«Ω, Πόνε μου, να είσαι σοφός και να παραμείνεις ήρεμος»
Καλά τα λέει ο Baudelaire! Πώς όμως να ζητήσεις από τον πόνο ή τον θυμό σου να παραμείνουν ήρεμοι και να μη διαμαρτύρονται; Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να δούμε τι είναι ένα συναίσθημα, για να καταλάβουμε σε τι χρησιμεύει και τι μπορούμε πραγματικά να κάνουμε σε σχέση με αυτό.
Advertisment
Τι είναι το συναίσθημα;
Το συναίσθημα είναι ένα σύνολο σχετικά αυτοματοποιημένων λειτουργιών προσαρμογής μας στο περιβάλλον, που έχουν στόχο να ρυθμίσουν τη συμπεριφορά μας χωρίς να απαιτούν αναλυτική σκέψη από την πλευρά μας.
Ο νευροβιολόγος και ψυχίατρος Jean-Didier Vincent, μέλος της Ακαδημίας Επιστημών, λέει ότι τα συναισθήματα επιτελούν δύο λειτουργίες:
Advertisment
Την επικοινωνία: Στέλνουμε ένα συναισθηματικό μήνυμα στον άλλο. Εκφράζουμε ένα συναίσθημα σχεδόν αυθόρμητα και επομένως σχετικά ασυνείδητα.
Την προσαρμογή: Ο οργανισμός προετοιμάζεται για να αντιμετωπίσει μια νέα κατάσταση, πιθανόν αποσταθεροποιητική. Στόχος είναι να προστατευθεί ο ψυχισμός μας από οτιδήποτε μπορεί να πλήξει την ισορροπία του.
Σε στιγμές απελπισίας, ο θυμός ή ο πόνος είναι αντιδράσεις άμυνας που μας επιτρέπουν να αντιμετωπίσουμε καλύτερα την κατάσταση που μας αποδυναμώνει. Γι’ αυτό και πρέπει να ακούτε και τους δύο (θυμό και πόνο) με προσοχή, αφού έρχονται να σας πουν κάτι σημαντικό γι’ αυτό που σας συμβαίνει. Από την άλλη, πρέπει να μάθετε να αναχαιτίζετε τη δυσανάλογα έντονη αντίδραση που ακολουθεί τον θυμό σας.
Βασισμένοι σε μελέτες του Henri Laborit, οι επιστήμονες εξηγούν ότι αυτές οι αμυντικές αντιδράσεις διαφέρουν από το ένα άτομο στο άλλο:
Μερικοί άνθρωποι όταν αισθάνονται ότι απειλούνται, «δραπετεύουν» – με το ψέμα, τη δυσπιστία, την αποφυγή, την άρνηση. Άλλοι πάλι μένουν και αγωνίζονται – εξηγούν, επιτίθενται, προσβάλλουν, δικαιολογούνται, προκαλούν. Τέλος, κάποιοι κλείνονται στον εαυτό τους, μελαγχολούν, υπομένουν, υποτάσσονται, αποφεύγουν να εκφράσουν αυτό που θέλουν και απομονώνονται. Αυτές οι τρεις μορφές αντίδρασης είναι εδραιωμένες στον εγκέφαλό μας, ο οποίος αποθηκεύει τις εμπειρίες.
Πρόκειται για αντιδράσεις που έχουν βιωθεί σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και επομένως είναι εκ προοιμίου «χρήσιμες». Καλό θα ήταν ωστόσο αυτές οι αντιδράσεις μας να μην είναι τόσο αυτόματες και να μη δημιουργούν τόσα προβλήματα στις σχέσεις μας.
Αν δεν θέλετε να σας τυραννούν αυτά που αισθάνεστε, πρέπει να τα αφουγκραστείτε. Δεν πρέπει να εμποδίσετε τον «σκύλο φύλακα» να κάνει τη δουλειά του, πρέπει όμως να τον «εκπαιδεύσετε» ώστε να μπορεί να σας προειδοποιεί σε περίπτωση κινδύνου (και μόνο σε περίπτωση κινδύνου) με τον καταλληλότερο για σας τρόπο (κι όχι συμπαρασύροντας τα πάντα στο διάβα του).
Από τη στιγμή που κατανοήσετε και αποδεχτείτε τους συναισθηματικούς συναγερμούς σας δίνοντάς τους το δικαίωμα να υπάρχουν ως πηγές χρήσιμων πληροφοριών, θα μπορείτε να παρατηρείτε καλύτερα την αυξανόμενη οργή σας και να τη ρυθμίζετε κατάλληλα, αφήνοντας τον εσωτερικό σας «σκύλο φύλακα» να ηρεμήσει – αφού έκανε καλά τη δουλειά του – και ευχαριστώντας τον που σας ειδοποίησε.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Bernard Geberowicz «Νίκησε τη Ζήλια» από τις εκδόσεις Πεδίο. Δείτε περισσότερα εδώ
