Το να εμπιστευτούμε το ένστικτό μας και να μάθουμε ν’ακούμε τον εαυτό μας σημαίνει, πολύ απλά, να είμαστε ελεύθεροι. Όταν κρυβόμαστε πίσω από ψεύτικες αλήθειες, όταν υποκύπτουμε στις απόψεις των «σοφών», δεν στηρίζουμε την ελευθερία μας.
Ο Σαρτρ το ονομάζει αυτό «κακή πίστη». Αντίθετα, η καλή πίστη είναι η εμπιστοσύνη στην ελευθερία μας. Έχουμε συχνά λανθασμένη εικόνα για την ελευθερία: μειώνουμε την αξία της, θεωρώντας την απόλυτη απουσία περιορισμών – όταν η ύπαρξή μας περιορίζεται, συμπεραίνουμε ότι δεν είμαστε ελεύθεροι.
Advertisment
Κι όμως, η ελευθερία δεν έχει να κάνει με την απουσία περιορισμών. Όπως αναφέρει ο Μπεργκσόν, είμαστε ελεύθεροι όταν νιώθουμε πλήρεις μ’αυτό που είμαστε, όταν καταφέρνουμε να συγκεντρώσουμε ολόκληρο το παρελθόν μας σε μια στιγμή. Δηλαδή όταν ακούσουμε τον εαυτό μας.
Το ν’αποδεχτούμε το παρελθόν μας, τη ζωή μας, δεν σημαίνει ότι τα απλουστεύουμε μυθοποιώντας τα ή δίνοντάς τους ένα στίγμα εξαναγκασμού, σημαίνει ότι τα αποδεχόμαστε όπως είναι, με την περιπλοκότητά τους. Είμαστε ελεύθεροι όταν καταφέρνουμε να μας ακούσουμε.
Όταν ο γιατρός της εφημερίας εργάζεται, δεν απολαμβάνει την απουσία περιορισμών, αντίθετα, βυθίζεται στους περιορισμούς. Κι όμως, σύμφωνα με τον Μπεργκσόν, είναι ελεύθερος από τη στιγμή που βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων.
Advertisment
Επομένως, είναι αδύνατον να είμαστε ελεύθεροι όταν ξαναγράφουμε την ιστορία μας ανατρέχοντας στις σκοτεινές σελίδες της, πιέζοντας τον εαυτό μας να δει «το ποτήρι μισογεμάτο». Είναι εξίσου αδύνατον να είμαστε ελεύθεροι όταν δεν σταματάμε να θυμόμαστε τα λάθη μας και να βλέπουμε «το ποτήρι μισοάδειο». Και οι δύο δρόμοι κρύβουν την ίδια έλλειψη αυτοπεποίθησης.
Η αυτοπεποίθηση πρέπει να είναι εμπιστοσύνη σε ολόκληρο το «είναι» μας. Ο εαυτός μας δεν είναι αγνός πυρήνας, ενιαίος και με συνοχή και δεν μπορούμε να βασιστούμε σ’αυτόν για να βρούμε ή να διατηρήσουμε την εμπιστοσύνη. Τέτοιος πυρήνας δεν υπάρχει.
Αυτοί που τον επικαλούνται και μας υποχρεώνουν να τον βρούμε για να νιώσουμε αυτοπεποίθηση λένε ψέματα και, το χειρότερο, μας οδηγούν στην αποτυχία. Για να το αποδείξουμε αυτό το μόνο που χρειάζεται είναι να το σκεφτούμε.
Πού θα κρυβόταν αυτός ο πυρήνας; Στον εγκέφαλό μας; Στο στομάχι μας; Στη φτέρνα μας; Στο γονιδίωμά μας;
Ο εαυτός μας έχει πολλές μορφές, μεταλλάσσεται. Από το στιγμή που τον αποδεχόμαστε είμαστε ελεύθεροι. Είναι σαν φράγμα που υποχωρεί.
Δεν υποκύπτουμε πια ούτε στο ελάχιστο κομμάτι του εαυτού μας που θα μας τυραννούσε εσωτερικά ούτε σε μια αλήθεια που έπεσε από τον ουρανό και θα μας επιβαλλόταν εξωτερικά. Τότε απελευθερωνόμαστε διπλά και τελικά νιώθουμε αυτοπεποίθηση.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Charles Pepin «Η Φιλοσοφία της Αυτοπεποίθησης» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και μπορείτε να το βρείτε εδώ
