρες, ο επαρκής ύπνος και η συχνή άσκηση. Αλλά εκτός από αυτούς τους παράγοντες, οι επιστήμονες αναγνώρισαν 5 τοξικά μοτίβα σκέψης που μπορούν να προκαλέσουν κοντύτερα τελομερή και πρόωρη γήρανση: η απαισιοδοξία, η κυνική εχθρότητα, η υπερανάλυση, η καταπίεση της σκέψης και η αφηρημάδα.
Advertisment
Όμως, προηγούμενες έρευνες έχουν αναφέρει ανάμικτα αποτελέσματα για το αν η τραυματική παιδική ηλικία συνδέεται με επιταχυνόμενη γήρανση. Στη νέα αυτή μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο τελευταίο Psychological Bulletin, οι ερευνητές εξέτασαν δύο κατηγορίες κακών εμπειριών της παιδικής ηλικίας ανάμεσα σε 116.000 συμμετέχοντες: αντιξοότητες που συνδέονται με απειλή (κακοποίηση και βία) και αντιξοότητες που συνδέονται με στέρηση (σωματική ή συναισθηματική παραμέληση και φτώχεια).
Βρήκαν ότι τα παιδιά που βίωναν το πρώτο είδος τραύματος ήταν πιθανότερο να εισέλθουν στην εφηβεία νωρίτερα και να δείξουν επίσης σημάδια ταχύτερης γήρανσης σε κυτταρικό επίπεδο. Αλλά τα παιδιά που βίωναν φτώχεια ή παραμέληση δεν παρουσίασαν σημάδια πρόωρης γήρανσης.
Στη συνέχεια, οι επιστήμονες εξέτασαν δεδομένα από 3.253 συμμετέχοντες που υπήρχαν σε 25 άλλες μελέτες ώστε να τονίσουν συνδέσεις ανάμεσα στις αντιξοότητες της παιδικής ηλικίας και στην εγκεφαλική ανάπτυξη. Βρήκαν ότι το παιδικό τραύμα πράγματι σχετιζόταν με λέπτυνση του φλοιού 0 ένα σημάδι γήρανσης.
Το τραύμα και η βία σχετίζονταν με λέπτυνση του μεσοκοιλιακού προμετωπιαίου φλοιού (που εμπλέκεται στην κοινωνική και συναισθηματική επεξεργασία) και η στέρηση σχετιζόταν με μειωμένη φλοιική πυκνότητα στoν μετωποβρεγματικό λοβό, στο δίκτυο αυτόματης λειτουργίας του εγκεφάλου (default mode network) και στα οπτικά δίκτυα (και τα τρία εμπλέκονται στην αισθητηριακή και γνωστική λειτουργία).
Τα ευρήματα αυτά υποδεικνύουν ξεκάθαρα πώς οι πρώιμες περιβαλλοντικές εμπειρίες συνδέονται με την επιταχυνόμενη γήρανση, κάτι που οι ψυχολόγοι είχαν ήδη αντιληφθεί και επισημάνει εδώ και δεκαετίες.
Πηγές:
Colich, N. et al. (2020). Biological aging in childhood and adolescence following experiences of threat and deprivation: A systematic review and meta-analysis. Psychological Bulletin
McLaughlin, K. A., et al. (2016). Childhood exposure to violence and chronic physical conditions in a national sample of U.S. adolescents. Psychosomatic Medicine, 78, 1072–1083
McLaughlin, K. A., et al. (2012). Socioeconomic status and adolescent mental disorders. American Journal of Public Health, 102,1742–1750
