Ως συναισθηματικός εκβιασμός περιγράφεται ένα είδος χειρισμού, όπου κάποιος χρησιμοποιεί τα συναισθήματά μας για να ελέγξει τη συμπεριφορά μας ή για να μας πείσει να δούμε τα πράγματα με τον δικό τους τρόπο. Η Dr. Susan Forward, ψυχοθεραπεύτρια, ήταν η πρώτη που αναφέρθηκε σε αυτό τον όρο το 1997. Μέσα από τη χρήση περιπτώσεων, αναλύει την έννοια του συναισθηματικού εκβιασμού για να μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα και να ξεπεράσουμε αυτό το είδος χειρισμού.
Πώς λειτουργεί
Όπως και ο τυπικός εκβιασμός, στον συναισθηματικό εκβιασμό κάποιος προσπαθεί να εκμεταλλευτεί μια κατάσταση ή ένα συναίσθημα προς όφελός του. θα μπορούσαμε να πούμε ότι εξελίσσεται μέσα από 6 στάδια:
Advertisment
– Απαίτηση: Το άτομο που προσπαθεί να εκβιάσει δηλώνει για παράδειγμα συνήθως: «νομίζω ότι δεν πρέπει να κάνεις παρέα με αυτόν πια». Αυτό μπορεί να ειπωθεί και έμμεσα: όταν συναντά αυτό το άτομο, γίνεται αγενής και σαρκαστικός και αμέσως μετά δηλώνει πόσο δεν τον συμπαθεί και πως είναι βέβαιος ότι δεν μας κάνει καλό.
– Αντίσταση: Αν δεν θέλετε να κάνετε αυτό που σας λένε, το πιθανότερο είναι ότι θα «επιτεθούν» με άλλο τρόπο και φυσικά θα επιμείνουν.
– Πίεση: Είναι απαραίτητο να εκφράζουμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας σε μια υγιή σχέση. Αν αυτές συγκρούονται με του άλλου, θα υπάρξει συζήτηση και ίσως κάποιος συμβιβασμός. Ένας εκβιαστής όμως θα σας πιέσει να εκπληρώσετε τις δικές του απαιτήσεις και θα το κάνει με διάφορες προσεγγίσεις (επανάληψη, θυματοποίηση, επίκριση/ υποτίμηση)
Advertisment
– Απειλές: Ο συναισθηματικός εκβιασμός περιλαμβάνει την άμεση ή έμμεση απειλή. Η άμεση είναι: «Αν βγεις με τους φίλους σου απόψε, δεν θα είμαι εδώ όταν επιστρέψεις» και η έμμεση είναι «αν δεν μπορείς να μείνεις μαζί μου απόψε, τότε κάποιος άλλος θα μπορέσει».
– Συμμόρφωση: Μπορεί να αποτελεί μέρος της τελικής διαδικασίας, αφού δηλαδή έχετε αποδυναμωθεί μέσω της χρόνιας πίεσης και των απειλών. Αφού το καταφέρουν, μπορεί για λίγο να φανούν ιδιαίτερα ευγενικοί και τρυφεροί – τουλάχιστον για ένα διάστημα.
– Επανάληψη: Όταν δείξετε στο άλλο άτομο πώς τελικά παραδίνεστε, θα ξέρουν ακριβώς πώς να παίξουμε τις ίδιες καταστάσεις στο μέλλον. Εντοπίζουν όπως λέμε τα «κουμπιά» μας, όπως ότι μια συγκεκριμένη απειλή λειτουργεί για παράδειγμα.
Ορισμένα παραδείγματα συναισθηματικών εκβιαστών
Αν και οι συναισθηματικοί εκβιαστές συχνά χρησιμοποιούν έναν συνδυασμό τακτικών, υπάρχουν 4 πιο συνηθισμένα είδη:
– Οι τιμωροί: Θα μας πουν τι θέλουν και ύστερα θα αναφέρουν τι θα συμβεί αν δεν συνετιστούμε.
– Οι αυτοτιμωροί: Μας γνωστοποιούν πόσο θα τους πληγώσει η άρνησή μας – «Αν δεν μου δανείσεις χρήματα, θα χάσω το αμάξι μου αύριο»
– Αυτοί που υποφέρουν: Θα μας αποκαλύψουν τα συναισθήματά τους χωρίς λόγια. Θα δείξουν τη δυσαρέσκειά τους μέσω θλίψης, πόνου και δυσφορίας.
– Οι κόλακες: Κάποια είδη συναισθηματικού εκβιασμού φαίνονται περισσότερο ως ευγενικές χειρονομίες. Μπορεί να μας κολακεύει συνεχώς και αμέσως μετά να μας ζητά κάτι με τέτοιο τρόπο που εμείς να νιώθουμε ότι του είμαστε υπόχρεοι για τα καλά του λόγια.
Πώς να αντιμετωπίσουμε τον συναισθηματικό εκβιασμό
Αν υποπτεύεστε ότι δέχεστε συναισθηματικό εκβιασμό, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να τον αντιμετωπίσετε. Ορισμένοι άνθρωποι μαθαίνουν τακτικές εκβιασμού από γονείς, αδέρφια ή πρώην συντρόφους. Αυτές οι συμπεριφορές γίνονται συνήθεια για την ικανοποίηση των θέλω τους. Όμως, υπάρχουν κι αυτοί που συνειδητά χρησιμοποιούν συναισθηματικό εκβιασμό.
Αρχικά, αναγνωρίστε πότε δεν είναι συναισθηματικός εκβιασμός
Όταν το άλλο άτομο εκφράζει τις επιθυμίες και τις ανάγκες του, μπορεί να έρθετε σε σύγκρουση. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι οπωσδήποτε λειτουργεί εκβιαστικά. Χρειάζεται να διαχωρίσετε αυτή την υγιή κατάσταση από την τοξική.
Καθυστερήστε την απάντηση
Όταν κάποιος μας χειρίζεται, απαιτεί άμεση απάντηση. Όταν είστε συγχυσμένοι και φοβισμένοι, μην απαντήσετε και ζητήστε με κάθε τρόπο χρόνο για να σκεφτείτε. «Δεν μπορώ να αποφασίσω τώρα. Θα το σκεφτώ και θα σου πω αργότερα».
Ξεκινήστε μια συζήτηση
Όσο κερδίζετε χρόνο, αναπτύσσετε στρατηγικές. Η προσέγγισή σας μπορεί να εξαρτάται από τις συνθήκες, όπως τη συμπεριφορά και την τακτική της άλλης πλευράς. Εκφράστε πώς σας κάνουν να νιώθετε οι πράξεις, τα λόγια, η συμπεριφορά τους. Δώστε τους μια ευκαιρία να αλλάξετε αυτές τις συμπεριφορές.
Εντοπίστε τα «κουμπιά» σας
Αν εκείνος έχει αναγνωρίσει πώς να σας κάνει να υποκύπτετε, σημαίνει ότι γνωρίζει τα ευαίσθητα σημεία σας. Επομένως, αν τα εντοπίσετε κι εσείς, θα γνωρίζετε πώς ακριβώς λειτουργεί και θα δημιουργήσετε ένα πλέγμα προστασίας απέναντί του.
Μετάφραση – Επιμέλεια: Στέφη Βαρούχου
