Καθώς οι αναμνήσεις σας καθορίζουν την κάθε σκέψη σας, το κάθε συναίσθημά σας, την κάθε πεποίθησή σας και όλες τις χημικές αντιδράσεις στο σώμα σας, θέλω να σας βοηθήσω να το δείτε αυτό στην πράξη.
Δώστε στον εαυτό σας ένα λεπτό για να θυμηθεί την πιο πρόσφατη πραγματικά καλή σας μέρα. Πότε ήταν; Τι συνέβη τότε; Κλείστε τα μάτια και προσπαθήστε να τη βιώσετε αληθινά για άλλη μία φορά, να τη γευτείτε, να νιώσετε ξανά τη μυρωδιά της, την υφή της, την αίσθησή της – με άλλα λόγια, να επιστρέψετε σε αυτή μόνο για μια στιγμή.
Advertisment
Τώρα, θυμηθείτε την πιο πρόσφατη κακή σας μέρα. Πότε ήταν; Τι συνέβη τότε; Κλείστε τα μάτια και προσπαθήστε να τη βιώσετε αληθινά για άλλη μια φορά, να τη γευτείτε, να νιώσετε ξανά τη μυρωδιά της, το άγγιγμά της, την αίσθησή της – με άλλα λόγια, να επιστρέψετε σε αυτή για λίγα δευτερόλεπτα. Τι ήταν αυτό που έκανε εκείνες τις μέρες να είναι καλές ή άσχημες; Τι νιώσατε, τι σκεφτήκατε για τα βιώματα εκείνων των ημερών;
Αν είστε σαν τους περισσότερους ανθρώπους, τότε αυτό που διέκρινε τη μέρα σας σε καλή ή κακή ήταν το πώς βιώσατε εσείς οι ίδιοι τις εξωτερικές συνθήκες της στιγμής. Κάτι το πολύ σημαντικό και σπουδαίο συνέβη μέσα στον κόσμο σας, ή κάτι δυσάρεστο που σας προξενούσε ανησυχία είχε τελικά αίσια έκβαση, κι έτσι τώρα εσείς θυμάστε εκείνη τη μέρα –τη «νιώθετε»– ως μια σπουδαία μέρα. Από την άλλη πλευρά, όταν κάτι δυσάρεστο συνέβη στη ζωή σας ή όταν κάτι που λαχταρούσατε να συμβεί δεν έγινε, θυμάστε εκείνη τη μέρα –τη «νιώθετε»– ως μια άσχημη μέρα.
Κι ενώ αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό, η πεποίθηση πως η ποιότητα της ζωής σας εξαρτάται από τις εξωτερικές συνθήκες είναι εσφαλμένη. Για να το θέσουμε πιο ξεκάθαρα, βιώνετε ένα ψέμα. Και είναι αυτό ακριβώς το ψέμα που αποτελεί τη ρίζα και την πηγή του μεγαλύτερου μέρους του ανθρώπινου πόνου σε τούτο τον κόσμο. Κι αν σας έλεγα ότι σχεδόν κάθε μέρα της ζωής σας θα ήταν δυνατόν να είναι μια καλή μέρα, ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί; Δεν εννοώ ότι θα μπορούσατε με κάποιον τρόπο να αποτελέσετε την εξαίρεση στον κανόνα, αλλά ότι όλοι οι άνθρωποι θα ήταν σχεδιασμένοι να βιώνουν μια καλή μέρα, σχεδόν καθημερινά.
Advertisment
Κι ότι ακόμα και όταν προκύπτει η –όχι και τόσο συχνή– πραγματική καταστροφή, είστε σχεδιασμένοι να υποχωρήσετε αθόρυβα και να ξαναβρείτε τη διαδοχή των προηγούμενων καλών σας ημερών; Το γεγονός πως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν βιώνουν με αυτόν τον τρόπο τη ζωή είναι αποτέλεσμα μιας δυσλειτουργίας που έχει εμφανιστεί και αναπτυχθεί στον εγκέφαλό μας εδώ και χιλιάδες χρόνια – της ίδιας εκείνης δυσλειτουργίας στην οποία αναφέρθηκα στην εισαγωγή και την οποία θα επιχειρήσω να εξηγήσω στα αμέσως επόμενα κεφάλαια.
Αλλά όταν όλα δείχνουν πως οι πάντες γύρω σας έχουν κατά κανόνα κακές ή έστω «αδιάφορες» μέρες, είναι δύσκολο να πιστέψετε ότι οι κακές μέρες είναι απλώς αποτέλεσμα μιας δυσλειτουργίας – μα πώς είναι δυνατόν να είμαστε όλοι δυσλειτουργικοί; Κι όμως, η αλήθεια είναι πως σχεδόν όλοι είμαστε. Νομίζουμε πως το κατά πόσο η μέρα μας θα είναι καλή, κακή ή «έτσι κι έτσι» καθορίζεται από τις εκάστοτε συνθήκες, με συνέπεια να μην υπάρχει δυνατότητα άλλης επιλογής, όμως αυτό είναι εσφαλμένο.
Πρόκειται για μια δυσλειτουργία, για ένα είδος εσωτερικού ιού, που μας κάνει να βιώνουμε τον κόσμο μέσα από ένα αλλοιωμένο φίλτρο. Γι’ αυτό, λοιπόν, σε αυτό το κεφάλαιο θέλω να ξεκινήσω δείχνοντάς σας εν συντομία τον τρόπο με τον οποίο πιστεύω εγώ πως είχαν σχεδιαστεί να λειτουργούν τα ανθρώπινα όντα.
Είμαστε προγραμματισμένοι να αγαπάμε – εκτός αν βρισκόμαστε σε κίνδυνο
Σύμφωνα με τη νευροψυχολόγο δρα Κάρολιν Λιφ, δεν διαθέτουμε απολύτως κανέναν μηχανισμό –είτε πρόκειται για το σώμα είτε για το νου είτε για το πνεύμα μας– του οποίου η λειτουργία να συνίσταται στη δημιουργία αρνητικών βιωμάτων ή αρνητικής ψυχολογίας. Ο σκοπός κάθε μηχανισμού ή διαδικασίας που ανήκει στον άνθρωπο είναι να παράγει ένα θετικό αποτέλεσμα.
«Για παράδειγμα, υπάρχει στον εγκέφαλό μας μια περιοχή που αποκαλείται “ραβδωτό σώμα” (βασικά γάγγλια) και που φαίνεται πως έχει σχέση με τη θετική ενδυνάμωση. Αυτό το σύστημα, που αποτελεί και τον προγραμματισμό μας για αγάπη, είναι σχεδιασμένο να ανταποκρίνεται σε κατάσταση ηρεμίας, γαλήνης και ευεξίας, και πιο ειδικά όταν νιώθουμε μέσα μας αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Όταν, για οποιοδήποτε λόγο, νιώθουμε ανασφαλείς, δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί».
Ομοίως, η Ρεμπέκα Τέρνερ, δρ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, και η Μάργκαρετ Άλτεμους, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κορνέλ, αναφέρονται σε έρευνες που απέδειξαν πως η οξυτοκίνη, η ορμόνη της ευεξίας, απελευθερώνεται όταν το άτομο βιώνει αναμνήσεις και σχέσεις βασισμένες στην αγάπη και υπό την προϋπόθεση ως δεν υπάρχουν πολλές αναμνήσεις βασισμένες στον φόβο.
Αν δεν αισθανόμαστε ασφαλείς, ένας μηχανισμός του εγκεφάλου που έχει την έδρα του στον υποθάλαμο απελευθερώνει μια ροή χημικών που αποσκοπούν να μας βγάλουν όσο το δυνατόν ταχύτερα από τον κίνδυνο ώστε να επιστρέψουμε σε εκείνη την κατάσταση του «προγραμματισμού για αγάπη».
Παράλληλα με αυτή τη χημικής φύσεως θετική προεπιλογή, υπάρχουν δύο ακόμα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης εμπειρίας που συνεισφέρουν στη γενική θετική προεπιλογή του προγραμματισμού μας: ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η καρδιά μας και ο τρόπος με τον οποίο είμαστε προγραμματισμένοι για να δημιουργούμε σχέσεις.
Η καρδιά μας κυβερνά το κάθε μας βίωμα
Εδώ και περισσότερα από τρεις χιλιάδες χρόνια, ο βασιλιάς Σολομώντας έγραφε στα αποφθέγματά του: «Φύλα την καρδιά σου περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, καθώς από αυτήν πηγάζουν όλα τα προβλήματα της ζωής σου». Εδώ ο Σολομών δεν αναφέρεται στην καρδιά ως το όργανο με το οποίο ασχολείται η καρδιολογία, αλλά στην πνευματική μας καρδιά – ή σε αυτό που στο εξής θα αποκαλούμε απλώς «καρδιά».
Ένας από τους παιδικούς φίλους μου με τον οποίο μεγαλώσαμε μαζί, ο Τζίμι Νέτερβιλ, είναι τώρα αναγνωρισμένος νευροχειρουργός στο Ιατρικό Κέντρο του Βάντερμπιλτ. Μου είπε το εξής σχετικά με την ιδιότητά του ως νευροχειρουργού: «Οι άνθρωποι εντυπωσιάζονται με την ειδικότητά μου, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που κάνω είναι σαν να κόβω το χαλασμένο κομμάτι ενός μήλου – και τις περισσότερες φορές, μάλιστα, αυτό επανέρχεται! Είναι καιρός που έχω αρχίσει να σκέφτομαι πως θα πρέπει να υπάρχει κάποιος πιο αποτελεσματικός τρόπος».
Θεωρώ ότι το ίδιο πράγμα ισχύει και αναφορικά με το πώς αντιμετωπίζουμε και επιχειρούμε να θεραπεύσουμε τις συναισθηματικές δυσλειτουργίες μας. Δεν μπορείτε να λύσετε το πρόβλημα χωρίς να φτάσετε στην πηγή. Και είμαι πεπεισμένος ότι η πηγή όλων των προβλημάτων μας, όπως ακριβώς είπε ο Σολομών, εντοπίζεται στην καρδιά.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Alexander Loyd, PhD, ND «Ο κώδικας της μνήμης» από τις εκδόσεις Διόπτρα
