Απώλεια
Με τον όρο απώλεια εννοούμε τη διαδικασία κατά την οποία ένας άνθρωπος χάνει κάτι που του είναι πολύτιμο. Η απώλεια συνίσταται στα εξής:
– Απώλεια της ζωής ή της υγείας ενός άλλου ατόμου, συγγενικού ή μη. Να σημειώσουμε εδώ ότι η απώλεια ενός ατόμου μπορεί να είναι πραγματική δηλ. ένας θάνατος αλλά απώλεια χαρακτηρίζεται και ένας χωρισμός όπου ένας άλλος άνθρωπος με τον οποίο είχαμε στενή σχέση (φιλική, ερωτική κλπ) παύει να υπάρχει στη ζωή μας.
Advertisment
– Απώλεια ενός κατοικίδιου
– Απώλεια της υγείας
– Απώλεια της εργασίας
Advertisment
– Απώλεια ενός πολύτιμου για εμάς αντικειμένου από το πιο μικρό και θεωρητικά ασήμαντο μέχρι τη περιουσία ή το σπίτι μας.
Πένθος
Φυσιολογική απόρροια της απώλειας είναι το πένθος. Το πένθος είναι η αντίδραση του ατόμου στην οριστική και αμετάκλητη απώλεια. Τόσο ο τρόπος που βιώνεται όσο και η διάρκειά του ποικίλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Γενικά όμως υπάρχουν κάποια στάδια τα οποία αυτό ακολουθεί, τα οποία είναι τα εξής:
Στάδιο 1 – Άρνηση
Το άτομο αρνείται να αποδεχθεί τη νέα κατάσταση, τη νέα πραγματικότητα στη ζωή του και βρίσκεται σε κατάσταση σοκ. Το στάδιο αυτό είναι προστατευτικό τόσο για τον πενθούντα όσο και για το περιβάλλον του προκειμένου να καταφέρει να συνειδητοποιήσει αυτό που του συμβαίνει.
Στάδιο 2 – Θυμός
Το άτομο αισθάνεται οργή η οποία απευθύνεται είτε προς το οικείο περιβάλλον του είτε προς τον Θεό και τη μοίρα. Η αναζήτηση υπευθύνων είναι χαρακτηριστικό αυτού του σταδίου. Επίσης πρόκειται για απαραίτητο στάδιο για τη διευκόλυνση έκφρασης των συναισθημάτων.
Στάδιο 3 – Διαπραγμάτευση
Το άτομο στη προσπάθειά του να συνειδητοποιήσει τη νέα κατάσταση προσπαθεί να την διαπραγματευθεί, πολλές φορές ακόμα και με τον Θεό.
Στάδιο 4 – Κατάθλιψη
Το άτομο αποδέχεται την απώλεια. Εμφανείς αντιδράσεις εδώ είναι η απομόνωση, το κλάμα, οι διαταραχές στον ύπνο, η έλλειψη όρεξης αλλά και η ανάγκη να βρίσκεται με αγαπημένα πρόσωπα ή με άτομα που θα είναι βοηθητικά.
Στάδιο 5 – Αποδοχή
Το άτομο στο στάδιο αυτό αποδέχεται το μη αναστρέψιμο γεγονός και τη νέα πραγματικότητα στη ζωή του. Τυχόν προσδοκίες που υπήρχαν πρωτύτερα δίνουν τη θέση τους στην ενσωμάτωση του γεγονότος της απώλειας στη ζωή του ατόμου.
Τρόποι διαχείρισης
Συζήτηση
Η συζήτηση και η έκφραση των συναισθημάτων βοηθάει και στη περίπτωση της απώλειας. Επίσης καλό είναι να μην αποφεύγουμε το κλάμα ως ένδειξη αδυναμίας αλλά να το αφήνουμε – όπου και όποτε είναι εφικτό – διότι είναι βοηθητικό στην έκφραση του πόνου.
Ενδιαφέροντα και χόμπι
Η ενασχόληση με πράγματα που μας αρέσουν είναι εξαιρετικά βοηθητική καθώς τα ενδιαφέροντα που έχουμε αλλά ακόμη και καινούργια που ενδέχεται να αποκτήσουμε προσφέρουν εκτόνωση από το άγχος και το στρες που συνοδεύουν την απώλεια. Το διάβασμα επίσης αλλά και η συγγραφή είναι ευεργετικά στην επίτευξη του ίδιου σκοπού.
Άσκηση
Βοηθά στην αποφόρτιση – ψυχική και πνευματική, της έντασης και της σύγχυσης που νοιώθουμε.
Φίλοι και αγαπημένα πρόσωπα
Μπορούμε να αντλήσουμε στήριξη και αγάπη που την έχουμε περισσότερη ανάγκη στη δύσκολη περίοδο της βίωσης ενός πένθους.
Ψυχοθεραπεία
Ο ρόλος ενός καλού ψυχοθεραπευτή είναι κρίσιμος και ουσιαστικός αφ’ ενός μεν στο να στηρίξει το άτομο που πενθεί αφ’ ετέρου στο να το βοηθήσει να φέρει στην επιφάνεια και να εκφράσει όλα τα συναισθήματα που κρύβει μέσα του. Η απουσία κάθε μορφής κριτικής από πλευράς του παίζει καθοριστικό ρόλο στη διευκόλυνση έκφρασης του πενθούντα αλλά και στη διαδικασία ενσωμάτωσης κάθε θετικού αλλά και αρνητικού συναισθήματος στη νέα ζωή που το άτομο καλείται να δομήσει. Η συμβουλευτική πένθους συμβάλλει στην αναζήτηση και εξεύρεση διεξόδου και νοήματος στη ζωή του πενθούντα μέσω της ανακατασκευής της ταυτότητάς του.
Αποφυγή: αποφεύγουμε στο μέτρο του δυνατού, τη κατανάλωση αλκοόλ και αντικαταθλιπτικών χαπιών καθώς ανακουφίζουν προσωρινά και μόνο από τα συμπτώματα.
4 χρήσιμες συμβουλές για να βοηθήσουμε ανθρώπους που πενθούν
Πολλές φορές όταν στο οικείο μας περιβάλλον έχουμε έναν άνθρωπο που πενθεί, ερχόμαστε σε δύσκολη θέση για το πως να του συμπεριφερθούμε έτσι ώστε να είμαστε διακριτικοί, μην επιβαρύνουμε τη κατάστασή του και γιατί όχι-αν μπορούμε να είμαστε βοηθητικοί. Τέσσερις τρόποι να το πετύχουμε αυτό είναι οι εξής:
Δημιουργούμε δίαυλο επικοινωνίας
Σε περίπτωση που μας δείξει ότι έχει ανάγκη από επαφή και δεν προτιμά την απομόνωση, τον ρωτάμε για τον τρόπο που προτιμά. Αν τον βοηθά για παράδειγμα η τηλεφωνική επικοινωνία, η επικοινωνία μέσω μηνυμάτων ή η διά ζώσης επαφή και προσαρμοζόμαστε ανάλογα.
Γινόμαστε καλοί ακροατές
Τον ακούμε. Είτε είμαστε εκ φύσεως καλοί ακροατές είτε όχι, εδώ μας δίνεται η δυνατότητα να ασκήσουμε αυτές τις ικανότητες μας και να τις εξελίξουμε διότι οι άνθρωποι που βιώνουν πένθος έχουν ανάγκη να ακουστούν. Στο πλαίσιο αυτό επίσης αποφεύγουμε εκφράσεις του τύπου “ξέρω πως αισθάνεσαι”. Διότι ακόμη κι αν έχουμε βιώσει και οι ίδιοι πένθος, δεν είναι πάντοτε το ίδιο για όλους τους ανθρώπους.
Ενθαρρύνουμε την αναφορά της απώλειας
Δεν αποφεύγουμε να αναφέρουμε το όνομα του αποθανόντα. Αντιθέτως, το άτομο που πενθεί θέλει τις περισσότερες φορές να μιλήσει για τον άνθρωπό του, να ανακαλέσει αναμνήσεις που τον/την αφορούν, τις εμπειρίες και τα συναισθήματα που βίωσαν μαζί. Τον ενθαρρύνουμε λοιπόν χωρίς φόβο να προβεί σε περιγραφή αυτών.
Προωθούμε την έκφραση των συναισθημάτων
Αφήνουμε να γίνει αντιληπτό ότι μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα μαζί μας, να κλάψει αν το θελήσει, να δείξει θυμό και τα συναισθήματα που νοιώθει. Δεν αλλάζουμε συζήτηση νομίζοντας πολλές φορές ότι είναι καλύτερο για εκείνον. Το πένθος όπως αναφέραμε και παραπάνω είναι διαδικασία απαραίτητη και πρέπει να βιωθεί.
Μαρία Ελευθερίου – The Mental Health Gate
Βιβλιογραφία: Kubler – Ross, E. & Kessler, D. (2005). On grief and grieving: Finding the meaning of grief through the five stages of loss. New York: Scribner
