Στο βάθος του χρόνου, συναντά κανείς τον άνθρωπο σε έναν αδιάκοπο αγώνα για την ελευθερία, σε όλες της τις μορφές. Είναι σύμφυτη με την ζωή η ελευθερία και γι’ αυτόν τον λόγο, κάθε έμβιο ον τείνει προς την απόκτηση ή την ανάκτησή της. Όμως, η έλλειψή της ως προς το «να αισθάνομαι και να στοχάζομαι», είναι μια μορφή η οποία, πολλές φορές, λανθάνει της κατανόησης του ανθρώπου, διότι μια πεποίθηση για κάτι, μπορεί να είναι τόσο περιοριστική και καθοριστική, ώστε να αφαιρεί ακόμα και την πιθανότητα ύπαρξης ενός διαφορετικού δρόμου προς μια άλλη κατεύθυνση, για ένα συγκεκριμένο ζήτημα ή προβληματισμό, κάθε φορά.
Θέλω να πω ότι, αν έχει διαμορφωθεί μέσα μου αρχικά η υποψία μιας έλλειψης δικής μου ικανότητας, εξαιτίας μιας πιθανής αποτυχίας μου σε κάτι, στην συνέχεια γίνεται βεβαιότητα, με την συμβολή βεβαίως της γενικότερης κοινωνικής συναναστροφής και επιρροής. Διότι το αρνητικό, τείνει να εδραιώνεται στις σκέψεις των ανθρώπων, και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις, χωρίς δυνατότητα αναίρεσης ή επιστροφής. Μια ετικέτα δηλαδή στο μέτωπο του καθενός, που κραυγάζει σχεδόν την ‘’ταυτότητά του’’, και ιδιαίτερα μέσα από τους ανθρώπους που διατείνονται ότι ‘’τον γνωρίζουν καλά’’.
Advertisment
Το αποτέλεσμα είναι ότι, αδυνατούμε να ανακαλύψουμε μια λύση σε ένα ζήτημα, απλά επειδή πιστεύουμε, ότι δεν μπορούμε.
Αυτό, δείχνει να είναι χαρακτηριστικό της σκέψης μας, που οδηγεί σε μια εσωτερική απομόνωση και απομάκρυνση από τις δυνατότητες και το άνοιγμά μας προς οτιδήποτε νομίζουμε πως είναι διαφορετικό και άρα, για μας ανέφικτο.
Φοβόμαστε. Για πολλά. Ίσως για πάρα πολλά. Μα ο φόβος δεν είναι συμβατός με την ελευθερία. Όπου έρχεται ο φόβος, απομακρύνεται η ελευθερία και ξαναγυρίζει όταν εξαφανίζεται ο φόβος.
Αυτό που βρίσκεται βαθιά μέσα μου, η ψυχή μου, διψά να είναι ελεύθερη, γιατί δεν φοβάται. Το ξέρει ο ποιητής και το έχει απαγγείλει, το γνωρίζει ο ζωγράφος και το ζωγράφισε, το νιώθει ο μουσικός και το έντυσε με νότες.
Το ξέρω κι εγώ και το αισθάνομαι σαν το πρωταρχικό κύτταρο της ύπαρξής μου, σαν μια δροσερή σταγόνα που έγινε ρυάκι, που έγινε ποτάμι, που πήγε και συνάντησε τη θάλασσα. Όπως ένα τρυφερό παιδί, που γεννήθηκε ελεύθερο. Και πηγαίνει προς την κατεύθυνση που νιώθει ότι τον ελκύει. Χωρίς τον κίνδυνο. Χωρίς τον φόβο. Με ενθουσιασμό.
Advertisment
Ο ενθουσιασμός έχει πολύ να κάνει με την ελευθερία. Αλλά όχι με την ερμηνεία που του δίνουμε σήμερα, δηλαδή με την χροιά του εφήμερου, του επιπόλαιου και του προσωρινού, αλλά με την ιδιότητα του ένθεου, του ατελείωτου. Μπορούμε σε κάθε μας σκέψη να δίνουμε το χρώμα και τον άρωμα του ενθουσιασμού, σαν ζωγράφοι ή αρωματοποιοί, στην σκέψη όμως που αναδύεται από το αίσθημα της ψυχής, ένα αίσθημα που αυτό μας οδηγεί στο δρόμο που μας προσελκύει. Κι αυτό είναι μόνον χαρά. Η χαρά είναι σύμφυτη με την ελευθερία. Ένας φυλακισμένος δύσκολα να νιώσει χαρούμενος. Και τα σκοινιά που δένουμε τη ζωή μας, πολλές φορές είναι σκληρότερα, κυριολεκτικά, από τους σιδερένιους κρίκους μιας φυλακής.
Ο δρόμος που μας οδηγεί η ψυχή μας, είναι κρυμμένος πίσω από τις πεποιθήσεις μας, πίσω από τις κοινωνικές επιταγές, πίσω από την πλαστή εικόνα του εαυτού, πίσω από τις πλαστές ανάγκες, πίσω από την ψευδαίσθηση του ό, τι φαίνεται πραγματικό. Τόσο κρυμμένος, που μερικές φορές δεν ξέρουμε αν υπάρχει. Χρειάζεται να βγάλουμε τους πεσμένους κορμούς των δέντρων που κλείνουν το μονοπάτι του δάσους για να βρούμε το σπιτάκι με τα ζαχαρωτά.. Το σπιτάκι είναι εκεί. Αρκεί να ανεβάζαμε το βλέμμα μας πιο ψηλά και θα βλέπαμε τον καπνό από τα ξύλα στο τζάκι.
Χρειάζεται να αγγίξουμε με την παλάμη μας το νερό της θάλασσας για να νιώσουμε πόσο πολύ είμαστε ένα μαζί της και πόσο πολύ μπορούμε να είμαστε τόσο ελεύθεροι όσο κι αυτή. Εμείς οι κυματισμοί της, κι αυτή, η απεραντοσύνη. Μια αδιάκοπη ροή και κίνηση είναι η ελευθερία.
Χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι μπορούμε να πούμε ναι ελεύθερα, όταν έχουμε την δυνατότητα να πούμε όχι. Αν δεν εμποδιζόμαστε να πούμε όχι, όπως από μια πεποίθηση, τότε το ναι μας βγαίνει αβίαστα, σαν να αναδύεται ένα εσωτερικό φως. Ναι σε οτιδήποτε. Όχι να συμφωνούμε σε όλα. Δεν εννοώ έτσι το ναι. Απλώς είναι η κατάφασή μου σε αυτό που αναφύεται από μέσα μου.
Σαν ας πούμε μια εσωτερική φωνή που αφουγκράζομαι κάθε φορά που μένω εγώ με μένα. Αυτό, ελευθερία είναι. Η γαλήνη. Και είναι κάτι ατόφιο και γνήσιο. Καθαρό από οποιαδήποτε πρόσμιξη ευτελών μετάλλων που δίνουν την όψη του χρυσού, όπου η επιφάνεια μόνον έχει το χρυσαφί χρώμα, και που η λεπτή εξωτερική του φλούδα είναι εύθραυστη και στο έλεος του καιρού.
Μιλώ για την γαλήνη, που δεν χρειάζεται καμιά απόδειξη για την ύπαρξή της. Την αισθάνεται κανείς. Δεν υπάρχει ανάγκη να πείσω κανέναν. Είναι κάτι που αναδεικνύεται μέσα από την λάμψη των ματιών, από την κίνηση του σώματος, κάτι σαν χορός ας πούμε. Έχω την ελευθερία στην γαλήνη γιατί εκεί μπορώ να χαίρομαι.
Και όπως λέγαμε ότι το αρνητικό έχει την τάση να εδραιώνεται στις σκέψεις των ανθρώπων, κατά τον ίδιον τρόπο, το αντίθετο του αρνητικού, θα αποκτήσει την τάση να εδραιώνεται στις διαφοροποιημένες σκέψεις των ανθρώπων.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό που μας αναστατώνει, είναι σαν την καταιγίδα, που δεν την περιμένει κανείς, που έρχεται ξαφνικά και φέρνει τις ανατροπές; Θα μπορούσαμε. Όπως επίσης θα μπορούσαμε να θυμηθούμε ότι μετά την καταιγίδα, φωτίζεται σχεδόν πάντα ο ουρανός από τα πανέμορφα χρώματα του ουράνιου τόξου..
Λίλιαν Πέλκα – Τελειόφοιτη Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ
