Ανήκετε σε εκείνους που ζητάνε κατευθείαν «συγγνώμη», όταν κάποιος τους σκουντά στο δρόμο; Ακόμα κι αν δεν είναι δικό σας λάθος; Μήπως απολογείστε αμέσως αφού ζητήσετε κάτι εντελώς λογικό στο εστιατόριο; Ή ζητάτε να σας συγχωρέσουν για δυσάρεστες συνθήκες που κατά τ’ άλλα βρίσκονται πέρα από τον έλεγχό σας;
Αν τα παραπάνω σενάρια σας φαίνονται ιδιαιτέρως οικεία, τότε πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν είστε οι μόνοι. Οι συνεχείς συγγνώμες αποτελούν ένα συχνό πρόβλημα (εδικά σε γυναίκες). Εντούτοις, όταν απολογείστε σε υπερβολικό βαθμό και συνεχώς, φαίνεται σαν να ζητάτε συγγνώμη για την ίδια σας την ύπαρξη. Με τον καιρό, αυτό μειώνει εσάς, την αξία σας και μπερδεύει τα άτομα με τα οποία συναναστρέφεστε στη ζωή σας. Αν λοιπόν νιώθετε ότι έχετε αναπτύξει μια τέτοια συμπεριφορά, συνεχίστε την ανάγνωση για να μάθετε τους πιθανούς λόγους που το κάνετε και πώς να αναπτύξετε στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν να σταματήσετε.
Advertisment
Κοινά χαρακτηριστικά των ατόμων που απολογούνται σε υπερβολικό βαθμό
Αν και η συγκεκριμένη συμπεριφορά αποτελεί ένα διάχυτο ζήτημα που εμφανίζουν πολλοί διαφορετικοί τύποι ανθρώπων, υπάρχουν κάποια συνηθισμένα χαρακτηριστικά, θα μπορούσαμε να πούμε, που έχουν την τάση να εμφανίζονται περισσότερο. Συγκεκριμένα, αυτά είναι:
Συμπόνια/συμπαράσταση: Τα άτομα που νοιάζονται αρκετά για τα συναισθήματα και τις προτιμήσεις των άλλων συχνά απολογούνται, ακόμα και όταν δεν κάνουν τίποτα λάθος.
Υποταγή στις σχέσεις: Εκείνοι που έχουν την τάση να λένε συχνά συγγνώμη σε μια σχέση δίνουν το μήνυμα στο σύντροφό τους ότι δεν έχουν δικά τους προσωπικά όρια ή ανάγκες.
Advertisment
Προθυμία/δεκτικότητα: Αν νοιάζεστε πολύ να διατηρείτε την ηρεμία και να αποφεύγετε τις συγκρούσεις, είναι πιθανό να απολογείστε περισσότερο απ’ όσο είναι απαραίτητο. Εξάλλου, θεωρείτε καλύτερο να ξεμπερδεύετε με ένα απλό συγγνώμη από το να καταλήξετε σε καυγά.
Αμφιβολία για την κρίση σας: Όταν δεν νιώθετε αρκετά σίγουροι γι’ αυτό που λέτε ή κάνετε, βιάζεστε να το αναιρέσετε και να απολογηθείτε, επειδή απλά υποθέτετε ότι είναι λάθος.
Αυστηρό περιβάλλον: Είτε ανατραφήκατε από ένα αυστηρό σχολικό περιβάλλον, είτε από εξαιρετικά αυταρχικούς γονείς, το σίγουρο είναι ότι ως παιδιά είχατε το φόβο της πειθαρχίας που μπορεί και τώρα να πυροδοτεί τις συνεχόμενες συγγνώμες σας.
Άγχος: Όταν νιώθουμε ότι υπάρχει μια επερχόμενη καταστροφή κοντά μας, μπορεί να γίνουμε εξαιρετικά ευαίσθητοι στην ιδέα ότι θα μας αφήσουν, κι έτσι ζητάμε συνεχώς συγγνώμη, για να μείνουμε συμπαθείς στους άλλους.
Ποια είναι η ψυχολογία πίσω από τις συνεχείς συγγνώμες;
Αυτό το φαινόμενο φαίνεται ότι έχει πολλαπλές εξηγήσεις. Κάποιες από αυτές σχετίζονται με χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως ειπώθηκε και παραπάνω. Για παράδειγμα, μια δύσκολη ανατροφή, παρελθόν συναισθηματικής κακοποίησης και ένα ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο συμπόνιας για τους άλλους. Ωστόσο, ασχέτως των μικροδιαφοροποιήσεων στο επίπεδο της προσωπικής, διαπροσωπικής ζωής, οι έρευνες δείχνουν ότι πιθανώς να υπάρχει μια βασική αιτία, που να αποτελεί τη ρίζα του προβλήματος.
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Οικονομική Σχολή του Harvard υποδεικνύει ότι απολογούμαστε υπερβολικά, με στόχο να χτίσουμε ή να διατηρήσουμε την εμπιστοσύνη. Αυτή η μελέτη όντως επιβεβαιώνει ότι εμπιστευόμαστε άλλα άτομα που μας προσεγγίζουν (ακόμα και αγνώστους) περισσότερο αν ζητήσουν συγγνώμη, χωρίς να χρειάζεται, ώστε να υπάρξει ένας προσαρμοστικός λόγος για τη συμπεριφορά. Για την ακρίβεια, λιγότερο του 10% των συμμετεχόντων έδωσαν σε έναν άγνωστο το τηλέφωνό τους, όταν η ερώτηση τους έγινε χωρίς την αναφορά συγγνώμης, ενώ σχεδόν το 50% δάνεισαν το τηλέφωνό τους, αν η παράκληση ακολουθούσε ενός σχολίου όπως: «Λυπάμαι πραγματικά γι’ αυτή τη βροχή!».
Αν και η συγγνώμη αποδεικνύεται ισχυρό εργαλείο για το χτίσιμο της εμπιστοσύνης και τη βελτίωση της κοινωνικής συνοχής, είναι ζωτικής σημασίας να μπορούμε να υποστηρίζουμε τον εαυτό μας και να θεωρούμε ότι σε πολλά πράγματα έχουμε δίκιο. Αν συνεχώς απολογείστε, στέλνετε στους άλλους το σήμα ότι είστε αβέβαιοι, αδύναμοι και ότι δεν αξίζετε. Ένα περιττό συγγνώμη μπορεί να υποβιβάσει τη δυναμική σας. Γι’ αυτό, είναι σημαντική η μείωση του. Αλλά πώς θα μπορούσατε να το πετύχετε αυτό;
5 τρόποι για να σταματήσετε τις περιττές συγγνώμες
1. Κάντε μια παύση πριν απολογηθείτε
Πριν ζητήσετε συγγνώμη, σταματήστε για λίγο και αναρωτηθείτε: «Έχω κάνει όντως κάτι λάθος εδώ;». Αν η απάντηση είναι αρνητική, τότε μην απολογηθείτε! Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι καλύτερο, αν συνεχίσετε, ρωτώντας τον εαυτό σας: «Αν δεν έκανα κάτι λάθος εδώ, θέλω πραγματικά οι άλλοι να πιστεύουν ότι έκανα;».
2. Εκφράστε τη συμπόνια σας διαφορετικά
Αν ανησυχείτε για το πώς να μοιραστείτε δύσκολα συναισθήματα, σημειώστε ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι να δείξετε συμπόνια και ενσυναίσθηση. Αντί να απολογείστε συνεχώς σε μια σχέση, πείτε κάτι όπως: «Λυπάμαι που το ακούω αυτό» ή «Μπορείς πάντα να μου μιλήσεις, όταν νιώσεις άσχημα».
3. Βρείτε τα ευαίσθητα σημεία σας
Σκεφτείτε και καταγράψτε 10 πράγματα που σας κάνουν συνήθως να απολογείστε (π.χ. όταν ζητάτε κάτι από κάποιον). Για κάθε ένα στοιχείο, σκεφτείτε μια εναλλακτική λύση, κάτι άλλο που θα μπορούσατε να ζητήσετε. Εστιάστε μια εβδομάδα σε μόνο ένα από αυτά, προσπαθώντας να απαλείψετε το «συγγνώμη» από το πλαίσιο.
4. Εκφράστε προσεκτικά τις ερωτήσεις σας
Δεν υπάρχει λόγος να απολογείστε συνέχεια, όταν χρειάζεστε μια διευκρίνιση, οπότε μη λέτε συγγνώμη, όταν ρωτάτε. Αντιθέτως, πειραματιστείτε με ερωτήσεις όπως: «Θα μπορούσατε παρακαλώ να πείτε κάτι περισσότερο πάνω σε αυτό;» ή «Μπορείτε παρακαλώ να με βοηθήσετε να καταλάβω λίγο καλύτερα, χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα;».
5. Μετατρέψτε τις απολογίες σε δηλώσεις ευγνωμοσύνης
Την επόμενη φορά που θα νιώθετε ότι θέλετε έντονα να απολογηθείτε, βρείτε έναν τρόπο να την αναδιατυπώσετε με μια δήλωση ευγνωμοσύνης. Για παράδειγμα, το «Λυπάμαι που έπρεπε να κάνεις αυτή τη δουλειά» μπορεί εύκολα να γίνει «Σού είμαι ευγνώμων που μού έκανες αυτή τη χάρη!». Αυτό όχι μόνο είναι πιο αρεστό στον ακροατή, αλλά εστιάζει το νου σας στη θετικότητα, ελκύοντας περισσότερο τους άλλους.
