Παρόλο που οι πόλεις υπήρξαν κέντρα πολιτισμού, ιδεών και βιομηχανίας από τη νεολιθική επανάσταση πριν από 12.000 χρόνια, ο σημερινός αστικοκεντρικός παγκόσμιος πολιτισμός είναι μόλις διακοσίων ετών. Το 1800, μόνο το 6% των ανθρώπων ήταν κάτοικοι πόλεων – ακόμη και το 1970, μόνο η Νέα Υόρκη και το Τόκιο χαρακτηρίζονταν ως «μεγαλουπόλεις» που φιλοξενούσαν περισσότερους από 10 εκατομμύρια κατοίκους.
Ας έρθουμε στο σήμερα: Ο πλανήτης αποτελείται από περίπου 34 mega-cities και οι ίδιες οι πόλεις φιλοξενούν περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού. Επιπλέον, η αστική κατοικία αναμένεται να αυξηθεί στο 68% μέσα στα επόμενα 30 χρόνια.
Advertisment
Φυσικά, η μετανάστευση προς τις πόλεις σημαίνει πυκνοκατοικημένες περιοχές και συγκεντρωμένες εκπομπές CO2 από την κυκλοφορία και τις μεταφορές. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, η κυκλοφορία είναι η μεγαλύτερη πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και σε παγκόσμιο επίπεδο, οι μεταφορές παραμένουν ο κορυφαίος παράγοντας στα αστικά κέντρα.
Υπάρχουν όμως και καλά νέα: Μέσω του έξυπνου αστικού σχεδιασμού, πόλεις σε όλο τον κόσμο εργάζονται για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Πώς; Σύμφωνα με το C40, ένα παγκόσμιο δίκτυο πόλεων που έχει δεσμευτεί για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ξεκινά με την προτεραιότητα «στη μετακίνηση των ανθρώπων και όχι των αυτοκινήτων».
Για παράδειγμα, οι λεγόμενες «πόλεις των 15 λεπτών» και οι «πλήρεις γειτονιές» είναι δύο στρατηγικές αστικού σχεδιασμού που λειτουργούν με βάση την ίδια βασική αρχή: δίνουν τη δυνατότητα στην πλειονότητα των κατοίκων να έχουν πρόσβαση σε όλες τις βασικές τους ανάγκες με τα πόδια ή το ποδήλατο.
Advertisment
Αυτό μειώνει το μποτιλιάρισμα και τους χρόνους μετακίνησης, απελευθερώνει χώρο για μονοπάτια περιπάτου και πάρκα και βελτιώνει την ποιότητα του αέρα – όλοι αυτοί οι παράγοντες ενισχύουν την ευημερία και τη σωματική υγεία των ανθρώπων. Οι παρακάτω οκτώ πόλεις κάνουν αξιοσημείωτα βήματα για τη δημιουργία ενός πιο βιώσιμου τρόπου μετακίνησης των κατοίκων.
Μπογκοτά, Κολομβία
Η Μπογκοτά μειώνει τις εκπομπές της με δύο κύριους τρόπους: Με λεωφορεία και ποδήλατο. Το TransMilenio – ένα εντυπωσιακό δίκτυο λεωφορειακών γραμμών ταχείας μεταφοράς – ξεκίνησε το 2000. Μέσα σε 10 χρόνια, μείωσε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της πόλης κατά περίπου 40%, και σήμερα τα 1.500 λεωφορεία του πραγματοποιούν περίπου 1,5 εκατομμύριο διαδρομές επιβατών κάθε μέρα. Η πόλη είναι επίσης γνωστή για τα ciclovia – την τακτική μετατροπή των δρόμων σε ποδηλατοδρόμους χωρίς αυτοκίνητα τα πρωινά της Κυριακής – και διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό υπεραστικών ταξιδιών με ποδήλατο μεταξύ όλων των πόλεων της Λατινικής Αμερικής. Παρόλα αυτά, οι μεταφορές εξακολουθούν να ευθύνονται για σχεδόν το ήμισυ των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Μπογκοτά, όμως η δήμαρχος εργάζεται για να αλλάξει άμεσα τα δεδομένα.
Μόντρεαλ, Καναδάς
Η ευρύτερη περιοχή του Μόντρεαλ διαθέτει ήδη περίπου 3.000 χιλιόμετρα μόνιμων ποδηλατοδρόμων και μονοπατιών. Σε μια προσπάθεια να ανοίξει η πόλη μετά από μήνες αποκλεισμού λόγω COVID-19, οι αρμόδιοι έκλεισαν ορισμένους βασικές οδικές αρτηρίες της πόλης τον Ιούνιο του 2020 για τα αυτοκίνητα και την υπόλοιπη μηχανοκίνητη κυκλοφορία μέχρι το φθινόπωρο του 2020. Με έκταση 327 χιλιομέτρων, αυτό το σχέδιο μεταφορών είχε ως στόχο να ενθαρρύνει τους κατοίκους να ταξιδεύουν ενεργά, συνδέοντας τους ποδηλάτες με τα πάρκα της πόλης, τις μεγάλες εμπορικές αρτηρίες και τους υπάρχοντες ποδηλατόδρομους. Πολλοί ελπίζουν ότι αυτές οι εμπνευσμένες από την πανδημία οδικές αλλαγές θα οδηγήσουν στη δημιουργία μόνιμων ποδηλατοδρόμων στο μέλλον.
Ταϊπέι, Ταϊβάν
Η Ταϊπέι είναι γνωστή ως «το βασίλειο του ποδηλάτου» – δεν είναι μόνο η έδρα κορυφαίων κατασκευαστών ποδηλάτων, αλλά έχει και δικές της υποδομές για ποδήλατο και ανθρώπους. Το 2019, έγινε η δεύτερη ασιατική πόλη που μπήκε στον δείκτη Copenhagenize Index – έναν ετήσιο κατάλογο των 20 πόλεων του κόσμου με την συχνότερη χρήση ποδηλάτου που καταρτίζεται από μια διεθνή εταιρεία αστικού σχεδιασμού με επίκεντρο το ποδήλατο.
Ένα τεράστιο κυβερνητικά επιδοτούμενο σύστημα κοινόχρηστων ποδηλάτων, η ευρεία διαθεσιμότητα ενοικιαζόμενων ποδηλάτων, τα ετήσια συνέδρια ποδηλασίας με αφιερώματα στον αστικό σχεδιασμό, και οι γραφικές πλακόστρωτες διαδρομές – όπως το ποδηλατικό μονοπάτι του ποταμού Keelung – βοήθησαν την πόλη να ξεπεράσει άλλες φιλικές προς το ποδήλατο μητροπολιτικές περιοχές.
Ώκλαντ, Νέα Ζηλανδία
Με το Σχέδιο Δράσης για το Ώκλαντ με χαμηλές εκπομπές άνθρακα το 2014 – το οποίο χάραξε μια πορεία για τη μείωση των εκπομπών στο 40% των επιπέδων του 1990 έως το 2040, το Ώκλαντ διακήρυξε τη φιλοδοξία του να γίνει η πιο βιώσιμη πόλη στον κόσμο και συνεχίζει να προσαρμόζεται στις αναδυόμενες προκλήσεις. Για παράδειγμα, όταν η επιβατική κίνηση στα μέσα μαζικής μεταφοράς αυξήθηκε κατά 33% μεταξύ 2010 και 2015, το Συμβούλιο του Όκλαντ επένδυσε δισεκατομμύρια δολάρια για να καταστήσει το σύστημα πιο αποτελεσματικό και ανθεκτικό στο κλίμα.
Παρά το εξαιρετικά επιτυχημένο πρόγραμμα δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα της πόλης, το πρόγραμμα Million Trees – το οποίο έχει ήδη φυτέψει περισσότερα από ένα εκατομμύριο δέντρα και θα προσθέσει άλλα 1,5 εκατομμύρια μέχρι το 2022 για να αντισταθμίσει μέρος των εκπομπών της – το Ώκλαντ δεν ήταν πάντα σε θέση να συμβαδίζει με τη ρύπανση που δημιουργείται από τον αυξανόμενο πληθυσμό του. Μεταξύ 2009 και 2016, από μια πόλη περίπου 1,2 εκατομμυρίων κατοίκων αυξήθηκε σε πάνω από 1,6 εκατομμύρια κατοίκους και οι εκπομπές στην πραγματικότητα αυξήθηκαν κατά 5%. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε την πόλη να στοχεύσει στο να θέσει ως στόχο τη μηδενική εκπομπή αερίων μέχρι το 2050.
Βαρκελώνη, Ισπανία
Μια πόλη με ένα από τα εντονότερα κυκλοφοριακά προβλήματα στην Ευρώπη, η Βαρκελώνη αντιμετωπίζει αυξανόμενες πιέσεις για τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των εκπομπών. Το 2013, δημιούργησε ένα σχέδιο αστικής κινητικότητας για τη βελτίωση των δρομολογίων των λεωφορείων και την επέκταση των ποδηλατικών και πεζοπορικών μονοπατιών. Τα τελευταία χρόνια, δημιούργησε τη Ζώνη Χαμηλών Εκπομπών της Βαρκελώνης, η οποία απαγορεύει στα οχήματα με υψηλές εκπομπές ρύπων να εισέρχονται σε ορισμένες περιοχές της πόλης κατά τη διάρκεια των περιόδων αιχμής.
Όμως, η επαναστατική ιδέα αστικού σχεδιασμού της – το Superblock – είναι ένα από τα πιο καινοτόμα έργα της πόλης. Κάθε Superblock είναι μια περιοχή που αποτελείται από εννέα οικοδομικά τετράγωνα στην οποία η κυκλοφορία έχει αναδρομολογηθεί ώστε να περνά περιμετρικά, τα όρια ταχύτητας διατηρούνται χαμηλά (10km/h ή 6mph) και η στάθμευση στο πεζοδρόμιο μεταφέρεται σε υπόγειους χώρους. Αυτά τα Superblocks ενθαρρύνουν την ποδηλασία, ενώ δημιουργούν δρόμους φιλικούς προς τους πεζούς και μεγάλες εκτάσεις πρασίνου.
Χόι Αν, Βιετνάμ
Η ιστορική αυτή πόλη, που προστέθηκε στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO το 1999, ανέπτυξε ένα αποτελεσματικό σχέδιο για να αυξήσει τη χρήση ποδηλάτων μεταξύ των κατοίκων και των τουριστών. Μέχρι σήμερα, η πόλη έχει βελτιώσει τις ποδηλατικές διαδρομές και υποδομές, έχει ξεκινήσει μια σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την εφαρμογή ενός προγράμματος κοινής χρήσης ποδηλάτων με χαμηλό κόστος και έχει δημιουργήσει ζώνες χωρίς αυτοκίνητα σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνει το περπάτημα και την ποδηλασία.
Tshwane, Νότια Αφρική
Η συνεχώς επεκτεινόμενη πόλη Tshwane εργάζεται για τη βελτίωση της αστικής διαβίωσης και της προσβασιμότητας για όλους τους κατοίκους της. Ενώ το περπάτημα είναι ήδη μια δημοφιλής μορφή μετακίνησης που αποτελεί το 29% όλων των μετακινήσεων, η πόλη ξεκίνησε διάφορες πρωτοβουλίες για να δώσει κίνητρα για την ποδηλασία.
Σε αυτές περιλαμβάνονται δρόμοι χωρίς αυτοκίνητα, ειδικευμένα φεστιβάλ για τη χρήση ποδηλάτων προς τη δουλειά και ένα πιλοτικό πρόγραμμα κοινής χρήσης ποδηλάτων με κανονικά και ηλεκτρικά ποδήλατα. Η πόλη τρέχει επίσης το πρόγραμμα ποδηλάτων Shova Kalula, το οποίο παρέχει δωρεάν ποδήλατα σε άτομα που ζουν σε μη προνομιούχες περιοχές εκτός της πόλης.
Πόρτλαντ, Όρεγκον
Ήταν η πρώτη πόλη των ΗΠΑ που δημιούργησε ένα σχέδιο δράσης για το κλίμα το 1993, και έκτοτε ξεπερνά τους κλιματικούς στόχους των ΗΠΑ, μειώνοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 20%, παρά την αύξηση του πληθυσμού κατά σχεδόν 40%. Η περίληψη του σχεδίου δράσης για το κλίμα του 2015 της πόλης παρουσίασε σχέδια για τη μείωση των ημερήσιων κατά κεφαλήν οχηματοχιλιομέτρων κατά 30% μέσω ενός πιο έξυπνου αστικού σχεδιασμού και ολοκληρωμένων γειτονιών.
Πηγή:
ideas.ted.com/these-cities-around-the-world-are-focusing-on-biking-and-walking-instead-of-cars
