Η συνεξάρτηση περιγράφει μια δυναμική σχέσης κατά την οποία βασιζόμαστε υπερβολικά πολύ στους άλλους και στην αποδοχή τους, δυσκολευόμαστε να βιώσουμε τον εαυτό μας ως ξεχωριστό από τον άλλο και αδυνατούμε να αναγνωρίσουμε ακριβώς και να θέσουμε σε προτεραιότητα τις ανάγκες μας.
Στις συνεξαρτητικές σχέσεις, η ψυχική κατάσταση του/της συντρόφου εμπλέκεται απόλυτα με τη δική μας. Ίσως να έχετε αντιληφθεί ότι δυσκολεύεστε να πάρετε αποφάσεις. Νιώθετε επίσης μεγαλύτερη ασφάλεια με το να δίνετε προσοχή στις πραγματικές ή φανταστικές αντιδράσεις του/της συντρόφου παρά στις δικές σας, ειδικά κατά τη διάρκεια βασικών, συναισθηματικά φορτισμένων στιγμών. Κάτι τέτοιο καθιστά δύσκολο το σεβασμό και την αναγνώριση των δικών μας ορίων αλλά και των άλλων.
Advertisment
Βραχυπρόθεσμα, η συνεξάρτηση μπορεί να κρύβεται πίσω από δηλώσεις όπως «ταιριάζουμε απόλυτα» ή «προσπαθώ να ακολουθήσω το δικό του/της βήμα», αλλά μακροπρόθεσμα αυτή η ιδιαίτερη μορφή καταπίεσης χτίζει πικρία εντός μας και ένα μεγάλο βάρος. Συχνά, η πικρία αυτή απευθύνεται στον άλλο επειδή προσπαθούμε τόσο σκληρά να τον ικανοποιούμε, να τον στηρίζουμε και να τον προστατεύουμε.
Πώς να σταματήσουμε να είμαστε συνεξαρτητικοί στις σχέσεις μας
1. Πλαισιώνουμε τις συνεξαρτητικές μας τάσεις
Τι σημαίνει το γεγονός ότι είστε συνεξαρτητικοί στις σχέσεις σας; Η συνεξάρτηση δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι είστε αδύναμοι ή ότι έχετε ελλείματα ή ακόμα ότι έχετε κατά κάποιο τρόπο «αποτύχει» στο να φροντίζετε τον εαυτό σας. Σημαίνει ότι προσπαθείτε να επιβιώσετε μέσα στις σχέσεις σας.
Υπάρχουν, λοιπόν, λειτουργίες, πίσω από αυτό το φαινόμενο και αξίζει να τις εξετάσετε. Η συνεξάρτηση επίσης έχει μια ψυχολογική λειτουργία. Συχνά, αναπτύσσεται στην πρώιμη παιδική ηλικία, όταν αυτό το μοτίβο της «συγχώνευσης» με τις ανάγκες των άλλων μας προσέφερε τον ασφαλέστερο τρόπο να παραμείνουμε συνδεδεμένοι με τους φροντιστές μας. Συνεπώς, χρειάζεται να αποκωδικοποιήσουμε τις λειτουργίες που κρύβονται πίσω από αυτή και να εκτιμήσουμε την αξία τους, τι θέλουν να μας πουν για τις βαθύτερες ανάγκες μας.
Advertisment
2. Εξασκούμε μικρές πράξεις «έξυπνου εγωισμού»
Να θυμάστε ότι η συνεξάρτηση υφίσταται σε ένα φάσμα. Δεν είναι μια σταθερή, απόλυτη κατηγορία. Πολλές από τις ίδιες συμπεριφορές που ονομάζονται «συνεξαρτητικές» προάγουν επίσης την κοινωνικοποίηση, την καλοσύνη και την ευγνωμοσύνη. Για εκείνους που βρίσκονται στο άλλο άκρο του φάσματος – που είναι δηλαδή υπερβολικά ανεξάρτητοι και ίσως ναρκισσιστές – η πρόοδος και εξέλιξη απαιτεί να αναπτύξουν περισσότερο τις δεξιότητες που εσείς ήδη κατέχετε: την εναρμόνιση και σύνδεση με τις ανάγκες των άλλων.
Επομένως, σκοπός σας δεν είναι να φτάσετε στο άλλο άκρο του φάσματος, αλλά να πλησιάσετε προς ένα πιο ισορροπημένο επίπεδο. Επιτρέψτε λοιπόν στον εαυτό σας να κάνει μικρές πράξεις «έξυπνου εγωισμού» – πράξεις δηλαδή που τιμούν τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τα συναισθήματά σας μακροπρόθεσμα.
3. Αναγνωρίζουμε τις εντελώς δικές μας ανάγκες
Διακρίνετε τις αληθινές ανάγκες από το φόβο και την αποφυγή. Θέλετε να αποφύγετε την απόρριψη κάποιου με κάθε κόστος ή χρειάζεται να βεβαιωθείτε ότι δεν θα «χαθείτε» λόγω της υπερβολικής προσφοράς; Πρόκειται για ένα δύσκολο στάδιο που συχνά απαιτεί τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας, αφού αν η συνεξάρτηση είναι χρόνια, το άτομο δυσκολεύεται να διακρίνει τι προέρχεται από εκείνο και τι έχει υποστεί τις διαστρεβλώσεις των εξωτερικών συνθηκών.
4. Μένουμε στη δική μας πλευρά του φράχτη
Όταν αρχίζετε να ανησυχείτε για το πώς σας αντιλαμβάνονται οι άλλοι ή τι σκέφτονται για κάτι που είπατε ή κάνατε, υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι δεν μπορεί να έχετε τον έλεγχο του τι συμβαίνει στο νου των άλλων ανθρώπων. Εμπιστευτείτε τους και αφήστε τους να βρουν τους δικούς τους τρόπους και να επιλύσουν τις δικές τους προκλήσεις.
5. Αποσυνδεόμαστε από τα αμέτρητα σενάρια
Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα χειρότερα πιθανά σενάρια τείνουν να είναι καθημερινότητα. Τέτοια σενάρια όμως μας κρατούν σε έναν επώδυνο φαύλο κύκλο, όπου προσπαθούμε μάταια να ελέγξουμε τους άλλους, ενώ θα μπορούσαμε να αφιερώνουμε τελικά αυτό το χρόνο και την ενέργεια στην επεξεργασία των δικών μας συναισθημάτων, αναγκών και επιθυμιών. Αφήνοντας τη συνήθεια αυτή πίσω μας, ανοιγόμαστε στις πιθανότητες και σεβόμαστε το δικαίωμα του άλλου να έχει το δικό του ξεχωριστό ταξίδι εξέλιξης.
Alicia Muñoz, θεραπεύτρια ζεύγους
